İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Fizionomist — insanın üz cizgilərini, mimikalarını və ümumi zahiri görünüşünü təhlil edərək onun xarakteri, psixoloji vəziyyəti, emosional durumu və bəzən hətta sağlamlıq vəziyyəti haqqında fikir yürütməyə çalışan mütəxəssisdir. Bu peşə əsasən fizionomiya elminə əsaslanır. Və bu sahə üzrə mütəxəssislə danışıb sahənin maraqlı özəllikləri barədə sizlərə bilgi vermək fikrinə düşdük. Mütəxəssis anonim qalmaq istədi, amma ətraflı da danışdı.

Fizionomistin əsas fəaliyyət sahələrihansılardır?

- Psixoloji təhlil: İnsanların üz ifadələrinə əsaslanaraq onların daxili dünyasını və davranışlarını təxmin etmək.

- İnsan resursları: İşə qəbul zamanı namizədlərin xarakterini daha yaxşı anlamaq üçün istifadə oluna bilər.

- Kriminalistika: Şübhəlilərin yalan danışıb-danışmadığını və ya hansı psixoloji vəziyyətdə olduqlarını anlamağa kömək edir.

- Sosial münasibətlər: İnsanlararası münasibətləri düzgün qurmaqda faydalı ola bilər.

Tələb olunan bacarıqlar hansılardır?

- Yüksək müşahidə qabiliyyəti

- Üz anatomiyasını və mimikaları yaxşı tanımaq

- Psixologiya və bədən dili bilikləri

- Analitik düşüncə və diqqətlilik

Təhsil hansı səviyyədə olur?

Fizionomiya spesifik bir sahə kimi universitetlərdə tədris olunmasa da, psixologiya, kriminalistika və insan davranışı ilə bağlı sahələr üzrə təhsil alanlar bu istiqamətdə ixtisaslaşa bilərlər. Bəzi kurslar və seminarlar vasitəsilə də bu sahədə bilik əldə etmək mümkündür.

Tanınmış Fizionomistlər və Tədqiqatçılar kimlərdir? 

1. Johann Kaspar Lavater – XVIII əsrdə yaşamış və fizionomiya sahəsinin banilərindən sayılır. Onun “Essays on Physiognomy” adlı əsəri bu sahənin əsas mənbələrindən biridir.

2. Paul Ekman – Emosional mimikaların tədqiqi ilə məşhurdur. Onun "mikro ifadələr" (microexpressions) barədə tədqiqatları hüquq-mühafizə orqanları və psixoloqlar üçün əvəzolunmazdır.

3. Joe Navarro – Keçmiş FBI agenti, bədən dili və mimikaların oxunması üzrə mütəxəssisdir. “What Every Body Is Saying” adlı kitabı geniş auditoriyaya tövsiyə olunur.

Bu sahəyə aid Faydalı Kitablar və Mənbələr hansılardır?

- "Emotions Revealed" – Paul Ekman – Duyğuların üz ifadələrində necə əks olunduğunu izah edir.

- "The Definitive Book of Body Language" – Allan və Barbara Pease –Bədən dili və üz ifadələrinin gündəlik həyatda necə oxunacağını praktiki şəkildə göstərir.

- "What Every Body Is Saying" – Joe Navarro – Bədən dili və insan davranışlarını anlamaq üçün əla bələdçi.

Online Kurslar və Resurslar varmı?

- Coursera / Udemy:

Axtarış: “Body Language”, “Facial Expressions Analysis”, “Microexpressions”

- Paul Ekman Group (rəsmi sayt):

Mikro ifadələr üzrə ödənişli və pulsuz testlər və kurslar təqdim edir.

YouTube kanalları:

- The Behavior Panel

- Observe

- Charisma on Command

Bu kanallar insan davranışlarının təhlilinə əsaslanan videolar paylaşır.

MƏŞQ PLANI

Həmsöhbətimiz fizionomiya və bədən dili üzrə başlanğıc səviyyəli 2 həftəlik məşq planı təqdim etdi. Qeyd elədi ki, hər gün cəmi 20-30 dəqiqə vaxt ayırmaq kifayətdir.

