Leyla Səfərova, "Ədəbiyyat və incəsənət"
Ötən gün- 5 mart tarixində Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun Bakı Musiqi Akademiyası ilə əməkdaşlıq çərçivəsində nəşr etdirdiyi “Türkdilli Ölkələrin Milli Musiqi Alətləri”adlı kitabın təqdimat mərasimi keçirilib.
Türk dünyası incəsənətinə dəyərli bir töhfə olacaq bu kitabın təqdimat mərasimi Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyində baş tutub. Kitabın təqdimatında Azərbaycan Respublikasında akkreditə olunmuş diplomatik korpusun nümayəndələri, deputatlar, incəsənət və mədəniyyət sahəsinin tanınmış simaları, KİV agentliklərinin əməkdaşları və başqaları iştirak edirdilər.
Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun növbəti genişmiqyaslı layihəsi olan "Türk dilli ölkələrin milli musiqi alətləri" kitabı 6 türk ölkəsinin alimlərinin, incəsənətşünasları və musiqiçilərinin birgə əməyinin nəticəsidir. Təqdim olunmuş nəşrdə çoxsaylı elmi mənbələrə əsasən türkdilli xalqlar arasında ən geniş yayılmış yüzdən çox ənənəvi musiqi aləti haqqında geniş informasiya verilir. Atlas musiqişünaslar, musiqiçilər, folklorçular, orqanoloqlar üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Təqdimat mərasimində Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova çıxış edib. Çıxışın mətnini diqqətinizə çatdırırıq:
- Əziz tədbir iştirakçıları, hörmətli xanımlar və cənablar!
Hər birinizi Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun Bakı Musiqi Akademiyası ilə birgə əməkdaşlığı çərçivəsində nəşr edilən “Türkdilli Ölkələrin Milli Musiqi Alətləri” kitabının təqdimat mərasimində salamlayıram.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin təşəbbüsü, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkiyə DövlətBaşçılarının dəstəyi ilə yaradılan Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu Türk ölkələrinin zəngin mədəniyyətinin və irsinin, çoxəsrlik tarixinin qorunması, beynəlxalq aləmdə təbliği və gələcək nəsillərə ötürülməsi istiqamətində fəaliyyət göstərir. Fondun növbəti layihəsinin təqdimat mərasimi başlamazdan əvvəl qısaca demək istəyirəm ki, 2024-cü il təşkilat üçün böyük uğurlar ilə yadda qaldı.
Öncə Fondun Şurası haqqında məlumat vermək istəyirəm. Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun Nizamnaməsinə uyğun olaraq, Fondun Şurası – ali nəzarət orqanıdır və üzvləri mədəniyyət nazirlərinin səviyyəsində təsdiq olunub.Keçən il, təşkilatımızın Nizamnaməsinə əsasən, Fondun fəaliyyətində ilk dəfə olaraq Azərbaycanda, Fondun mənzil qərargahında, Türk ölkələrinin mədəniyyət nazirlərinin iştirakı ilə təşkilatınilk Şura iclasını keçirdik.
Bu kontekstə Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyinə Fondun fəaliyyətində fəal iştirakına, beynəlxalq layihələrdə dəstəyinə və təşkilatımızın işinə verdiyi töhfələrə görə xüsusi təşəkkürümüzü bildiririk.2025-ci ildə isə Fondun Şurasına Qazaxıstan Respublikası sədrlik edir. Cari ilin fevral ayında, nazirlərin iştirakı ilə Astanada uğurla Fondunikinci Şura iclasını keçirdik.
Fondun 2024-cü il üzrə iş planında 25 layihə təsdiqlənmişdi, lakin Fond tərəfindən bərpa və muzeyləşdirmə, elmi və maarifləndirmə, təhsil, mədəniyyət və incəsənət, o cümlədən yaradıcılıq sahələrində 75-dən çox genişmiqyaslı layihə icra edildi.Xatırlatmaq istərdim ki, 2023-cü ildə Türk Dövlətləri Təşkilatının 10-cu Zirvə Toplantısından sonra biz yeni strateji fəaliyyət mərhələsinə qədəm qoymuşuq.Astanada keçirilən Zirvə Toplantısının bəyannaməsində verilən tapşırıqlara uyğun olaraq, ötən il biz Bişkekdə Alıkul Osmonovun ev-muzeyinin bərpası və muzeyləşdirilməsi işlərini uğurla başa çatdırdıq.
