Leo Essad Bey Nusenbaum barədə əfsanələr dolaşmaqdadır. Bir neçə təxəllüslə, o cümlədən azərbaycanlı oxuculara yaxşı tanış olan Məhəmməd Əsəd bəy və Qurban Səid təxəllüsü ilə yazdığı bəllidir. Bu məntiqlə, dünyaşöhrətli “Əli və Nino” romanının müəllifi də odur.
Talehə Əliyeva ötən əsrin 20-ci, 30-cu illərində Almaniya mətbuatında sözügedən müəllifə aid bir neçə məqaləni dilimizə çevirib və redaksiyamıza təqdim edib. Onları diqqətinizə çatdırırıq.
Ağ irqin prestiji və film
(şərh)
İngilis kolonial mətbuatı neçə müddətdir ki, müstəmləkələrdə nümayiş olunan
filmlərə xüsusi senzuranın tətbiq olunmasını qızğın şəkildə təbliğ edir. Avropa və
Amerika məişət həyatını əks etdirən filmlər ağ irqin nüfüzuna ciddi xələl gətirə
bilər. İndiyə qədər çinli, malaziyalı və yaxud hindlinin əsl Avropa münasibətləri
haqda təsəvvürü yox idi. İndi filmlərdən görürlər ki, sən demə ağ sahiblər arasında
da cinayətkarlar, oğrular, qatillər olurmuş, necə ki, 1-ci Dünya müharibəsi zamanı
şərqliliərə məlum oldu ki, avropalı xalqların heç də hamısı eyni deyilmiş.
Şərqdə nümayiş olunan əksər amerikan filmləri dedektiv və kriminal
mövzudadırlar. Bu minvalla tamaşaçılar ağ irqin adətlərini, maraqlarını əyanı
olaraq görürlər.
Mətbuat əmindir ki, beləliklə ağ irqə nifrət getdikcə artır və bu da milliyətçi və
kommunist ideyalara rəvac verir. Ag irqin nüfuzuna, həmcinin filmlərdəki sevgi
səhnələri də təhlükə yaradır. Məsələn, Uzaq Şərqin bəzi xalqlarına öpüşmək
yaddır, digərləri üçünsə “əxlaqsızlığın ən yüksək həddi”dir. Film izləyən asiyalı
publikanın sevgi səhnələri haqda şərhlərini eşidən avropalı ayağını bir daha kinoya
basmaz. Asiyalılar üçün ağdərili qadın artıq əxlaqsızlığın simvolu olmuşdur.
Filmlərin təhlükəli olmasını başqa bir fakt da təsdiqləyir ki, nəinki avropalılıar,
hətta yerli knyazlar da senzuranın tətbiqini tələb edirlər.
Essad-Bey
“Ədəbi dünya”(“Die literarische Welt”) qəzeti, 5/1929 , Nr.7, (1/2)
Almancadan tərcümə etdi:
Talehə Əliyeva
Müəllif hüquqları qorunur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.08.2024)
