Rəqsanə Babayeva,

Beyləqan rayon Mədəniyyət Mərkəzinin rejissoru,"Gənclik" Xalq Teatrının rəhbəri. “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Zamanın tozu hər şeyin üzərinə oturur — küçələrimizə, yaddaşımıza, hətta sənət tariximizə də. Hər il yeni adlar, yeni əsərlər ortaya çıxır, sosial media dalğaları sürətlə yayılır, amma bu sürətin içində dünənin böyük sənətkarları tədricən səhnənin arxasına çəkilir. Onlar haqqında məktəb dərsliklərində bir-iki sətir qalır, bəlkə bir də divarda asılan solğun foto. Lakin sənət yalnız “yeni” ilə yaşamır — o, köklərinə möhkəm bağlı qaldıqca nəfəs alır.

Yaddaş mədəniyyəti nədir?

Yaddaş mədəniyyəti — millətin öz keçmişini necə xatırladığını, necə yaşatdığını göstərən aynadır. Əgər bu ayna tozlanırsa, gələcək nəsillər öz simasını görməkdə çətinlik çəkəcək. Biz bu gün Səttar Bəhlulzadənin rənglərində torpağın nəfəsini, Bülbülün səsində xalqın köklərini, Rəşid Behbudovun ifasında millətin qürurunu hiss edirik. Amma gəncliyin çoxu bu adları yalnız “tarix” kimi tanıyır. Onların sənət fəlsəfəsi, yaradıcılıq ağrıları, zəhmətlə qazanılmış nailiyyətləri unudulanda, əslində milli ruhun da bir parçası itir.

Niyə unuduruq?

Səbəblər çoxdur:

Sürətli informasiya axını və sosial medianın “qısa yaddaş” effekti.

Tədrisdə sənətkarlarımızın həyat və irsinin daha dərindən öyrədilməməsi.

Mədəniyyətin təbliğində yalnız yubiley və ildönümlərinə fokuslanma.

Bəzən elə bilirik ki, bir tədbir, bir məqalə, bir sərgi ilə xatırlamaq yetərlidir. Halbuki sənətkarı yaşatmaq üçün onun ideyaları gündəlik mədəni həyatımızın bir hissəsi olmalıdır.

Necə yaşada bilərik?

1. Teatr və kino – Böyük sənətkarların həyatından bədii filmlər və səhnə əsərləri yaratmaq, onları yeni nəsil aktyorların ifasında təqdim etmək.

2. Rəqəmsal arxivlər – Musiqi, şəkil, sənəd və xatirələri toplayıb hamının əlçatan olduğu platformalarda yerləşdirmək.

3. Məktəb proqramları – Sənət tarixi dərslərini yalnız faktlar üzərində deyil, yaradıcılığın ruhunu anladan üsulla keçmək.

4. Mədəniyyət marşrutları – Sənətkarların yaşadığı evlər, işlədiyi studiyalar, çəkdiyi filmlərin və tamaşaların məkanlarını turizm xəritəsinə salmaq.

Xatırlamaq mədəniyyəti – gələcəyə körpü

Unudulan sənətkarı xatırlamaq sadəcə keçmişi yad etmək deyil — bu, gələcəyi formalaşdırmaqdır. Çünki bugünkü gənc, dünənin sənət ustasının həyat hekayəsindən ilham alır, öz yaradıcılıq yolunu oradan tapır. Dövlətin və cəmiyyətin mədəniyyətə verdiyi dəyər, əslində yaddaşın necə qorunması ilə ölçülür.

Sənətkarın adını yaşatmaq, onun sənətinə təzə nəfəs vermək — yalnız muzeylərdə deyil, küçə adlarında, afişalarda, gündəlik söhbətlərdə də mümkün olmalıdır. Əks halda, zamanın tozu həm o adları, həm də bizə verdiyi dərsləri örtəcək.

Və unutmayaq:

Bir xalqın unudulmuş sənətkarları varsa, onun gələcək ustadları da köksündə köksüz böyüyər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.09.2025)