Rəqsanə Babayeva,

BeyləqanrayonMədəniyyətMərkəzininrejissoru,"Gənclik" XalqTeatrınınrəhbəri. “Ədəbiyyatvə incəsənət” üçün

Teatr, əsrlərboyuyalnızəyləncə yeriolmayıb — o, xalqıngüzgüsü, düşüncəninvə emosiyanınbirləşdiyiməbədolub. Orada insan həm özünü, həm də toplumunu görür. Səhnədəki bir söz, bir baxış, bir pauza bəzən kitabların, dərslərin verə bilmədiyi dərsi verib. Amma bu gün tamaşaçı zalına baxanda sual yaranır: Teatr hara gedir?

Marağın yenidən oyanışı

Son illərdə teatr tamaşalarına marağın artması ümidverici haldır. Gənclər, sosial medianın səs-küyündən yorulanda, səhnənin canlı enerjisində dinclik tapırlar. Amma maraqla yanaşı, tamaşa məzmunu, estetik dəyəri və ideya yükü barədə mübahisələr də artır. Bir tamaşa gözəl dekorasiyaya malik ola bilər, amma tamaşaçı salondan çıxdıqda yaddaşında yalnız rənglər və musiqi qalırsa, demək ki, orada nə isə əskikdir.

Klassiklərlə müasir arasında körpü

Üzeyir Hacıbəyli, Cəfər Cabbarlı, İlyas Əfəndiyev kimi klassiklərin əsərləri səhnəmizdə hələ də öz təravətini qoruyur. Onların mövzuları — vətən sevgisi, ailə dəyərləri, insanlıq — hər dövrdə aktualdır. Lakin gənc rejissorlar bu əsərlərə yeni baxış gətirərkən, bəzən əsas ideyanı estetik eksperimentin kölgəsində qoyurlar. Müasir tamaşalar isə zamanın ritmini tutsa da, dərin ideya yükündən uzaqlaşa bilir. Burada əsas məsələ balansdır: sənətkar həm dövrün ruhunu tutmalı, həm də milli-mənəvi kodlardan uzaqlaşmamalıdır.

Teatrın ideya böhranı

Bəzən teatr məkanı kommersiya təfəkkürünün təsirinə düşür — tamaşa yalnız kassaya işləyir, mövzular isə “bilet satar-satmaz” ölçüsü ilə seçilir. Halbuki teatrın gücü, tamaşaçını düşündürmək, ona həm estetik, həm mənəvi qida verməkdir. Bu, dövlətin də mədəniyyət siyasətində qorumağa çalışdığı ən mühüm prinsiplərdəndir.

Nə etməli?

1. Dramaturgiya məktəbinin gücləndirilməsi – Yeni əsərlər yazan gənc dramaturqlar üçün yaradıcılıq laboratoriyaları.

2. Klassiklərin müasir təqdimi – Səhnə texnologiyasından istifadə etsək də, əsərin ruhunu qorumaq.

3. Region teatrlarının dirçəldilməsi – Mədəniyyətin yalnız paytaxtda deyil, bütün bölgələrdə canlı olması.

4. Teatr təhsili və tamaşaçı tərbiyəsi – Məktəbliləri teatrla erkən yaşda tanış etmək.

Teatr – canlı yaddaş

Teatr, yalnız aktyorların səsi və dekorun gözəlliyi ilə yaşamır. Onun ruhunu ideya, dəyər və milli yaddaş formalaşdırır. Əgər bu gün biz səhnəmizi yalnız “trend” əsərlərlə doldursaq, sabah milli səhnə ənənəmiz zəifləyər. Amma əgər teatrımız həm klassik ruhu, həm də müasir nəfəsi daşıya bilsə, o zaman səhnə həmişə dolu, tamaşaçı həmişə düşüncəli çıxacaq.

Və yadımızda saxlayaq: Teatrı yaşadan aktyor yox, onu seyr edib mənasını dərk edən tamaşaçıdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.09.2025)