1–7-ci günlər: Müşahidə və əsas anlayışlar

- Gün 1:

Oxu: “What Every Body Is Saying” kitabının giriş və ilk fəslini oxu.

Tapşırıq: Yaxın çevrəndə bir insanı müşahidə et – üz ifadələri dəyişəndə hansı emosiyaları ifadə etdiyini təxmin etməyə çalış.

- Gün 2:

İzlə: YouTube-da “Paul Ekman Micro Expressions” videolarından 2-3-nə bax.

Tapşırıq: Özünün güzgü qarşısında sevincli, qəzəbli, kədərli, təəccüblü mimikalarından imtina etmədən çalış və onları yadda saxla.

- Gün 3:

Öyrən: Üz bölgələrini tanı – alın, gözlər, burun, ağız, çənə – və onların hərəkətləri nə demək ola bilər?

Tapşırıq: Bir film səhnəsi seç və personajların mimikalarına diqqətlə bax.

- Gün 4:

İzlə: The Behavior Panel kanalından bir müsahibə analizi videosu izləyin.

Tapşırıq: Videodakı şəxsin emosional dəyişikliklərinə uyğun hansı mikro ifadələr baş verir, qeyd et.

- Gün 5:

Oxu: Allan və Barbara Pease kitabından üz mimikaları və bədən dili ilə bağlı hissəni oxu.

Tapşırıq: 5 nəfərin şəkilinə bax və onların emosional halını təsvir etməyə çalış.

- Gün 6:

İzlə: Joe Navarro’nun TED danışığı və ya qısa bədən dili təhlili videoları.

Tapşırıq: Özündə stress və yalan ifadə edən mimikaları tapmağa çalış (məsələn: qaş qaşlama, tez-tez göz qırpmaq).

- Gün 7:

Yenidən baxış və praktika: Həftə ərzində öyrəndiklərini təkrar et, 2-3 real insanın davranışını 5 dəqiqə izləyib qeydlər apar.

8–14-cü günlər: Dərinləşmə və praktika

- Gün 8–9:

Mikro ifadələri təyin edən testlər (Paul Ekman Group saytında və ya mobil tətbiqlərdə).

Tapşırıq: Yolda və ya ictimai yerdə insanları izləyərək mimikalarını yaz.

- Gün 10:

Yalanla bağlı ifadələrin müşahidəsi – şübhəli baxış, əl jestləri, tərləmə.

Tapşırıq: Bir müsahibəyə bax və yalan olub-olmadığını təxmin et.

- Gün 11–12:

Bədən dili + mimika birlikdə təhlil et – bədən duruşu, əl-ayaq hərəkətləri və üz mimikası birlikdə necə mesaj verir?

Tapşırıq: Öz hərəkətlərini güzgüdə və ya videoda izləyərək təhlil et.

- Gün 13:

Öz təhlil metodunu yarat: 5 əsas mimika və 5 jest üzərindən başqalarını anlamağa çalış.

Tapşırıq: Kiçik qeydlər kitabçası yarat və insanlarla qarşılaşmalarını oraya qeyd et.

- Gün 14:

Təkrarlama və özünü qiymətləndirmə – nələri öyrəndin? Hansı hissədə zəifsən?

Tapşırıq: Dostlarına bu biliklərlə bağlı kiçik “xarakter təhlili” et və necə uyğun gəldiyini yoxla.

Bəli, fizionomist — insanın üz cizgilərini, mimikalarını və ümumi zahiri görünüşünü təhlil edərək onun xarakteri, psixoloji vəziyyəti, emosional durumu və bəzən hətta sağlamlıq vəziyyəti haqqında fikir yürütməyə çalışan mütəxəssisdir. Və biz də bu sahə üzrə mütəxəssislə danışıb sahənin maraqlı özəllikləri barədə sizlərə bilgi verdik. Əminik ki sizlərə faydalı ola bildik.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.04.2025)