Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bir soyuq qış gecəsi idi. Səfəvi sarayının dəhlizlərində sakitlik hökm sürürdü. Şah Abbas İçərişəhərdəki gizli bir məclisdən qayıtmış, öz şəxsi otağında düşüncələrə dalmışdı. Onun sükutunu qıran isə Əmirzadə Arazın səsi oldu.

– Şahım, bu nə haldır? Axı hər kəs sizin cəsarətinizdən danışır. Nə üçün bu qədər kədər içindəsiniz? – deyə Araz ehtiyatla soruşdu.

Şah Abbas ağır nəfəs alıb əllərini ocağa tərəf uzatdı. Onun üzündə dərin qırışlar yaranmışdı. Sanki keçmişin ağırlığı bu qırışlara hopmuşdu.

– Araz, sən heç yaralanmısan? – deyə Şah Abbas birdən soruşdu.

– Yox, şahım, Allah saxlasın, mən hər zaman diqqətli olmuşam, – deyə Araz qürurla cavab verdi.

Şah Abbas acı-acı gülümsədi:

– Bəs sən heç bilirsənmi, yarası olan biri üçün istehza nə qədər ağırdır? 

Bunu deyib şah sərt baxışlarını ona çevirdi: – Mənim hər zəfərimdə, hər itirdiyimdə bir yara var, Araz. Amma insanlar bunu görmür. Onlar yalnız zahiri qələbəni görürlər,  qəlbimin dərinliklərindəki qanayan yaralardan xəbərsizdirlər.

Araz susdu. Şahın sözləri ona düşündürdü.

– Bir hadisəni sənə danışım, – deyə şah davam etdi. – Çaldıran döyüşündə babam Şah İsmayıl böyük bir məğlubiyyət yaşadı. Onun yarası yalnız bədənində deyil, qəlbində idi. Amma nə oldu? İnsanlar onu məğlubiyyətinə görə qınadı. Heç kim onun yaşadığı acını, çəkdiyi əzabı anlamadı.

Araz sakitcə başını aşağı saldı.

– Şahım, mən sizdən öyrənməliyəm. Bəlkə də mənim bu günə qədər yaralanmamış olmağım məni anlayışsız edib. Amma mən indi başa düşürəm ki, yara bəzən qüruru öldürsə də, insanı kamilləşdirir.

Şah Abbas gözlərini bağladı, sanki ağır xatirələrdən qurtulmaq istəyirdi.

– Araz, insan həqiqi döyüşçü olmaq istəyirsə, əvvəlcə yaralanmağı öyrənməlidir. Yarasız olan, yaralanmışın acısını heç vaxt dərk edə bilməz.

O gecə Şah Abbasın sözləri Arazın həyatında dönüş nöqtəsi oldu. İnsan yalnız fiziki cəhətdən deyil, həm də ruhən yara alıb bunu başqalarına hiss etdirmədən yaşamağı öyrənməlidir.

Bu hadisə tarixdə bir izi olmayan adi danışıq kimi qaldı, amma Şah Abbasın sözləri saray divarlarından keçib, gələcək nəsillərə miras kimi çatdı.

“Yarayla istehza edər yaralanmamış olan” – amma yalnız yaralanan anlayar ki, həyatın həqiqi dərsi bu yaraların dərinliyində gizlidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.01.2025)