Kübra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Türk mədəniyyətində "tımarhane" anlayışı sadəcə zehni problemləri olan şəxslərin yerləşdirildiyi bir məkan kimi qəbul edilmir. Bu sözün kökündə dayanan "tımar" ifadəsi "baxım", "sığal" və "diqqət" mənasını verir. 

Osmanlı dövründə psixi problemləri olan şəxslərə xüsusi qayğı göstərilirdi. Onların daha sakit və normal davranışlar sərgiləməsi üçün diqqətçəkici bir müalicə üsulu tətbiq edilirdi: yeniçəri atlarının tüklərini daramaq.

Tımarxanalarda bu şəxslərin əllərinə daraqlar verilərək, atların tüklərini daramaq tapşırılırdı. İlk vaxtlarda sadə bir məşğuliyyət kimi görünsə də, bu metodla həmin şəxslərin zamanla daha sakit və harmonik davranmağa başladığı müşahidə edildi. Bunun səbəbi isə atların insanlara mənəvi sakitlik bəxş etməsi idi. Əslində, bu yanaşma ilə Osmanlılar, atların insan psixologiyasına müsbət təsirini instinktiv olaraq kəşf etmişdilər.

Atlar və müasir terapiya

Müasir dövrdə bu metod "at terapisi" (hippoterapiya) adı altında tətbiq edilir. Atlar yalnız fiziki reabilitasiya üçün deyil, eyni zamanda zehni sağlamlıq problemləri ilə mübarizədə də mühüm rol oynayır. Atlarla qurulan əlaqə insanların diqqətini cəmləməyə, rahatlamağa və özünəinam hissini artırmağa kömək edir.

Terapistlərin müşahidələrinə görə, atlarla vaxt keçirən şəxslər, onların sakit və balanslı enerjisindən təsirlənərək, öz daxili harmoniyalarını bərpa edirlər. Bu terapiya forması xüsusilə uşaqlar, travma keçirmiş şəxslər və stresslə mübarizə aparan insanlar üçün effektivdir.

Osmanlı dövründə tımarhanelərdə tətbiq edilən bu metodun, əsrlər sonra da effektivliyini sübut etməsi təsadüfi deyil. Bu, insanlarla heyvanlar arasındakı təbii bağın və bu bağın psixoloji təsirinin əhəmiyyətini göstərir. Beləliklə, dəlixana kimi sərt və uzaq bir anlayışdan tumarxana kimi qayğı və şəfqət dolu bir yanaşmaya keçid Osmanlı dövrünün insanpərvərliyi və müşahidə qabiliyyəti ilə bağlıdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.12.2024)