”Türk Dünyasına baxış – 2040” və «TURKTIME» strateji sənədlərinə əsaslanaraq, biz Türk mədəni irsinin çoxdilli Kataloqunu çapa hazırlayırıq.
Bu Kataloq, yaxın illərdə Türk irsinin rəqəmsal platformasının yaradılmasında təməl olacaq.
Bundan başqa təşkilatımız Beşinci Dünya Köçəri Oyunlarına dəstək verərək, biz yenə də qədim mədəniyyətimizi ictimaiyyətə təqdim etdi.
Qardaş təşkilatlarla əməkdaşlıq baxımından da ötən il bizim üçün uğurlu oldu. Belə ki, Türk Dövlətləri Təşkilatı, TÜRKSOY və Türk Akademiyası kimi qardaş təşkilatlarla əməkdaşlıq edərək, biz “Türk dünyasının tarixi və mədəni irsinin öyrənilməsi və qorunub saxlanması – UNESCO nöqteyi-nəzərindən” mövzusundabeynəlxalq konfrans keçirdik. Bu tədbir, 2025-ci ilin «Anev - Türk Dünyasının Mədəniyyət Paytaxtı» elan edilməsi münasibətilə Türkmənistanın Anev şəhərində keçirilmişdir. Həmçinin, «Qədim Anev Mədəniyyəti» mövzusunda beynəlxalq konfrans təşkil olunmuşdur.
UNESCO ilə əlaqəli biz Türk ölkələrin qeyri-maddi mədəni irsinin çoxmillətli nominasiya layihələrinin koordinasiyasına başlamışıq. Hazırda biz üzv ölkələrlə "Qurama" (Kurak, Kurok, Kırk yama) və "Alpamıs" dastanı üçün çoxmillətli nominasiya təqdimatı üzərində işləyirik
Türkiyənin İstanbul şəhərində və Qazaxıstanın Tanbalı və Kulan bölgələrində, türk mədəni irsinin idarə edilməsi üzrə təhsil proqramları həyata keçirilib və həftəlik təcrübə proqramları həyata keçirdik.
Eyni zamanda FondAzərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası Dövlət Xidməti ilə birgə Azərbaycanın ayrılmaz parçası olan tarixi Qarabağ bölgəsinin Füzuli şəhərində yerləşən 18-ci əsrə aid Qoçəhmədli məscidinin bərpası yönündə hazırlıq işlərinə başlamışdır.
«Türk dünyasının görkəmli şəxsiyyətləri», «Türk dünyasının ədəbi inciləri», «Türk dünyasının elmi inciləri», adlı yeni kitab seriyalarından isə indiyədək 18 kitab nəşr etdik.
Eyni zamanda, biz media fəaliyyətimizi də davam etdiririk. YouTube-da yerləşdirdiyimiz TurkDiscovery kanalımız yüksək keyfiyyətli məzmunu ilə izləyici auditoriyasını cəlb edib.
Keçən ilin nəticələrinə əsasən, bu kanal 85 yeni videonu tamaşaçıların ixtiyarına verib, bu çarxlara, 3 600 000 baxış və kanal olaraq 20 000-dən çox daimi izləyici qazanmışıq.
UNESCO 2024-2025 illərini Mahmud Qaşqarinin «Divani lugat at-türk» əsərinin yubileyinə həsr edib. Bu təşəbbüsə dəstək olaraq, Biz Bişkekdə beynəlxalq sərginin açılışını keçirdik, hazırda sərgi Qazaxıstandadır və 2025-ci il ərzində Türk dünyasınındigər ölkələrində təqdim olunacaq.
