Leyla Səfərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Azadlığı istəmirəm zərrə-zərrə, qram-qram..
Qolumdakı zəncirləri qıram, gərək, qıram, qıram...
Həyata gəlməkdə, bizə verilən bu ömrü yaşamaqda vəzifəmiz, öhtəliyimiz bir-birimizdən fərqlidir. Həyat amalımızın, düşüncələrimizin, hislərimizin də fərqli olduğu kimi.
Sizin həyat amalınız nədir?
Mənimki azadlıq.
Necə bir azadlıq deyə soruşsanız bənzətmə edib tərif edə bilmərəm. Çünki mənim təsəvvürümdə azadlıq hansısa sərhədlərlə təsvir edilə bilməz.
Kiçik yaşlardan etibarən dinindən, dilindən asılı olmayaraq hər bir insan müəyyən qanunlarla böyüdülür. Bunların bəziləri mənəvi, bəziləri əxlaqi, bəziləri isə keyfi dəyərlər əsasında müəyyənləşdirilir. Bəs yaxşı, sizcə həqiqətən əxlaqın, mənəviyyatın bir norması var?
Düşünürəm ki, bu sualın cavabları sualı verilən məkana, milliyyyətə, cinsiyyətə görə dəyişəcək. Nəinki milliyyət, eyni evdə böyüyən bacı ilə qardaşın belə cavabı fərqlənə bilər.
Yenilikcə bir serial çıxmışdı, "Vətəndaş A". Cəfər Cabbarlının Almaz əsəri əsasında çəkilən bu serialın son cümləsi də məhz "Azad olun!" İdi. Çünki azadlıqdan məhrum qalan xalqlar arasında elə bizim də xalqımız ilk sıralardadır. Məsələ milli azadlıqdan getmir. Mənəvi azadlıqdan gedir. Azadlıq sizə görə nədir? Mənə görə azadlıq "filankəs nə deyər?" demədən, ürəyindəki arzunun doğrusunu-səhvini düşünərək sadəcə özünə uyğun qərar verə bilməkdir. Bəs yaxşı, onda bizim neçəmiz tam azadıq? Çətin sual oldu biraz...
Düzdür, müasir dövrdə azadlıqla bağlı çox fərqli fikirlər var. Bir cümlə oxumuşdum, deyirdi ki, "azadlıq istədiyin hər şeyi etmək deyil, istəmədiyin heç nəyi etməməkdir". Əvvəlcə çox məntiqli gəlsə də, sonra düşündükcə əslində bunun da tam mənada azadlıq olmadığını gördüm.
Yaxşı, belə izah edim. Ailəniz sizə deyir ki, filankəslə ailə qur, siz isə öz hüquqlarınızdan istifadə edərək, deyirsiniz ki, bu qərar mənimdir və mən bunu istəmirəm. Bu azadlıqdır? Yoxsa sizin haqqınız? Bildiyim qədəri ilə, kimisə nəyəsə məcbur etmək (söhbət təbii ki, xırda-xuruş məsələlərdən getmir) cinayət işinə qədər gedib çıxa bilir. Yəni bu tam olaraq sizin azadlığınız deyil, daha çox olmalı olandır.
Bir də var ki, məsələn, universitet kodlaşdırması edəcəksiniz
və siz aktyor olmaq istəyirsiniz. Kənardan reaaksiyalar mənfidir, amma siz nə istədiyinizi bilirsiniz. Və seçim sizindir. Bəli, azas olmaq budur. Təhsil hüquqlarıyla yanaşı, öz qərarınızı özünüzün verməsidir azadlıq. İstər təhsil olshn, istər ailə olsjn, istər geyim olsun. Bir insanın daxili dünyasıdır onu azad edən. Və siz özünüzü "nə deyərlər?" Düşüncələrindən azad etmədikcə azad deyilsiniz. Sizin düşüncəniz bilirsiz nə olmalıdır? "Bu məni həqiqətən xoşbəxt edəcək?" , ya da "Bunun yararı və zərəri nələrdir?" Və beləcə siz özünüzlə barışacaq, özünüzə uyğun həyat qurmağa addım addım daha da yaxınlaşacaqsınız.
Mənim azadlığım nədir deyə soruşsanız, deyərəm ki, seçimlərimdir. Çünki mən seçə bildiyim qədər azadam. Və sizə bir sirr verim? Həyatımın demək olar 90% qərarını özüm seçmişəm. Hə, aralarında peşman olduqlarım da olub, xoşbəxt olduqlarım da. Amma mən geriyə dönüb baxdıqda deyə bilirəm ki, hə, mənim də şəxsi fikirlərim var.
Yaşadığımız mentalitet buna uyğun olmaya bilər, sizi nəyəsə məcbur da edə bilərlər. Siz azad olmaq üçün bilirsiz nə etməlisiz? Öz haqlarınızı bilməlisiz. Məsələ təhsil deyil. Təhsili olan, olmayan hər kəs bir şəxsiyyət kimi öz hüquqlarını bilməli, gərəkdiyi yerdə, əgər hüquqları pozulursa lazımi qurumlara şikayət etməkdən çəkinməməli, cəmiyyət fikirlərini deyil, öz gələcəyini ön planda tutmağı bacarmalıdır.
Sizin üçün arzum - unutmayın ki, siz bir şəxsiyyətsiniz və bu cəmiyyətdə hər kəs qədər sizin də söz və qərar hüququnuz var. Öz hüquqlarınızı bildiyiniz və onları qoruduğunuz qədər azadsınız.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(11.12.2024)
