Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bir zamanlar insan övladı ilə tanrıların arasını ayıran incə bir sərhəd vardı. Bu sərhədi qoruyan isə Qədim Şura idi – dünyaların taleyini yazan, insan ömrünü və ölümünü möhürləyən əbədi varlıqlar məclisi. 

Onlar insanın həyatını elə doğulmazdan əvvəl doqquz ay ərzində yazıb tamamlayırdılar. Lakin bu sirri heç bir fani bilmirdi.

Ancaq bir gün bu qadağan olunmuş biliyə yaxınlaşan gənc bir qadın ortaya çıxdı. Onun adı Zahara idi – adı “şərqin işığı” anlamına gəlirdi. O, qədim biliklərə və itirilmiş sirlərə olan sonsuz marağı ilə tanınırdı. Zahara ulduzlardan gələn mesajları oxumağı bacarırdı, amma hər dəfə oxuduğu hərflər arasında sirli bir ifadə ilə qarşılaşırdı: “Sonun başlanğıcı: Doqquz ay.”

 Zahara bu sözlərin mənasını öyrənmək üçün öz müəllimi, qədim müdriklərdən biri olan Ahrimanın yanına getdi. Ahriman sirrləri bilən, lakin onları qorumaq üçün ömrünü tənha dağlarda keçirmiş bir varlıq idi.

“Ahriman, mən hər yerdə eyni sözü oxuyuram: Doqquz ay. Bu nə deməkdir? Mənə anlat!” – Zahara həyəcanla soruşdu.

Ahriman uzun ağ saqqalını sığalladı, gözlərini ulduzlara dikdi və dedi:

– Doqquz ay… Bu, həyatla ölümün bağlandığı döngənin sirridir. İnsan doğulmazdan əvvəl onun ruhu Qədim Şuraya çağırılır. Orada ruhuna bir həyat və ölüm planı verilir. Amma ölüm başlamazdan doqquz ay əvvəl, insanın ruhu yavaş-yavaş öz bədənindən ayrılmağa başlayır. Bu, hər kəsdən gizlədilən sirrdir.

Zahara susmadı. Onun ürəyində bu sirri tam açmaq üçün qətiyyət vardı. Qədim əfsanələrdə deyirdilər ki, Şuranın möhürlənmiş kitabı – “Anuniyat” – yalnız Yer ilə Göyün qovuşduğu İlkqapı adlı bir məkanda gizlənib. Anuniyatı tapan insan həm öz taleyini, həm də başqalarının ölümünü idarə edə bilərdi.

Zahara bu kitabı tapmaq üçün yola çıxdı. Yol yoldaşı isə özünü daim kölgədə saxlayan və əsrarəngiz gücə sahib olan bir şəxs – Dariman idi. Dariman- əfsanələrə görə, bir zamanlar Şuranın keşikçilərindən biri olmuş, lakin insanlara mərhəmət göstərdiyi üçün qovulmuşdu.

– Dariman, sən niyə mənə kömək edirsən?, -Zahara bir gecə ona baxaraq soruşdu.

– Çünki mən bir vaxtlar Qədim Şuranın ən böyük səhvinin şahidi oldum. Sənin axtardığın Anuniyat insanlığın həqiqətini açacaq. Mən isə onların səhvlərini düzəltmək istəyirəm.

Gecələr və gündüzlər bir-birini qovaladı. Onlar İlkqapıya çatdılar. İlkqapı ucsuz-bucaqsız bir çayın ortasında, sanki göydən asılmış böyük qızıl tağlar kimi idi. Qapının qarşısında isə Şuranın keşikçiləri – Muraglar dayanmışdılar. Onlar həyatla ölüm arasındakı sərhədi qoruyan ruhlardı.

 – Buradan yalnız ölümə hazır olanlar keçə bilər, – deyə Muragların başçısı Kaora dedi.

Zahara cəsarətlə irəli addımladı:

– Mən həqiqəti bilmək istəyirəm. Bu sirri açmaq üçün hər şeyə hazıram.

Kaora bir anlıq gözlərini yumdu, sanki Zaharanın ruhunu oxuyurdu. Sonra tağlar titrədi və Anuniyat ortaya çıxdı. Zahara kitabı əlinə alanda hər şey birdən-birə dəyişdi.

 O, doqquz ay əvvəl başlayan bir ölümün şahidi oldu – özünün ölümünün. Onun bu kitabı tapması və sirri öyrənməsi onun həyatının sonunu gətirəcəkdi. Anuniyat bir qurban tələb edirdi, çünki həqiqəti bilmək həyatın özündən daha ağır idi.

