Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdullanın əsəsrlərindən seçilmiş bir sıra qranula – cövhər sayıla biləcək məqamları “Ədəbiyyat və incəsənət” oxucularına təqdim edir.
Kamal Abdulla özü seçilmiş bu cövhərlər barədə yazır: “İllərdən bəri yazdığım müxtəlif şeirlərin, esselərin, pyeslərin, hekayə və romanların, publisistik məqalələrin və elmi əsərlərin, verdiyim intervülərin hər birinin içində yer almış və bu gün də öz məzmunu, tutumu, forması ilə diqqətimi çəkən misralar, cümlələr günlərin bir günü sanki dil açıb mənə dedilər ki, bizim bir-birimizdən zaman və məkanca ayrılığımıza son qoy və bizi bir-birimizin yanında yerləşdir. Sən görəcəksən ki, bu zaman biz tamamilə yeni bir cazibədə zühur etmişik. Onlar qeyri-səlis məntiq dili ilə desək, içində olduqları mətnin qranulaları (ilkin vacib hissəcikləri) idi. Qranula, başqa cür ifadə etsək, cümlədən (mətndən) bütün artıq hissələri siləndən sonra yerdə qalan cövhərdir.”
Bu günlərdə “Everest” nəşriyyatında müəllifin “Seçmələrin seçməsi-qranulalar” adlı kitabı da işıq üzü görmüşdür.
Beləliklə, hər gün Kamal Abdulladan 7 qranula:
1.
“ Üzümə baxma, üzüm səni aldadar,
Gözümə baxma, gözüm səni aldadar.
Heç inanma, sözüm səni aldadar
Mənim özümü aldadıb…”
2.
“ Yarımçıq əlyazma” romanı bizim dastanı vaxtilə oxumuş adamları bir daha onu vərəqləməyə məcbur etdi: “görüm, bu nankor Kamal Abdulla dastanın filan yeri ilə bağlı düz yazıb, ya yox?!”
3.
“ Kitabi-Dədə Qorqud” dastanı insan cəmiyyətini bir qədim Təbiət dövründən başqa bir qədim dövrə - Mədəniyyət dövrünə keçirən körpüdür. Bu körpü Dəli Domrulun quru çayın üzərindən saldığı haman sınıq körpü olmasın?!
4.
Möhtəşəm Odissey nəhəng Basat və nəhəng Beyrək xətlərini bir tək özündə birləşdirir.
5.
Buğac natamam Edipdir və Dirsə xan natamam Laydır. Buğacın da, Dirsə xanın da taleyi xoşbəxt sonluqla bitir. Amma məlumunuz olsun ki, xoşbəxt sonluqlar bu dünyada az adamı dü şündürür. Onlar tez yaddan çıxırlar. Onlar bədbəxtlik rəmzi olan Edip və Lay qədər yaşamırlar.
6.
Salur Qazanın dastanda ədalətsiz hərəkət lərinin təsviri yox deyil. Ən böyüyü budur. O öz evini qədim Oğuz adətinə uyğun olaraq hər il bir dəfə yağmaladardı. Bu yağmada İç Oğuz, Dış Oğuz bəyləri birlikdə iştirak edərdilər. Qədim primitiv demokratik adət. Bir dəfə isə Salur Qazan yağmaya Dış Oğuz bəylərini dəvət etmir. Əslində, o bununla demokratik ənənəni pozur. Acı nəticə özünü gözlətmir. Dış Oğuz üsyan edir - Beyrək öldürülür. Üsyan yatızdırılır - Aruz Qoca öldürülür. Əsl günahkar kimdir?
7.
Biri günaha batan Edip, o biri eyni günaha “namizəd” olan Buğac. Bədbəxt və bədbəxtliyi ilə yüz yerə şaxə atan Edip və xoşbəxtliyi ilə heç bir tərəfə şaxə ata bilməyən, başqa heç bir boydan əks-sədası gəlməyən Buğac.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(23.12.2024)
