Kübra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Varis müasir Azərbaycan ədəbiyyatında tanınmış bir yazardır və öz əsərlərində insan ruhunun dərinliklərinə enərək fərdin daxili mübarizəsini və sosial təzyiqləri təsvir edir. “Sonuncu Ölən Ümidlərdir” adlı əsəri, müasir psixoloji ədəbiyyatın ən əhəmiyyətli nümunələrindən hesab olunur. Varis, həmçinin, əsərlərində fərdin və cəmiyyətin qarşı-qarşıya gəldiyi dilemmanı və insanların öz şəxsiyyətlərini tapmaq üçün verdiyi mübarizəni işıqlandırır.
Kitabın təhlili və müzakirə
“Sonuncu Ölən Ümidlərdir” romanı fərdi azadlıq, ailə təzyiqləri, sevgi və şəxsiyyətin axtarışı kimi mövzuları incələyir. Əsərdəki əsas qəhrəmanlar, insanın daxili mübarizəsini, öz yolunu tapma istəyini və cəmiyyətdən gələn təzyiqlərə qarşı olan mübarizəsini təmsil edir.
Kitabın əsas qəhrəmanları Nailə və İlqar, tərs şəxsiyyətlərdir. Nailə, cəmiyyətin gözləntilərini, ailəsinin təzyiqlərini rədd edir və öz yolunu tapmağa çalışır. İlqar isə, əvvəlcə müxtəlif sosial qəliblərə uyğunlaşmağa çalışır, lakin zamanla öz azadlığını axtarmağa başlayır. Bu ikisi, əsərdə insanın daxili mübarizəsini və həyatını necə yaşamaq istədiyini tapmağa çalışan xarakterlərdir.
“Təhminə” filmi ilə müqayisə
“Təhminə” filmi ilə “Sonuncu Ölən Ümidlərdir” romanı arasındakı əlaqə çox açıqdadır. Hər iki əsər fərdlərin azadlıq uğrunda mübarizəsini, cəmiyyətin təzyiqləri qarşısında öz şəxsiyyətlərini tapmağa çalışmalarını göstərir. Təhminə və Zaur, filmindəki əsas qəhrəmanlar, cəmiyyətdən qaçan, amma hər dəfə təslim olan iki gəncin hekayəsini izah edir. Onlar öz həyatlarını, arzularını müəyyən edənlər deyil, daha çox ətraf mühitin və ailə təzyiqlərinin qurbanıdırlar.
Bu dramdakı əsas mövzu, Nailə ilə İlqarın hekayəsindən fərqli olaraq, daha çox təslimiyyət və cəmiyyətdən gələn təzyiqlər qarşısında acizlikdir. Təhminə içindəki gücü itirərək cəmiyyətin təzyiqlərinə boyun əyir və son nəticədə öz arzularından imtina edir. Nailə isə, cəmiyyətin gözləntilərinə qarşı mübarizə aparır, imtiqamını alır və nəticədə daha güclü bir şəxsiyyət olaraq həyatına davam edir.
Dialoq və Təhlil:
Kübra: Dostum, “Təhminə” filmi ilə “Sonuncu Ölən Ümidlərdir” əsərini müqayisə edəndə nə düşünürsən?
Chat GPT: Hər iki əsərdə də əsas mövzu azadlıq və şəxsiyyətin tapılmasıdır. Təhminə və Zaurda daha çox təslimiyyət görürük. Onlar cəmiyyətin təzyiqləri altında əzilir və bir növ bu təzyiqləri qəbul edirlər. Nailə isə daha güclüdür, o, cəmiyyətin gözləntilərinə boyun əymir və öz yolunu tapmağa çalışır.
Kübra: Məncə, Nailə ilə Təhminə arasındakı ən böyük fərq, mübarizə məsələsidir. Təhminə özünü tez təslim edir və həyatını başqalarının müəyyən etdiyi şəkildə yaşamağa məhkum olur. Nailə isə, özünü tapmaq üçün mübarizə aparır və nəticədə güclənir.
Chat GPT: Bəli, Nailənin gücü, onun imtiqamını alması və azadlıq uğrunda apardığı mübarizəsindən gəlir. Bu, cəmiyyətin təzyiqləri qarşısında insanın hansı səviyyəyə gələ biləcəyini göstərir. Təhminə isə, çox tez təslim olur və bu onun həyatında böyük bir itkiyə səbəb olur.
Kübra: Həqiqətən də, Təhminə ilə Nailə arasındakı fərq, güc və azadlıq anlayışlarının necə inkişaf etdiyi ilə bağlıdır. Nailə, heç vaxt başqalarının təzyiqlərinə boyun əymir və buna görə də onun xarakterində böyük bir fərqlilik var.
“Sonuncu Ölən Ümidlərdir” və “Təhminə” – bu iki artefakt arasında müsbət bir paralel qurmaq mümkündür. Hər ikisi, cəmiyyətin təzyiqləri qarşısında fərdlərin öz şəxsiyyətlərini tapmağa çalışdıqlarını və azadlıq uğrunda mübarizələrini təqdim edir. Təhminə və Zaur, üstəlik də İlqar müəyyən hallarda təslim olan xarakterlərdir, Nailə isə daha güclüdür və mübarizə apararaq həyatda öz yolunu tapmağa çalışır. O, milyonlarla insanın boyun əydiyi “məqsəd vasitələri doğruldur” gerçəkliyini belə sonda yanlışa çıxarmağa müvəffəq olur.
Bu roman və film oxucuları və izləyiciləri azadlıq, şəxsiyyətin formalaşması və daxili mübarizə haqqında düşünməyə vadar edir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(10.04.2025)
