BİRİ İKİSİNDƏ – Əkbər Qoşalının şeirləri Featured

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində biu gün şeir vaxtıdır, sizlərə sevilən şair Əkbər Qoşalının şeirləri təqdim edilir.

 

 

 

***

 

Dəniz üstdən ötür dolmuş buludlar,

Kim bilir, hirsini hara tökəcək…

Əlim qaşım üstə, fikrim uzaqda,

Üfüqlər xəyaldı, sahillər gerçək…

 

Sahil dolur-daşır insanla bəzən

Yaşlı qayğılar var, gənc əyləncələr…

Fikri dağıtsa da körpə ləpələr,

Hamı burdan evə yorğun dönəcək,

Üfüqlər xəyaldı, sahillər gerçək…

 

Sahillər qocalır, sular gəncləşir,

Görəsən, yorurmu sahili dəniz?..

Neçə ki sahil var, neçə ki dəniz,

Onların sevdası heç bitməyəcək.

 

Balıqqulağı var burda bu qədər,

Burda pıçıltı da sirr qala bilməz…

Yerin qulağı var – belə deyiblər –

Yəqin ki, buranı görüb deyiblər.

Hamı əvvəl-axır burdan keçəcək.

Üfüqlər xəyaldı, sahillər gerçək.

 

 

***

 

Sahil adam kimi dalıb dənizə,

Arabir qırağa çıxır yosunlar.

Qatlasa dizini sahil bir azca,

Dəniz bir qıraqda göl-göl balalar…

 

Hər sahilə gələn sahilmi bilir?..

Hər dənizə girən dənizçi deyil;

Göz torpaqdan doymur, dənizdən bezmir –

Bu da Nuhdan qalma bir adət olar...

 

Birisi ağ çadır qurub – sağ olsun,

Kimsə ocaq çatıb – günü ağ olsun!

Gündüz əlimizdə bir çırağ olsun,

Atalar sözüdü: arayan bular…

 

Hər su qırağına sahil deyilmir,

Dənizin, sahilin sözü bitməyir.

Odur, könül alır, ya könül verir,

Könlün qıt vaxtında,

                               ah,

                                 nə xoş bazar…

Arabir qırağa çıxır yosunlar…

 

 

***

 

Atamın sözləri düşür yadıma:

Soyuğu yamandı, yaya aldanma…

Baxıram sıxlaşan, dolan buluda,

Yoxsa göy üzündə qurultaymı var?..

 

 

***

 

Nabran…

Dəniz sahili…

O başdan bu başa gəlib-gedirik

Sahildə nə olur? –

Balıqqulaqları, narın qum,

bir də

dənizin qırağa atdığı nəsə…

 

Nə yaşıl orman var,

nə də göy çəmən,

bəs nədi,

bizləri gətirən bura?

O yaşıl ormanlar,

göy çəmənliklər

çox gözəl olsa da,

bir gün gəlir də,

qaçmaq istəyirsən,

uzaqlaşırsan...

Bəzən özümüzdən qaçmaq istərik,

Özgədən, özündən, hər yerdən qaçan

Gəlib soluğunu sahildə alar…

 

Bəs dəniz olmayan ölkələr neynir?..

Dənizə, sahilə özgələr neynir?..

 

Ancaq biz…

Və ancaq Xəzər sahili…

Balıqqulaqları, narın qum,

bir də

Xəzərin qırağa atdığı nəsə…

Təsadüf olmayır dünyada heç nə…

 

Balıq tanımayır öz qulağını,

Deyirlər balığın yaddaşı olmur;

Amma insanlarçün

 bu balıqqulaqlı,

 bu narın qumlu

                 sahillər

                 sahilsiz xatirə yığnağı olar –

O ya yaşanıbdı, ya yaşanacaq…

 

Heç nə gərək deyil,

Nə yaşıl, nə göy…

Boz sahil

boyunca yeriməyimiz,

Dənizi dinlərcə kiriməyimiz

Hopacaq sabahkı xatirələrə –

Bu balıqqulaqlı, bu narın qumlu,

 Heç yerə getməyən üzüboz sahil

Dünyanın ən əlvan yeri olacaq…

Ən rəngli yuxular qazanacaq o

Həsrətin əlçəkməz süsü olacaq…

 

Neynək, bu sahildə sadədil olaq,

Balıqqulağına tutunaq duraq;

Bu dəniz, bu sahil, bu qum nə deyir?..

Torpaqla dənizin öpüşdüyü yer

Nəsə bir hikmətə sahib olmalı…

 

Gəl hədiyyə verək bir-birimizə:

Bu bir cüt qızılı balıqqulağı –

Biri sənin olsun, biri də mənim,

Bizi bu sahilə gətirər yenə

Dəniz pıçıltılı balıqqulağı…

 

 

***

 

Dəniz qovur istini,

Öz istim yetər, deyir –

Nə günəş yox olacaq,

Nə Xəzər itər – deyir.

