“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı QƏRBİ AZƏRBAYCANA QAYIDIŞA TÖHFƏ layihəsində sizlər üçün Qərbi Azərbaycanla bağlı maraqlı faktları təqdim edir.
1. İrəvan gimnaziyasının müsəlman şöbəsinin müdiri İsmayıl bəy Şəfibəyov olmuşdur. 1919-cu ildə şöbə bağlanmışdır.
2. İrəvan gimnaziyasının təhsil müddəti 4 il olmuşdur. 1883-cü ildə gimnaziyada 37 azərbaycanlı oxuyurmuş. Gimnaziyanın ilk buraxılışı 1885-ci ildə olmuşdur.
3. Qərbi Azərbaycanın (indiki Ermənistan) ən yüksək nöqtəsi 4095 metr yüksəklikdə olan Alagöz dağıdır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(07.08.2024)
BİLİRSİNİZMİ?
10. İrəvan xanlığının varisi və nümayəndəsi Əmir Əli Sərdari İrəvani tədqiqat sahəsində tanınmış bir şəxsdir və hal-hazırda Almaniyada yaşayır. Onun əcdadları 1755-1855-ci illər arasında İrəvan xanlığını idarə etmişlər.
11. M.S.Ordubadinin "Qanlı illər" adlı tarixi əsəri eyni zamanda mənbə rolunu oynayır. Bu əsərdə, əsasən, Naxçıvan, İrəvan və Zəngəzur ərazisində ermənilər tərəfindən baş verən faciələr və qırğınlar qələmə alınmışdır.
12. Yazıçı Fərman Kərimzadə 1989-cu il mart ayının 17-də öz ata-baba yurdlarından qovulan ailələrin yerləşdirilməsi zamanı gecə ikən gizli yollarla ac-susuz kəndə gəlib çatan və səhərə kimi idarənin qabağında soyuqda gözləyən 5 uşaqlı bir qadının şikayətini dinləyərkən insult keçirir və bir neçə saatdan sonra kənd həkiminin evində vəfat edir.
13. Şərur-Dərələyəz qəzasının ən böyük mülkədarı, qəzada onlarla kəndi olan naib Hüseynəli Sultanın oğlu Həsənalı Sultan Vəkilov olmuşdur.
14. Kazım Qarabəkir paşa ilə görüşmüş, Göyçə mahalının Mollalı kəndindən olan Alçalı Aşıq Məhərrəm 1918-ci ildə Dərələyəz mahalından keçərkən 4 azyaşlı oğlu ermənilər tərəfindən vəhşicəsinə qətlə yetirilmişdir.
15. Şərur-Dərələyəz qəzasının Ermənistanın inzibati ərazisinə çevrilməsinə etiraz əlaməti olaraq Dərələyəzin Qovuşuq kəndindən olan el ağsaqqalı İbrahim Mirzəli oğlu Nəriman Nərimanovla görüşərək bu məsələyə öz etirazını bildirmişdir.
16. XIX əsrin ikinci yarısında ixtisasca geoloq olan Jak de Morqan Qərbi Azərbaycan (indiki Ermənistan) ərazisinə mineral ehtiyatları öyrənmək məqsədi ilə gəlsə də, əsl niyyəti bölgənin təbii ehtiyatlarını talan etmək və arxeoloji qazıntılar apararaq bölgənin maddi mədəniyyət nümunələrini Avropaya daşımaq olmuşdur.
17. Qərbi Azərbaycanda (indiki Ermənistan) 1948-1953-cü illər deportasiyası zamanı doğulan körpələrin bir çoxuna doğum haqqında şəhadətnamə verilməmişdir. Erməni siyasətinin bir parçası olan bu addım köçürülən əhalinin qəsdən az göstərilməsi məqsədi daşıyırdı.
18. İrəvan şəhəri Ağrı vadisinin (Ararat adlandırılan vadinin) Şimal-şərq hissəsində yerləşir. Dəniz səviyyəsindən təqribən 900-1000 m yüksəklikdədir.
19. Müqəddəs Nina İrəvan qız gimnaziyasında 1875-ci ildən 1900-cü ilədək təhsil alan 270 şagirddən 4 nəfəri azərbaycanlı qızı olmuşdur. Bunlardan ikisi notarius İsmayıl bəy Qazıyevin qızları, ikisi isə Ələşrəf bəy Qazıyevin qızları idi.
20. İrəvan şəhərinin adı orta əsr mənbələrində Rəvan, İrivan, İrəvan kimi qeyd edilmişdir. 1827-ci il çar Rusiyasının işğalından sonra şəhərin adı Erivan kimi yazılmış, yalnız 1936-cı ildə Yerevan adlanmışdır. Müxtəlif dövrlərdə İrəvan şəhərinin ərazisi Urartu, Sasani, Ərəb xilafəti, Sacilər, Şəddadilər, Səlcuqlar, Eldənizlər, Elxanilər, Teymurilər, Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu, Səfəvilər, Əfşarlar, Qacarlar, Çar Rusiyası dövlətlərinin ərazisinə daxil olmuşdur. Çar Rusiyası süqut etdikdən sonra Azərbaycan Milli Şurasının 29 may 1918-ci il tarixli qərarı ilə İrəvan şəhəri paytaxt kimi Ermənilərə güzəşt edilmişdir.
21. 1 yanvar 1850-ci ildə İrəvan quberniyasında Müqəddəs Ripsimi İrəvan qadın təhsil məktəbi fəaliyyətə başlamışdır. İrəvan şəhərində fəaliyyət göstərən bu qadın təhsil müəssisəsi Qafqaz Qubernatoru Mixail Vorontsovun həyat yoldaşı Yelizaveta Vorontsovanın təşəbbüsü ilə Müqəddəs Nina Xeyriyyə Cəmiyyətinin idarə heyətinin qərarı ilə açılmışdır.