Zahara susdu. O, kitabı bağladı və Darimana baxdı.

– Mən taleyimi bilirəm. Amma indi anlayıram ki, bəzən bilməmək daha gözəldir. İnsanların bu sirri bilməməsi onların yaşamaq arzularını qoruyur.

Anuniyat qapının arxasına çəkildi. Zahara və Dariman geri döndülər. 

Zahara və Dariman geri dönərkən hər şey dəyişmişdi. Zahara kitabın əsl mahiyyətini anladıqca özündə qəribə bir sakitlik hiss etdi. Həqiqətin ağırlığı onun ruhunu yorsa da, bu biliklə yaşamağı qəbul etdi. Amma Darimanın gözlərində narahatlıq vardı.

 – Zahara, sən kitabı görüb onun sirrini açdın. Bəs indi nə edəcəksən? Bu bilik səni rahat buraxmayacaq, -Dariman dedi.

Zahara sanki Darimanın sözlərini eşitmədi. Gözlərini üfüqə dikib asta səslə danışdı:

– Mən artıq öz ölümümü gördüm. Amma insan yalnız ölməyi gözləməklə yaşamamalıdır. Bu mənim sınağımdır. Bəlkə də Anuniyat məni bu həqiqəti öyrətmək üçün seçib.

Onlar dağların arxasından doğan ay işığında sükutla yollarına davam etdilər. Amma Zahara hər gecə yuxusunda eyni səhnəni görürdü: bir çay, çayın sahilində əyilən ağaclar və onun ruhunun bədənindən ayrıldığı an. Çayda onun əksi görünür, lakin əksindəki Zahara gülümsəyirdi. Bu, doqquz ay sonra baş verəcək olanın xəbərdarlığı idi.

 Bir gün Zahara Darimana tərəf çevrilib dedi:

– Mən yalnız ölümlə barışmaq istəyirəm. Amma bəzən düşünürəm, bu bilik məni dəyişdi. İnsan bu qədər həqiqəti biləndə necə adi bir həyat yaşaya bilər?

Dariman dərindən nəfəs aldı:

– Zahara, sən əfsanələrdə adı çəkilən çox az insandan birisən. Sən ölümün başlanğıcını görmüsən. Amma unutma. Qədim Şura yalnız öz məqsədini güdür. Onlar sənə bu biliyi bəxş etdilərsə, sənin həyatında daha böyük bir missiya var. Bu missiyanı tapmaq sənə bağlıdır.

Zahara bundan sonra özünü insanların taleyinə həsr etməyə qərar verdi. O, kəndləri dolaşaraq ölümü qəbul etməkdən qorxanlara yardım edir, onları sakitləşdirirdi. İnsanların qəlbinə toxunaraq həyatın son dövrəsini necə dinc və mənalı keçirə biləcəklərini öyrədirdi.

Lakin doqquzuncu ay yaxınlaşırdı. Zahara hər gün öz bədəninin zəiflədiyini hiss edirdi. Gecələr onun ruhu yuxularında çaya doğru gedirdi. Bu, yaxınlaşan sonun əlaməti idi.

 Bir gecə Dariman Zaharanın yanına gəldi. Onun gözlərində hüzün var idi.

– Bu səfər burada bitməməlidir. Mən səni itirmək istəmirəm, – dedi.

Zahara isə gülümsədi:

– Dariman, hər bir ruhun bir yolçuluğu var. Mənim yolum burada tamamlanır. Amma mən narahat deyiləm. Həqiqəti bilmək və qəbul etmək məni qorxusuz etdi. Sən də mənim üçün narahat olma. Hər son yeni bir başlanğıcın xəbərçisidir.

Sonuncu gecə gəlib çatdı. Zahara çayın sahilində oturdu, Dariman isə uzaqdan onu izlədi. Zahara sakitcə gözlərini yumdu. Hər şey bir anlıq susdu. Ay işığı çaya düşəndə Zaharanın ruhu bədənindən ayrılaraq çayın sularına qarışdı. Amma o, Darimana tərəf çevrilib son dəfə gülümsədi.

Zahara yox oldu, lakin çayın sahilində onun addımları qaldı – insanlıq üçün qoyub getdiyi izlər kimi. Dariman səmaya baxıb sakitcə pıçıldadı:

– Zahara, sən sadəcə ölümü deyil, həyatı da öyrətdin. Sənin nağılın bu dünyada heç vaxt unudulmayacaq.

Zahara Qədim Şuranın döngəsinə geri qayıtdı. Anuniyatın səhifələrinə onun adını yenidən yazdılar, amma bu dəfə yanında bir söz əlavə edildi: “Ölümsüz.”

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.01.2025)