Təqdim edir: Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bu dəfə "Bir şeirin hekayəti" rubrikasının qonağı şair və ədəbiyyatşünas alim, filologiya elmləri doktoru Təranə Turan Rəhimlidir.
-Xoş gördük, əziz Təranə xanım.
"Rəsm səssiz şeirdir, şeir isə danışan rəsmdir. (Plutarx)
Dəyərli Təranə xanım, rubrikamızın şərtinə görə yaradıcılığınızdan bir şeirin hekayətini oxucularınıza söyləməyinizi xahiş edəcəyəm, bizə danışan o rəsmi anladın. Seçdiyiniz şeir Sizdə hansı təəssüratları oyatmışdı? Həmin anlara qayıdaq, o anları xatırlayaq.
Buyurun, əziz şairimiz bizə
"Bir şeirin hekayəti"- ni söyləyin.
-Xoş gördük!
2015-ci il idi. Uzun zamandan sonra uşaqlıq illərimin keçdiyi, 27 il öncə satılan evimizin qarşısında dayanmışdım. Bütün gözəl xatirələrimin ünvanı, divarları arasında körpəliyimin məsum ətrini, uşaqlığımın şıltaq duyğularının coşqusunu, ilk gəncliyimin qanadlı arzularının həyəcanını qoruyub saxlayan ev...
Bu bağlı qapı arxasında bütöv bir dünya vardı, bunu kimsə bilmirdi. İkimərtəbə evin eyvanı hündür daş hasar arxasında gizlənmişdi, amma xəyalımdakı ətirşah çiçəklərini sanki yenə orada hiss edirdim, ətrini dalğa-dalğa ciyərlərimə çəkirdim. Necə çətin idi o qapının arxasında qoyub getdiklərimi düşünə-düşünə o qapının önündə dayanmaq...
Elə bilirdim ki, nənəm o nazlı yerişiylə yenə də bağçada gəzişir, nəvələrini başına toplayıb ən çox sevdiyimiz məşhur yeddi nağılı və nağıldan da maraqla dinlədiyimiz əzəmətli keçmişindən, mənsub olduğu bəy ailəsinin dəbdəbəli həyatından danışır. Nənəmin ipək səsi bizi ötən əsrin əvvəllərinə, Qarabağın adlı-sanlı bəylərindən olan Dadaş bəyin sürgününə qədərki illərə aparır. Xəyalımda otaq-otaq gəzdiyim o malikanədəki hər əşyanı, hər hadisəni ən xırda detalına qədər bilsəm də, yenə nənəmə suallar yağdırıram.
O qapının arxasından babamın nənəmə zəhmli, nəvələrinə mülayim gələn doğma səsini eşidirəm sanki. Babam məxmər gızılgülü dərib:
" ən gözəl gül budur, bunun ətrinə bax" deyib mənə uzadır. Mən isə ərköyüncə: "baba, yenə saplağını qısa dərmisən, güldana qoya bilməyəcəyəm" deyə gileylənirəm.
Sanki yenə atam tut ağacının altındakı taxtda mütəkkəyə dirsəklənib daim fikirli gözlərini uzaqlara zilləyib siqaret çəkir. Tüstü arxasından tutqun baxışlarının nə dediyini anlayıram. Anam yenə pilləkəndə dayanıb mənə aldığı təzə kitab üçün sevinclə ona sarılmağımı gözləyir. Kəhər at, novruz tonqalı, yasəmən ağacı, yay-qış çörəyin, fətrin ətri ilə qonşuları həyətə gətirən təndir, tut ağacının başında, haça budağın arasındakı evcik, həyətin ortasındakı, bacı-qardaş ətrafında dövrə vurub qaçdığımız böyük hovuz, əncir ağacının altında, üstünə qaya daşı qoyulduğundan içini heç vaxt görmədiyimiz quyu, meyvə bağındakı mütaliə guşəm... və daha nələr... bütün bunlar o qapının arxasında idi.
O qapıdan içəri addım atsam, nə baş verəcəkdi?! Oradakı dünyam qoyub getdiyim kimi qalmışdımı? Babam, nənəm, atam rəhmətə getmişdi, orada onlar yoxdu. Evimiz, həyətimiz necə, olduğu kimi qalmışdımı? Bəs nənəmin dibçəkdəki çiçəkləri? Bu düşüncələrlə bir xeyli darvazanın üstündəki "22' rəqəminə baxdım, baxdım...
Bir qadın səsi sanki məni yuxudan ayıltdı: "Qızım, evdədirlər, qapını döy". Qorxdum. O qapını döyməyə, mehriban qarşılanıb içəri dəvət edilməyə, orada hər şeyin özgələşdiyini, ya da yox olduğunu görməyə ürəyim gəlmədi. O sirli aləmi, uşaqlıq, ilk gənclik xatirələrimi yaralamamaq üçün, yaddaşımda öncəki əzəmətiylə canlı qalan o məsum dünyanı dağıtmamaq üçün oradan uzaqlaşdım. Və "Özgə qapı önündə" adlı şeirim yarandı.
ÖZGƏ QAPI ÖNÜNDƏ
Bu qapının dalında uşaqlığım dayanıb,
Bu qapıdan o yanda daha duymazlar məni.
Bir vaxt böyümək üçün bu qapıdan çıxmışam,
Bu qapıdan girməyə indi qoymazlar məni.
Orda qalıb nənəmin xanım-xatun yerişi,
Qanovuz ətəklərin xışıltısı ordadı.
O bağçada babamın əkdiyi ağacların
Dəyməmiş alçası da şəkər dadır, bal dadır.
Məxmər ləçəklərini yerə sərib qızılgül,
Hənirimdən tanıyıb ağac, budaq, bağ məni.
Bu həyətə girməsəm ətrini qoxladığım
Qızılgül kollarının haqqı tutacaq məni.
Bu qapının dalında qanadlı arzularım,
Şaxta, boran görməyən isti, qaynar bir həyat.
Havası xoş, suyu saf, orda hamı mələk tək,
Bu qapının dalında cənnət kimi bir həyət.
Bu həyətdə saz səsi, kəhər at kişnərtisi,
Novruz tonqalı boyda uşaq fərəhi qalıb.
İkimərtəbə evin aynabənd eyvanında
Ətirşah çiçəkləri sanki xəyala dalıb.
Onda qonum-qonşu da ev adamı kimiydi,
Bu qapı səhər-axşam açıq idi hamıya.
İyirmi ildən çox ötüb, özgə qapı önündə
Keçmişə qapı açan adamı kim tanıyar?!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(18.10.2024)
