Tarixin 100 ən nüfuzlu insanı siyahısı və orda adları çatışmayanlar Featured

Dəyərli oxucular. “Ədəbiyyat və incəsənət”in əməkdaşı Habil Yaşar sizin müzakirənizə növbəti nəşri qoyur: Maykl Hartın “Tarixdəki 100 Ən Nüfuzlu Şəxslərin Sıralaması” kitabını. 1978-ci ildə işıq üzü görən kitab hələ də mağaza rəflərindən düşmür, çoxunun stolüstü kitabıdır. Gəlin kitabdakı sıralanmaya nəzər yetirək: 

 

1.Məhəmməd -Peyğəmbər

2. İsaak Nyuton-Fizik, Astronom, Filosof, Riyaziyyatçı, Kimyaçı

3. İsa-Peyğəmbər

4. Budda-Filosof

5. Konfutsi-Filosof

6. Həvari Pavel-Həvari

7. Çay Lun-Alim

8. İohann Qutenberq-İxtiraçı

9. Xristofor Kolumb-Tədqiqatçı, Səyyah

10. Albert Eynşteyn-Fizik

11. Lui Paster-Bioloq, Kimyaçı

12. Qalileo Qaliley-Alim, Fizik, Astronom, Riyaziyyatçı

13. Aristotel-Filosof

14. Evklid-Riyaziyyatçı

15. Musa-Peyğəmbər

16. Çarlz Darvin-Təbiətşünas, Səyyah, Yazıçı

17. Sin Şi Xuandi- İmperator

18. Oktavian Avqust- İmperator

19. Nikolay Kopernik-Astronom, Riyaziyyatçı, İqtisadçı

20. Antuan Loran Lavuazye-Kimyaçı

21. Böyük Konstantin- İmperator

22. Ceyms Vatt-İxtiraçı

23. Maykl Faradey-Fizik, Kimyaçı

24. Ceyms Maksvell-Fizik, Riyaziyyatçı, Mexanik

25. Martin Lüter Kinq-Yazıçı, İlahiyyatçı, Tərcüməçi

26. Corc Vaşinqton-Prezident

27. Karl Marks-Filosof, Yazıçı, Siyasətçi, İqtisadçı

28. Uilber və Orvil Rayt qardaşları-İxtiraçılar

29. Çingiz xan- İmperator

30. Adam Smit-Filosof, İqtisadçı

31. Uilyam Şekspir-Şair, Yazıçı, Dramaturq

32. Con Dalton-Fizik, Kimyaçı

33. Makedoniyalı İsgəndər-İmperator

34. Napoleon Bonapart-İmperator

35. Tomas Edison-İxtiraçı, Sahibkar

36. Antoni van Levenhuk-Təbiətşünas

37. Uilyam Tomas Qrin Morton-Cərrah

38. Qulyelmo Markoni-İxtiraçı, Mühəndis

39. Adolf Hitler-Reyxskansler, Prezident

40. Platon-Filosof

41. Oliver Kromvel-İnqilabçı, 

42. Aleksandr Bell-Alim, İxtiraçı, Mühəndis

43. Aleksandr Fleminq-Bakterioloq

44. Con Lokk-Filosof, Həkim

45. Lüdviq van Bethoven-Bəstəkar

46. Verner Heyzenberq-Fizik

47. Lui Dager-Rəssam, Kimyaçı, İxtiraçı

48. Simon Bolivar-Lider

49. Rene Dekart-Filosof, Astroloq, Yazıçı, Rəssam, Fizik

50. Mikelancelo-Heykəltəraş, Memar, Şair

51. Papa II Urban-Papa

52. Ömər ibn Xəttab-Xəlifə

53. Aşoka-Hökmdar

54. Avqustin Avrelius-İlahiyyatçı, Filosof

55. Uilyam Harvey-Biloq, Həkim, Anatomiyaçı

56. Ernest Rezerford-Fizik

57. Jan Kalvin-İlahiyyatçı, Filosof

58. Qreqor Mendel-Bioloq

59. Maks Plank-Fizim

60. Joşep Lister-Alim, Cərrah

61. Nikolaus Otto-Mühəndis, İxtiraçı

62. Fransisko Pizarro-Səyyah

63. Ernan Kortes- Tədqiqatçı, Səyyah, Qubernator

64. Tomas Cefferson-Prezident, Filosof, Yazıçı, Memar