 

Sahildə nə hikmət var? –

Fikirlilər axışar

hər axşam-səhər, deyir;

Özüm də darıxıram –

Adamdan betər, deyir…

 

Hər sahilə gəlişim

Özümdən qaçışımdır;

Dodağımdı dalğalar –

Qara torpaq, ağ alın,

İzn ver, öpüm  – deyir…

 

Dəniz-Torpaq sevgisi

Heç zaman bitən deyil.

Tanrı verib bu hökmü,

Qiyamət günündə də

O hökm keçər – deyir.

 

Bu da şair alxışı:

Dalğana təpər! – deyir.

 

O qədər öyrəşmişik –

Mən əl edib gedirəm,

Şahə qalxır dalğalar,

Mənə elə gəlir ki,

uzaqdan “Əkbər!..” deyir…

 

 

***

 

Dənizi dinləyirəm,

Nə danışır bilmirəm.

Mən dağ dili bilirəm,

Çöl dilini bilirəm.

Çəməndə gül bilirəm,

Dəniz dili bilmirəm.

 

Dənizi dinləyirəm,

Nə danışır bilmirəm.

İnsan bilmədiklərin

Öyrənməyə aşina.

Bəlkə, ona görə də

Dəniz öyrədən olub,

Dağlarsa dərd ortağım…

 

Dağlardan qopan çaylar

Dinləyib dərdimizi.

Yuxumuzu dinləyib,

Nə ki gizlinimiz var,

Sulara danışmışıq…

Dərdimiz yüngülləşib,

Necə dərdlər yüklənib.

Nə yuxular eşidib,

Dənizə qaçıb çaylar.

 

Bizim bütün çayların

Son ünvanı Xəzərdi...

 

Dədəmiz-babamız da

Hey axın eləyiblər

Dağlardan dənizlərə.

Yoxsa öz sirlərinin,

yoxsa yuxularının

    ardınca at çapıblar.

    Atlarının ayağı

      dənizə dəyməyincə

       dinməyibdi ulular.

 

Harda dəniz vardısa,

Bir türk at çapıb ora,

Bir çay dərd daşıyıbdır

O dənizə, əminəm.

Yuxumuzun dalınca

gəlmişik dənizlərə.

Qabarırsa dənizlər,

Yuxunu xeyrə yozub,

Sakit ləpələyirsə,

    qaramatı itirir.

Dəniz ana kimidir –

Ata Dağlar sussa da,

Ana gah layla çalar,

Gah əsib-coşub susar…

 

Dənizi dinləyirəm,

Dinləyib öyrənirəm.

 

Yuxumuzun ardınca

sənə gəlmişik, dəniz!

 

 

URMU GÖLÜNÜN ÖYKÜSÜ

 

Adıma Urmu derlər,

Suyum göyə çəkilib…

Göllüyüm qeyb olsa da,

Yenə quru göllərin ən gözəli özüməm.

Türküstan talesizi,

Aralın bacısıyam;

O daha tez qurudu –

Məhşərə hazırlaşır

atamqızı elə bil…

 

Ən uzaq yaddaşımdan süzülüb gələnləri

danışım, qoy qalmasın –

Min illər öncəydi – biz ayrılanda.

Aral sağ əlini çəkdi başıma,

Başıma gələnə bax –

Min illər sonradı

        indi biz ikimiz də quruyuruq,

                                       quruyuruq...

Nə mənim Acıçayım,

nə də bacım Aralın

                   Ceyhun ilə Seyhunu

                    su daşımır dağlardan…

 

Xəzərə də əl çatmır…

Araz boynuburuqdu…

 

Aralın da mənimtək

gəmiləri pas atır…

Tanrının işinə bax –

Duzlu su çürütməyən gəmilər indi bir-bir

susuzluqdan qəhr olur…

Elə bil dil bilirlər,

Elə bil göl bilirlər…

Göl vardımı bizimtək?..

 

Siz, ey zalım göllərin ən zalım gəmiləri,

Sirdaşınız kim olsun?..

Kölgənizə yığışıb

                   əsnək vurur dəvələr

Balıqlar üzərdilər böyrünüzdə ilmüdam,

Bəlkə, mən bilməyirəm,

Balıqlar dəvə olub?

Bircə onu bilirəm,

                 dəvələr balıq olmaz…

 

Qanadsızdı dəvələr,

Dəvələr dözümlüdü,

Dözəcəklər, dözəcəklər,

Bizim

          son qətrəmiz də quruyan gün –

                   baxarsız,

Qanad çıxaracaqdır

Kölgədəki dəvələr,

İnanın, düz sözümdü…

 

Xəzərə əlim çatmır…

Əlimi göyə açdım…

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.02.2025)

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.