Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdullanın əsəsrlərindən seçilmiş bir sıra qranula – cövhər sayıla biləcək məqamları “Ədəbiyyat və incəsənət” oxucularına təqdim edir.
Kamal Abdulla özü seçilmiş bu cövhərlər barədə yazır: “İllərdən bəri yazdığım müxtəlif şeirlərin, esselərin, pyeslərin, hekayə və romanların, publisistik məqalələrin və elmi əsərlərin, verdiyim intervülərin hər birinin içində yer almış və bu gün də öz məzmunu, tutumu, forması ilə diqqətimi çəkən misralar, cümlələr günlərin bir günü sanki dil açıb mənə dedilər ki, bizim bir-birimizdən zaman və məkanca ayrılığımıza son qoy və bizi bir-birimizin yanında yerləşdir. Sən görəcəksən ki, bu zaman biz tamamilə yeni bir cazibədə zühur etmişik. Onlar qeyri-səlis məntiq dili ilə desək, içində olduqları mətnin qranulaları (ilkin vacib hissəcikləri) idi. Qranula, başqa cür ifadə etsək, cümlədən (mətndən) bütün artıq hissələri siləndən sonra yerdə qalan cövhərdir.”
Bu günlərdə “Everest” nəşriyyatında müəllifin “Seçmələrin seçməsi-qranulalar” adlı kitabı da işıq üzü görmüşdür.
Beləliklə, hər gün Kamal Abdulladan 7 qranula:
1.
Mən öz cavanlığımı sizə necə tərif edim?! Bu, bığlı-saqqallı şair oğlanların gözəllər gözəli Monika Belluççiyə vurulduğu vaxt idi. Şair oğlanların dişlərini qıcıyıb Monikanın gizli şəhvət yağan şəkillərinə baxa-baxa çirkli dırnaqları ilə sinələrini cırmaqladığı, öz-özlərini qana qəltan etdikləri vaxt idi. Monika şəkillərdən baxır və gülümsəyirdi…
2.
“ Min bir gecə, min bir gecə,
Bir an kimi gəlib gecə,
Sakit, həzin və gizlicə,
Min bir gecə…”
3.
Söz kollektivə aid olduğu kimi cümlə də fərdə aiddir. Cümlənin konkret müəllifi var - fərd.
4.
Nikolay Berdyayev “mədəniyyət təbiiliyin qandallanması, azadlığın məhdudlaşdırılmasıdır” deyirdi. J.J.Russo mədəniyyəti, ümumiyyətlə, inkar edir, insanları geriyə - təbiətin qoynuna çağırırdı. “Təbiət – Mədəniyyət” qarşıdurması bu gün də hər bir insanın beynində yaşamaqdadır. Hansı tərəfə daha yaxın olmağımız, əsl yerimi zin bu iki qütbün harasında olması yenə də qeyri-səlis məntiq hesabına müəyyənləşdirilə bilər.
5.
Basatın öz ata evindən meşəyə - aslan yatağına geri dönməsi Dastanda insanın Mədəniyyət çərçivəsində qala bilmədiyini və Təbiətə geri qayıdışını simvolizə edir. Mədəniyyətə gəlişin əzablı yolunu göstərir. Dastanın əsl qədimliyi burdadır.
6.
Üzdəki, görünən Dədə Qorqud gizlində qalmış Dədə Qorqudun niqabıdır.
7.
Mal-qara adı ilə bağlı, ağacların, çiçəklərin ədəbi dildə özünü göstərməyən cürbəcür adları ilə bağlı dialektlərin ən gizli, dərin yerin də gizlənmiş sözlərə qədər xeyli incəlikləri aşkar və gizli qürur hissi ilə bilən ədiblər elə güman edirlər ki, yazmağı nə az, nə çox Tanrının özü bunlardan “xahiş” edib. Bu isə belə deyil. Həyatdan gəlmək bu deyil. Ona görə də hardan baxırsansa bax, ədəbiyyatın yolu kitab yoludur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.12.2024)
