Kübra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

“Bu yerləri, bu göyləri yağış yuyur, gün qurudur”

(Ramiz Rövşən)

Təbiət danışanda sözə ehtiyac qalmaz. Apreldə o, susmur — danışır, çığırır, ağlayır, sonra gülür. Bir gün göy guruldayır, sanki içində əsrlərin yığılıb qalmış səsi var. Ertəsi gün isə hər şey sakitdir, sanki heç nə olmamış. Bu dəyişkənlik insanı çaşdırmaz, əksinə, tanıdıq gəlir. Çünki bəlkə də təbiətin aprel halı, insanın özüdür. Həm qorxuludur, həm gözəl. Həm xaotik, həm tam.

Yağış düşür — qəfil. Qəfil olduğu üçün gözəl deyil, çünki bu qəfilin içində bir məqsəd var. Aprel leysanı göydən süzülmür sadəcə, yerin köksünə batır. O, torpağın üst qatını deyil, yaddaşını oyadır.

Torpaq suya toxunanda, oyanır. Uzun bir yuxudan qalxan insan kimidir — əvvəlcə azca titrəyir, sonra dərindən nəfəs alır. Suyun səsi bir çağırışdır: “Hazırsanmı dəyişməyə?”

Bütün bu təbiət hadisəsi — leysan, külək, günəş — əslində bir çevrilmə mərasimidir. Təbiət özünü soyundurur, yuyur, qurudur və təzələyir. Aprel bir hazırlıqdır: həyatın qapısında dayanmaq, amma içəri girməzdən əvvəl təmizlənmək.

Sular axır. Kimi daşa çırpılır, kimi sakitcə toprağın içinə süzülür. Ağacların budaqları bəzən titrəyir, bəzən səssizcə əyilir. Heç biri müqavimət göstərmir. Sanki təbiət özü-özünə boyun əyir. “Nə gəlirsə, gəlsin,” — deyir. Və bu təslimiyyət gözəldir. İnad yox, mövcudluq var. O an anlayırsan ki, təbiət gücünü mübarizədən yox, təslimiyyətdən alır.

Gün çıxır. Hər şeyin üstündən keçir. Qurutduğu yalnız su deyil — palçıq izləri, yuxular, köhnə nəfəs... Gündən sonra hər şey bir az daha yüngül görünür. Amma günəşin də öz qanunu var. O da seçir — nəyi buxarlaşdırıb göyə göndərəcəyini, nəyi torpaqda saxlayacağını. Aprel günəşi nə isti, nə soyuqdur. Səni sarsıtmaz. Səni dəyişdirər.

Sən təbiətə baxanda bir hekayə görürsən. Amma bu hekayədə qəhrəman, düşmən və final yoxdur. Bu, davam edən bir çevrilmədir.

Dağlar da, yarpaqlar da, sular da bu çevrilməyə tabedir. Təbiət heç nəyi olduğu kimi saxlamaz. Bəlkə də buna görə qorxuludur. Sən ona bir dəfə baxdın, o isə artıq dəyişib. Və sən bunu ancaq içindən hiss edirsən.

Bu yerləri, bu göyləri yağış yuyur, gün qurudur...

Amma biz, insanlar, çox zaman dəyişmirik. Biz yağışda gizlənirik, günəşdə üşüyürük. Təbiət isə bunu etməz. O, nə yağışdan qorxar, nə günəşdən. O, hər ikisini qəbul edər. Ona görə güclüdür. Ona görə daim təzədir.

Əgər bir gün içində sıxıntı, köhnəlik, bərkimiş bir hiss varsa, çıx və sadəcə bu aprel günündə bir az islan. Palçıqdan çəkinmə.

Çünki hər şeyin təmizlənməsi bir az çirklənməkdən keçir.

Və unutma: təbiət heç vaxt sənə qarşı deyil. Sənə “qayıt” deməyə çalışır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.04.2025)