Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” (Qarabağ bölməsi)
Qriqori Petrovun "Finlandiya - Ağ zanbaqlar ölkəsi" əsəri Finlandiyanın bataqlıq torpaqlar üzərində yüksələn müasir və inkişaf etmiş bir cəmiyyətə çevrilməsini təsvir edir. Petrovun bu əsəri XIX əsrin əvvəllərində Finlandiyaya etdiyi səyahət əsasında yazılmışdır və onun müşahidələri ilə zənginləşdirilmişdir.
Petrovun əsərində cəmiyyətin inkişafı, maarifçilik, vətəndaşlıq borcu, ziyalıların, əsasən də müəllimlərin rolu və təhsil ən vacib mövzular kimi təqdim olunur. Müəllif, xalqın raleyini yaxşılaşdırmaq üçün ziyalıların, müəllimlərin və liderlərin nə qədər böyük məsuliyyət daşıdığını vurğulayır. Bu şəxslər cəmiyyəti oyandırmaq və insanlara doğru yolu göstərmək üçün çalışmalıdırlar. Əsərdə diqqət çəkən bir motiv də mədəni dirçəlişdir. Finlandiyanın təhsil sistemi, sənayesi və mədəniyyətinin bugünkü inkişafının əsası olaraq maarifçilik və cəmiyyətin kollektiv səyləri göstərilir. Müəllif bu tansformasiyanı nümunə olaraq təqdim edir və oxucuları öz cəmiyyətlərində də bu cür dəyişikliklər etməyə təşviq edir.
Əsərin əsas ideyası ondan ibarətdir ki, insanlar istəsələr, hər cür çətin şəraitdə belə böyük uğurlara nail ola bilərlər. Finlandiyanın bir vaxtlar kasıb, savadsız və çətin şəraitdə yaşayan xalqının, maarifçilər və ziyalılar sayəsində necə dəyişərək sivilizasiyalı, inkişaf etmiş bir cəmiyyətə çevrildiyi göstərilir. Müəllif, bu transformasiyanın arxasında duran əsas amil kimi təhsili, mədəniyyəti və maarifi vurğulayır. Əsərdə Finlandiyanın tarixi və coğrafi şəraiti ilə bağlı simvollar geniş şəkildə istifadə olunur. Bataqlıq ərazilər keçmişin çətinliklərini, "ağ zanbaqlar" isə bugünkü inkişafı və müasirliyi simvollaşdırır.
Petrovun dili sadə, lakin güclü və təsirlidir. O, oxucuları düşünməyə və Finlandiyanın nümunəsindən ilham almağa sövqedir. Müəllifin dili bəzən didaktik xarakter daşıyır, çünki o, oxucularına yalnız təsvir etmək deyil, həm də dərs vermək istəyir. Müəllifin çağırışları, xüsusən də gənclərin tərbiyəsi və cəmiyyətin inkişafı haqqında fikirləri əsərdə xüsusi yer tutur vəoxuculara dərin təsir göstərir.
"Ağ zanbaqlar ölkəsi" əsəri sadəcə bir tarixi və coğrafi təsvir deyil, eyni zamanda sosial və mədəni dəyişikliklərin necə mümkün olduğunu göstərən bir bələdçidir. Q. Petrov Finlandiyanın nümunəsini göstərərək, oxuculara cəmiyyətlərinin dəyişməsində öz rollarını düşünməyi və bu yolda addımlar atmağı təklif edir. Kitab, oxuculara "Bizdə nə çatışmır?" sualını verməyə və bu sualın cavabını tapmağa ilham verir. Bu mənada əsər, həm tarixi, həm də pedaqoji dəyərə malikdir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(23.08.2024)
