İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Əlbət ki cəsarətli bir bəyanatdır - Alla Axmatovanın azərbaycanlı qarşılığı – Alla Axundova. Rus qadın poeziyasının zirvəsi olub Alla Axmatova. Dərin lirika, ruhi sarsıntılar, sevgi iztirabları, ayrılığa təşnə ürək – hamısı birləşib də müdhiş poeziya yaradıbdır. Elə rusdilli Azərbaycan qadın poeaziyasının parlaq nümayəndəsi olan - əlbət ki bu poeziyada sevimli şairəmiz Nigar Həsənzadənin dominantlığı da öz yerindədir – Alla Axundovanın da poeziyası üçün bunlar səciyyəvidir.
“Həsrət” şeirinə baxmayaqmı, baxaq.
HƏSRƏT
Yoxsan...
Qəribə işdir
Danışıram yenə mən
Əlim qələm də tutur,
Durub şeir yazıram
Səhər-səhər sənə mən.
Sən həm mənim kədərim,
Sən həm də şadlığımsan.
Sən mənim əsarətim,
Həm də azadlığımsan...
Yoxsan...
Qəribə işdir
Qəlbim, hissim, düşüncəm,
Axı, oyaqdır mənim
Necə nəfəs alıram -
Havam ki, yoxdur mənim?
Yoxsan...
Sən mənim üçün
Xoş arzularsan, demək,
Baharda qarsan, demək,
Qışda baharsan, demək.
Yoxsan...
sən mənim üçün
Daha çox varsan, demək.
Sevilənlər, sevənlər
Ayrılığın, həsrətin
Əlindən dad çəkdi, dad.
Eşq - həsrətin anası,
Həsrət - aşiqə ustad.
Ömrün boyu qaçmısan
Arxanca yüyürmüşəm.
Səndə imkansızlığı,
Uzaqlığı görmüşəm.
Həsrət öyrətdi mənə
Hardayam...
indi hardan
Hara gedəcəyəm mən.
Nəydim, indi nəyəm mən?
Həsrət öyrətdi, həsrət
Vaxtın hardan başlayıb,
Haraya vardığını.
Həsrət öyrətdi
mənlə
Başlayan bir həyatın
Səndə qurtardığını.
Həsrətinin gözüylə
Mən dünyaya baxanda,
Gecələr gündüz olur.
Həsrətinin zülməti
Gözlərimə nur verir,
İdrakıma göz olur.
Həsrətim başlananda
Başlanır bu cahana
Sonsuz heyrətim mənim.
İdrakımla yaşıddır
Eşqim, həsrətim mənim...
Böyük bir şair dünən
Vaxtın qısalığından
Dad çəkib "uzan!" - dedi,
Anın qısa ömrünü
O, uzatmaq istədi.
"Ey an, sən uzan" deyib
Vaxta böhtan yazdı o.
Əgər həsrət çəksəydi
Ana yalvarmazdı o.
Onda o bilərdi ki,
Həsrətin bircə anı
Bərabərdir illərə.
Bircə günlük ayrılıq
Neçə illik vüsaldan
Uzun olur yüz kərə.
Bircə günlük ayrılıq
Bir ömürlə tən olur;
Həsrət vaxtı uzadan,
Səbri gödəldən olur.
Həsrətin - məhək daşım,
Həsrətin - yol yoldaşım.
Yanır başım üstündə
O, ulduz tək, o, gün tək.
Mərdanədir, böyükdür
Həsrətin də özün tək...
Alla Axundova 27 oktyabr 1939-cu il oktyabr ayının 27-də Moskvada qulluqçu ailəsində anadan olub. 1964-cü ildə Moskvada Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunu və 1967-ci ildə Ali rejissorluq və ssenaristlər kursunun ssenari bölməsini bitirib. 1957-ci ildən etibarən şeirlərini dövrün qəzet və jurnallarında nəşr etdirməyə başlayıb. A. Axundova "Ağ şəfəq", "Bazar günü bağçası", "Həvvanın sözü", "Təbiət mənzərələri", "Pillələr", "İstirahət bağı", "Üzün cizgiləri, beş povest" kimi şeir kitabları ilə yanaşı, qədim türk eposları ilə birlikdə ingilis, ərəb və gürcü dillərindən nümunələri rus dilinə peşəkarlıqla tərcümə edib, əsərləri bir çox dünya xalqlarının dillərində nəşr olunub.
Həmçinin Vaqif Səmədoğlu, Bəxtiyar Vahabzadə, Kamal Abdulla, Fikrət Xoca, İsa İsmayılzadə və digər Azərbaycan ədiblərinin əsərlərini rus dilinə çevirib. A. Axundovanın şeirləri ingilis, rumın, fransız, Azərbaycan, ərəb və yapon dillərinə tərcümə olunub. "Sirr. Sirr. Sirr" pyesi, "Çöhrənin ifadəsi" nəsr əsəri onun qələminin məhsuludur. Alla Axundova bir sıra qısametrajlı, eyni zamanda cizgi filmlərinin müəllifidir. "Şərikli çörək" onun ilk ekran işidir.
Tərcümələri
1. "Nəvazişli nəğmələr. Azərbaycan xalq poeziyasından." — M.: Uşaq ədəbiyyatı, 1967.
2. N. Bakozoda. "Gör necə də dəcəlsən!" / Tacik dilindən tərcümə edən Alla Axundova. — M.: Uşaq ədəbiyyatı, 1974.
3. "Şən bahar. Azərbaycan folklorundan." — M.: Uşaq ədəbiyyatı, 1975.
4. "Gül deyərəm, lalə deyərəm: Azərbaycan xalq mahnıları, bayatılar, saymacalar, təmsillər və tapmacalar." — Bakı: Gənclik, 1987
5. Qədim türklərin eposunu, ingilis, ərəb və gürcü şairlərinin şeirlərini tərcümə etmişdir. Türkdilli xalqların epos abidəsi "Kitabi-Dədə Qorqud" əsərini rus dilinə çevirib.
6. Hamlet İsaxanlı. "Kontrastlar" / Alla Axundovanın tərcüməsində şeirlər kitabı (Azərbaycan dilindən). — M.: İzograf, 2006.
Filmoqrafiya
1. Biz oynadığımız dəniz sahilində (1967)
2. Cırtdan (film, 1969)
3. Şərikli çörək (film, 1969)
4. Var olun, qızlar... (film, 1972)
5. Şahzadə-qara qızıl (film, 1974)
6. Alma almaya bənzər (film, 1975) (tammetrajlı bədii film)-ssenari müəllifi
7. Avtomobil, skripka və xallı it (1975)
8. Şir evdən getdi (film, 1977)
9. Bizi bağışlayın (film, 1979)
10. Uşaq və külək (film, 1982)
Mükafatları
1. Azərbaycanın SSR əməkdar incəsənət xadimi (1988)
2. Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatı (1970)
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(17.10.2025)