Ötən il noyabrda Qırğızıstanın Bişkek şəhərində keçirilən Türk Dövlətləri Təşkilatının Dövlət Başçıları 11-ci Zirvə Toplantısında Fondun fəaliyyəti və əldə etdiyi uğurlar xüsusilə Qırğızıstanın Prezidenti cənab Sadır Japarov tərəfindən yüksək qiymətləndirildi.Həmçinin, Zirvə Toplantısında, Özbəkistan Respublikasının Prezidenti, hörmətli cənab Şavkat Mirziyoyev öz çıxışında Fondumuza tamhüquqlu üzv olmaq üçün hazır olduğunu ifadə etdi.
Bundan əlavə, Türkmənistan dövləti, təşkilatımıza müşahidəçi dövlət kimi qoşulmağa hazır olduğunu bildirən diplomatik nota təqdim edib.
Ötən ili biz Türk dünyasının və ümumilikdə dünya mədəniyyət irsinin qiymətli incisi olan «Divani-lüğat at-türk»ün 950 illiyinə həsr olunmuş genişmiqyaslı sərgi və beynəlxalq konfransın keçirilməsi ilə başa çatdırdıq.13 dekabr 2024-cü ildə, Fransanın Paris şəhərində, UNESCO-nun mənzil qərargahında keçirilən bu konfransda Fond, Fransada akkreditə olunmuş Türk dövlətlərinin səfirlərini, UNESCO üzrə milli komissiyaların baş katiblərini və Türk dövlətlərinin UNESCO-dakı daimi nümayəndələri, həmçinin Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkiyə, Özbəkistan, Türkmənistan, Macarıstan və digər ölkələrdən görkəmli alimləri bir araya gətirdi.
Tədbirdə UNESCO-nun və digər beynəlxalq təşkilatların nümayəndələri, eləcə də Türk dünyasının ziyalıları da iştirak etdi.
Bütün bunlar təşkilat olaraq gördüyümüz işlərin az bir hissəsi qısa icmalı idi. İndi isə sizlərə təqdim olunan kitab haqqında fikirlərimi bölüşmək istəyirəm.
«Türkdilli Ölkələrin Milli Musiqi Alətləri» kitabı Fondun növbəti genişmiqyaslı layihəsidir.
Vurğulamaq istəyirəm ki, bu layihənin həyata keçirilməsinə 2023-cü ildə başlanılıb və keçən il Fondun tam dəstəyi ilə nəşr işıq üzü görüb. Bu münasibətlə, Fondun dəstəyi ilə bu musiqi atlasının nəşrinə öz töhfələrini verən hər kəsə, xüsusilə də Fondun birinci prezidenti və layihə rəhbəri, millət vəkili Günay Əfəndiyevaya, Bakı Musiqi Akademiyasının rektoru, SSRİ və Azərbaycan Respublikasının xalq artisti, professor Fərhad Bədəlbəyliyə və Akademiyanın bütün kollektivinə dərin təşəkkürümü bildirirəm. Bu kitab, 6 Türk dövlətinin alimlərinin, sənətşünaslarının və musiqiçilərinin birgə əməyinin nəticəsidir. Kitab oxuculara Türk dünyasının musiqi alətlərinin mahiyyətini oxuculara açır və onlara əhatəli biliklər qazandırır. Gələcəkdə musiqişünaslar bu əsəri ensiklopediyaya çevirməyi təklif edirlər.
Bu dəyərli işə öz töhfələrini verən bütün redaktorlar, layihə koordinatorları və redaksiya heyətinin üzvlərinə dərin təşəkkürümü bildirirəm.
Xüsusilə, Nizami Gəncəvi adına Azərbaycan ədəbiyyatı Muzeyində təqdimatın keçirilməsində dəstək göstərən görkəmli elm xadimi, Milli məclisin sədr müavini, akademik Rafael Hüseynova dərindən minnətdaram.
Sonda vurğulamaq istəyirəm ki, bizim üçün bu təqdimat yalnız Türk dünyasının mədəni irsinin daha dərindən öyrənilməsi və qorunması yolunda atdığımız addımlardan biridir.
Hər kəsə diqqət və iştirak üçün təşəkkür edirəm.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(06.03.2025)
