Uraqan Abdullayev, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Sən irəlilədikcə digər insanların səhvlərini görürsən. Bunu onlara bildirəndə isə onların bir çoxunun özlərini müdafiəyə atıldığını, sanki sənə qarşı sipər qurduğunu anlayırsan. Başa düşürsən ki, səhvi özündə görməyən insanlar hər daim haqlı çıxmağa çalışar. Ümumiyyətlə, müdrik insan başqalarının gözündə haqlı və ya haqsız olduğunu sübut etməyə çalışmaz. O sadəcə müşahidə edər, dinləyər. Səhvlərə də, deyilən düzlərə də diqqətlə qulaq asar. Və sonda növbəti addımda nəyi atacağına diqqət edər. Hədəfi hər zaman yuxarılar olar. Özündən aşağıdakılara baş qoşmaz. Yardım edər, köməklik göstərər, lakin uzatdığı əli özünə xor görənlərə də baş qoşmaz. Gülüb keçər, çünki bu cür insanlar başqalarının vəzifəsinə hörmət bəslər, qarşısındakı insanın ad-sanına görə susub susmayacağını seçər. Hə, bir də həmin adamdan tərif eşidib özünü böyük görə bilər. Çünki öz eqosunu sındıra bilmək insana ağır gələr. 

Lakin bir neçə pillə yuxarı çıxdığın zaman bunlar insana boş görünər. Sən qarşındakı adamın eqosunun artdığının və sənin önündə necə cılızlaşdığının fərqinə vararsan. Sən ona baş qoşmadıqca o daha da çox özünü böyük göstərmək istər. Lakin özünü nə qədər böyük göstərməyə çalışsa da, bir o qədər cılızlaşdığının fərqinə varmaz. 

Tənqidə açıq olmaq o demək deyil ki, sən ancaq haqlı rəyləri eşidə, haqsızları basdırmağa və susdurmağa çalışasan. Tənqidə açıq olmaq odur ki, "sən haqlı olsan belə, sənə can yandırıb üzünə deyən adama qarşı hörmətlə yanaşa biləsən". Səhvsiz insan olmadığı kimi səhvinizi deyən insanların da hər dediyinin doğru olmağına ehtiyac yoxdur. Önəmli olan odur ki, sən insanların söylədiyi tənqidlərə qarşı nəzakət göstərə biləsən. 

Əgər özünüzün haqlı olduğunuzu sübut etmək üçün dəridən-qabıqdan çıxırsınızsa, demək ki, yetərincə ağıla, kamala çatmamısınız. 

Son olaraq tənqid etdiyiniz insana nəzər yetirin. Mübarizəsi kiminlədir? Öz eqosunamı, sizə qarşı, yoxsa fikirlərinizə qarşı? Fikirlərinizə qarşıdırsa, aranızda diskusiya gedəcək, müzakirələr yaranacaq. Əgər həmin insan öz eqosuna qalib gəlməyi bacarıbsa dediklərinizi rahatlıqla qəbul edəcək, ya da hörmətlə yanaşıb fikirlərinizlə razılaşmayacaq. Əgər sizə qarşıdırsa, onda  nə dediyiniz heç bir önəm daşımır. Çünki o adamın tək hədəfi sizsiniz. Belələrinin  psixikası zəif olur və özlərində səhv görmək onlara sadəcə təhqirdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.09.2023)