“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Aktual mövzular” rubrikasında bu dəfə gənc oğlanların ailə həyatı qurmağı hansı səbəbdən ləngitmələri barədə danışacaq. Rubrikanı Kənan Məmmədli aparır. Bu dəfə mövzumuz tibbə aiddir. Axırımıza çıxa bilən xəstəliklərdən olan meningit barədə Mayomed Fizioterapiya və Reabilitasiya Klinikasının təsisçisi və baş həkimi, həkim-terapevt, ailə həkimi Nərminə Abbasova danışacaq.
“Meningit - beynimizi və onurğa beynimizi əhatə edən toxumaların iltihabına səbəb olan bir vəziyyətdir. İltihaba bakterial meningit kimi tanınan bakterial infeksiya səbəb ola bilər. Bu vəziyyət bakteriyadan qaynaqlanmadıqda aseptik meningit adlanır.
Virusların aseptik meningit hallarının çoxuna səbəb olduğunu, bu səbəbdən də vəziyyətin viral meningit kimi də tanındığını vurğulayan həkim bildirdi ki, Aseptik meningit bakterial meningitdən daha çox yayılıbdır. Lakin onun simptomları adətən daha az şiddətlidir” – deyir Nərminə Abbasova. O, qeyd etdi ki, ciddi ağırlaşmalar nadirdir. Onun sözlərinə görə, əksər insanlar simptomların başlamasından iki həftə sonra sağalırlar. Bəs Aseptik meningitə səbəb nədir?
Həkim deyir ki, bütün aseptik meningit hallarının təxminən yarısına yazın sonu və payızın əvvəlində ümumi mövsümi viruslar səbəb olur:
"Aseptik meningitə səbəb ola bilən viruslara suçiçəyi xəstəliyi, suçiçəyi, HIV, herpes simplex, parotit, qızılca, Qərbi Nil, quduzluq daxildir. Əgər yoluxmuş şəxsin öskürəyi, tüpürcəyi və ya nəcisi ilə təmasda olsanız, viruslara yoluxa bilərsiniz. Bu viruslardan bəzilərinə ağcaqanad dişləmələri ilə də yoluxa bilərsiniz. Nadir hallarda digər şərtlər aseptik meningitə səbəb ola bilər. Bura daxildir göbələk infeksiyaları, sifilis, Lyme xəstəliyi, vərəm, dərman allergiyası, iltihabi xəstəliklər. Aseptik meningit, vəziyyətə səbəb olan orqanizmin növündən asılı olaraq tez və ya bir neçə həftə ərzində inkişaf edə bilər".
Nərminə xanım oxucularımızın "kimlər aseptik meningit inkişaf riski altındadır" sualını da cavablandırıb. Bildirib ki, hər kəs aseptik menenjitə yoluxa bilər, lakin ən yüksək faiz 5 yaşdan kiçik uşaqlarda olur:
"Uşaqları bakterial meningitdən qoruyan peyvəndlər virusların və digər orqanizmlərin yaratdığı aseptik meningitlərə qarşı həmişə təsirli olmur. Məktəbə və ya uşaq bağçasına gedən uşaqların aseptik meningitə səbəb ola biləcək virusa yoluxma riski yüksəkdir. Bu müəssisələrdə işləyən böyüklər də risk altındadır.
İnsanlarda QİÇS və ya şəkərli diabet kimi immunitet sistemini zəiflədən bir vəziyyət varsa, meningit inkişaf etdirmək ehtimalı daha yüksəkdir".
Aseptik meningitin əlamətlərinə gəlincə, Nərminə xanım qeyd etdi ki, simptomlar virusa və ya ona səbəb olan tibbi vəziyyətə görə dəyişə bilər. Onun sözlərinə görə, bəzən vəziyyət keçənə qədər simptomlar görünmür:
"Uşaqlarda və böyüklərdə aseptik meningitin ümumi simptomlarına hərarət, üşütmə, mədə ağrısı, baş ağrısı, bədən ağrıları, işığa və ya fotofobiyaya həssaslıq, iştahsızlıq, qusma, yorğunluq daxildir. Körpələr və gənc uşaqlar isə hərarət, qıcıqlanma və tez-tez ağlama, pis yemək, yuxululuq və ya yuxudan sonra oyanma problemi kimi simptomları göstərə bilər.
Semptomların çoxu soyuqdəymə və ya qripin simptomlarına bənzəyir. Buna görə də heç vaxt aseptik meningitiniz olduğunu bilməyəcəksiniz. Bu baxımdan aseptik meningit ağır simptomlara səbəb olan və həyat üçün təhlükə yarada bilən bakterial meningitdən fərqlənir. Bununla belə sizdə və ya uşağınızda aseptik meningit olduğundan şübhələnirsinizsə, yenə də tibbi müalicə almalısınız. Tibbi müayinə olmadan, meningitin hansı növü olduğunu ilkin mərhələdə söyləmək çətin ola bilər".
Həkim deyir ki, Aseptik meningit də təhlükəli ağırlaşmalara səbəb ola bilər. Buna görə də sağalana qədər həkimin vəziyyətə nəzarət etməsi vacibdir:
"Sizdə və ya uşağınızda sərt, ağrılı boyun, zəifləmək, davamlı baş ağrısı, zehni qarışıqlıq, tutmalar kimi simptomlardan hər hansı biri varsa, mümkün qədər tez həkimə müraciət etməlisiniz. Bunlar başqa, daha ciddi sağlamlıq vəziyyətinin simptomları ola bilər".
Nərminə xanım qeyd etdi ki, Meningitin spesifik səbəbindən asılı olaraq müalicə variantları dəyişə bilər. Belə ki Aseptik meningiti olan insanların əksəriyyəti müalicə olmadan bir-iki həftə ərzində sağalır:
"Semptomlarınızı yüngülləşdirmək üçün sizə istirahət etmək, bol su içmək və dərman qəbul etmək göstərişi veriləcək. Ağrı və atəşi idarə etmək üçün analizlər və iltihab əleyhinə dərmanlar tövsiyə edilə bilər. Aseptik meningit göbələk infeksiyası və ya herpes kimi müalicə edilə bilən bir virusdan qaynaqlanırsa, həkiminiz dərmanlar da təyin edə bilər".
Həkim-terapevt onu da vurğuladı ki, Aseptik meningiti olan çox az adam daimi xəstəliklə nəticələnir. Onun sözlərinə görə, əksər hallar simptomların başlamasından bir-iki həftə sonra həll olunur. Nərminə xanım qeyd etdi ki, nadir hallarda aseptik meningit beyin infeksiyasına səbəb ola bilər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(04.05.2023)
