Dahi rəssam və dahi şair, amma bəxtsiz insan – ADİL MİRSEYİD Featured

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

MənimonunlatanışlığımməşhurSonuncu ölən ümidlərdirromanınınhərhissəsininbaşlanğıcındaverilən şeirbəndləriiçərisində onunmükəmməlmisralarıylabaşladı. Haqqındamaraqlandım. Bildimki, surrealistrəssamvə avanqardist şairdir. Sonrayaradıcılığını izləməyə qərarverincə ölümxəbərinialdım. Bucürdahilər çoxyaşamırlar

 

UZUNGECƏNİN ŞEİRİ

bəzəvağzallarda qatar gecikir

hardasa dağlarda bahar gecikir

gecikmiş məhəbbəromanları var

aynada xatirə dumanları var

mən şeir yazıram gecə yarısı

sancır ürəyimi bir balarısı

ağlama gözünüyaşlarını sil

gecəyə qar yağıumrumda deyil

hanı rahatlığıdincliyim hanı

qafası sərxoş gəncliyim hanı

məsənin ömründən çıxıgedərəm

alnıma bir güllə sıxıgedərəm

pəncərə önündəbir kölgə keçir

mənim gümanımdan bir bəlkə keçir

çox uzun bir gecə dekabr ayı

sanki gülümsəyir oyuncaq ayı

gəotur yanımda səssiz sədasız

ayrılaq bu gecə qansıqadasız

son dəfə bir şeir oxuyum sənə

hər şeyi təzədəbaşlayaq yenə

Bu onun şeiridir. Nöqtəsiz, vergülsüz yazırdı şeirlərini. Qəlib və çərçivələri sevməzdi. Onun üçün hər şey azad, sərbəst, sonsuzluq və hüdudsuzluq içrə olmalı idi...

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin və Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü Adil Mirseyidin bu gün anım günüdür.

Adil Mirseyid 1952-ci il dekabrın 21-də Ağdaş şəhərində ziyali ailəsində anadan olub. Ləki qəsəbə 6 saylı orta məktəbi bitirib. İlk şeirləri məktəb illərində "Göyərçin" və "Pioner" jurnallarında çap olunub. Orta məktəbi bitirdikdən sonra Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbində təhsil alıb.

Bir müddət təyinatla göndərildiyi Dağıstan Respublikasında işləyib. Ağdaş rayonu Füzuli adına Mədəniyyət Evinin Xalq Teatrında tərtibatçı rəssam, Azərbaycanın Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyətində tərtibatçı rəssam işləyib, Bakıda müxtəlif vəzifələrdə çalışıb.

 "Xəzər" jurnalında məsul katib və baş redaktor müavini, "Bayatı" jurnalının redaktoru, "Palitra" qəzetinin ədəbiyyat və İncəsənət şöbəsində redaktor, Azərbaycan Tərcümə Mərkəzinin "Yol" ədəbiyyat qəzetində redaktor olub.

XX əsrin 70-ci illlərinin axırlarından dövrü mətbuatda şeirlər çap etdirib. "Azərbaycan" və "Ulduz" və s. jurnallarında silsilə şeirləri dərc olunub. "Güzgüdəki adam", "Bulud adam", "Nəğmə adam", "Vernisaj şeirlər", "Ay suvarisi", "Amor fati" (şeirlər), "Hardan baxsan görünən adam" (monoqrafiya), "Ruhlarla insanlar arasında" (esselər) kitablarının müəllifidir.

Şeirləri rus, ingilis, fransız, alman, ispan, eston və s. dillərə tərcümə olunub.

İncəsənətin və mədəniyyətin müxtəlif sahələrinə aid 400-dən artıq esse, tərcümə və məqalənin müəllifidir. Rəsm əsərləri Almaniyada, Rusiyada, Qırğızıstanda, İranda, Türkiyədə və Azərbaycanda şəxsi kolleksiyalarda saxlanılır.

"Min beş yüz ilin oğuz şeiri" antologiyasında (2000), "Avrasiya Şairləri" Antalojisində, "Ağdaş tarixin yaddaşında" kitablarında şeirləri və yaradıcılığı dərs olunub. Həyat və yaradısılığı haqqında İnternews-in sifarişi ilə rejissor Rövşən İsgəndərovun "Sözlərdən toxunmuş ömür" adlı sənədli film çəkilib.

İki fərdi sərgisini Azərbaycan Rəssamlar Birliyinin və Avrasiya Beynəlxalq Araşdırmalar İnstutu İB birgə təşkil edib. Ömrünün son gününə qədər yaradıcılıqla məşğul olub, "Ekspress" qəzetində hər həftə şənbə günləri "Art Ekspress" səhifəsində esseləri yayımlanıb.

Rəsul Rza mükafatının laureatıdır. "Vektor" Beynəlxalq Elm Mərkəzinin fəxri doktoru adına, Skandinaviya Ölkələri ilə Dostluq Cəmiyyətinin mədəni əlaqələr üzrə Gümüş Arzu Türk Ədəbiyyatına xidmət ödülünə, Bahar Simpadisi ödüllərinə və s layiq görülüb.

Amma ömrü fərəhli keçməyib. Xəstəlik, yoxsulluq daim onu qarabaqara izləyib. Uzun sürən xəstəlikdən sonra 17 iyul 2014-cü ildə Bakıda vəfat edib.

Allah rəhmət eləsin!

 

CƏNNƏTİN QAPISINDA

yuvalarını dağıtdığım qarışqalar

daş atıb vurduğum quşlar

sevib unutduğum qızlar

namaz üstündə ağlayan ana

ölümdən o tərəfə kəfən mövlana

torpağa diz qoyub əkdiyim ağac

kim alar məni ölümün əlindən

 

ağlamaq istəyəndə şeir oxuyuram

ya da müasir incəsənət muzeyinə gedirəm

bir fincan qara qəhvə bir siqaret

bir gözəl qadın bir mücərrəd rəsm

nədənsə bir şey qırılır içimdə

nədənsə titrəyir səsim

kim alar məni ölümün əlindən

 

gəzib gördüyüm şəhərləri xatırlayıram

məscidlər sinaqoqlar provaslav kilsəsi

orqan musiqisi fleyta naləsi

meydanlar fəvvarələr heykəllər göyərçinlər

dərd uçub qonur çiynimə

dili lal qulağı sağır

kim alar məni ölümün əlindən

 

bir müjdə gözləyirəm bir müjdə

bir telefon zəngi bir məktub

bir söz bir təbəssüm bir nar çiçəyi

ya dənizin ötəsindən gələn bir bulud

ya tanrı dağlarından əsən rüzgar

ya bir yağmur mələyi

kim alar məni ömrün əlindən

 

Bu da onun şeiridir. Öncə “kim alar məni ölümün əlindən” deyə soruşur, sonda isə “kim alar məni ömrün əlindən” deyir. Bax Adil Mirseyid dərinliyi elə budur.

Onu ömrün əlindən alan oldu. Ölüm adlı bir kabus.Amma onu ölümün əlindən alan olmadı. Çox təəssüf.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.07.2025)

 

 

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.