65. Kastiliyalı I İzabella-Kraliça

66. İosif Stalin-İnqilabçı

67. Yuli Sezar-Lider, Yazıçı

68. I Vilhelm-Kral

69. Ziqmund Freyd-Nevroloq, Filosof

70. Edvard Cenner-Alim, Həkim

71. Vilhelm Rentgen- Fizik

72. İohann Sebastyan Bax- Bəstəkar

73. Lao-tszı- Filosof

74. Volter-Filosof, Şair, Tarixçi, Politoloq

75. İohann Kepler-Astronom, Riyaziyyatçı

76. Enriko Fermi-Fizik

77. Leonard Eyler-Riyaziyyatçı, Fizik, Astronom

78. Jan Jak Russo-Filosof, Yazıçı, Bəstəkar

79. Nikkolo Makiavelli-Filosof, Yazıçı

80. Tomas Maltus-Alim, İqtisadçı

81. Con Kennedi-Prezident

82. Corc Qudvin Pinkus-Tədqiqatçı, Bioloq

83. Mani-Peyğəmbər, Şair, 

84. Vladimir Lenin-İnqilabçı, Publisist

85. Sun Ven-İmperator

86. Vasko da Qama-Tədqiqatçı, Səyyah

87. Böyük Kir-İmperator

88. Böyük Pyotr-İmperator

89. Mao Tszedun-Şair, Yazıçı, Filosof, Müəllim, İnqilabçı

90. Frensis Bekon-Filosof, Yazıçı, Siyasətçi, Astroloq

91. Henri Ford-İxtiraçı, Sənayeçi

92. Men-Tszı-Filosof

93. Zərdüşt-Peyğəmbər, Şair

94. I Elizabet-Kraliça

95. Mixail Qorbaçov-Prezident

96. Menes-Hökmdar

97. Böyük Karl- İmperator

98. Homer-Şair

99. I Yustinian-İmperator

100. Mahavira-Filosof

 

Öncə İslam peyğəmbəri Məhəmmədin xristian və yəhudi peyğəmbərləri İsa və Musadan öndə getməsini dəyərləndirək. Unutmayaq ki, söhbət bir xristian nəşrindən gedir. 

Təbii ki, mübahisə doğuracaq məqamlar da  az deyil. Tarixin ən qəddar imperatorları, diktatorları, on minlərlə insanın qətlinə fərman verənlər də burada təmsil olunublar. Amma onlar həm də dünyanın mizan-tərəzisinə əl qoyublar, gedişatı dəyişiblər. Arxalalarınca milyonlar gedib. Demək, nüfuzludurlar. Elə Qorbaçovu götürək. Statistik azərbaycanlı üçün bu insan Qarabağ müharibəsinə rəvac vermiş cinayətkardır. Amma dünya üçün o, kommunizmin məhvini labüdləşdirən siyasi liderdir.

Mədəniyyət portalı olaraq bizim əsas diqqətimizi çəkən isə, şübhəsiz, siyahıda təmsil olunan mədəniyyət xadimləridir. Yazıçılar, şairlər, rəssamlar, bəstəkarlar, filosoflar, heykəltaraşlar… Onlar kifayət qədərdir, demək, mədəniyyətin aparıcı rolu danılmazdır. 

Siyahıda kimlər çatmır? 

Ən azı 4 azərbaycanlı. Qul olmaqdan hökmdar olmağa qədər ucalan, Şərqdə demokratik dəyərlərə istinad edən möhtəşəm bir imperiya qurmiş Atabəy Şəmsəddin Eldəniz. Dahi filosof və şair Nizami Gəncəvi. Dahi astroloq Nəsirəddin Tusi. Dahi alim, qeyri-səlist məntiq nəzəriyyəsinin banisi Lütfi Zadə. 

 

Şəkildə: Məhəmməd peyğəmbər dünya kinematoqrafiyasının müraciət etdiyi əsas tarixi obrazlardandır. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.03.2023)

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.