Pərviz Muradov, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Cəfər Cabbarlının XX əsrdə qadınların azadlıq rəmzinə çevrilən məşhur "Sevil" pyesini oxuyub bitirdim. Kitab "Xan Nəşriyyatı"nın “Buta - mini klassika” seriyasında işıq üzü görüb.

Əsər başdan-ayağa bizi XX əsrə səyahətə aparır. Bir çoxlarımızın da məlumatlı olduğu bu dövr üçün qadın azadlığı ciddi məsələlərdən biri idi. Biz bu pyesi oxuduqca mübarizə əzmi qazanaraq ədalətli qərarlar verə bilir, o dövrün yaşam standartlarını öyrənir və bəzi iyrənclikləri istəməsək də görürük.

Şəriət, dini inanclar, psixoloji basqı ilə qadınları idarə edən bu zümrəni birbaşa qatil də adlandırmaq olar. İstədikləri bütün əməlləri çox rahat şəkildə edən bu şəxslər öz doğma evlərinə gəldikdə isə qadınları ilə bir qulluqçu kimi rəftar edirlər. “Bilmirəm deyəndən qorxma, bilirəm deyəndən də qorxmaq lazımdır”.

Əbdüləli bəy obrazı məni ən çox əsəbiləşdirən obraz oldu pyesdə. Künc-bucaqda bütün hoqqaları edib sivil mühitdə özünü bilgili kimi aparıb, deyilən bir çox fikirlərlə razı olması bunun bariz nümunəsidir.

Dilbər obrazı da yad deyil bizə, hələ də belələrini cəmiyyətimizdə görürük əfsus ki. Azadlıq məfkurəsinə baxış bucağımız nisbi olsa da burda birbaşa mövzu qadınlara edilən çirkinlikdən bəhs edir. Hər bir halda insan haqlarımız, azad düşüncə, seçim şansımız olmalıdır. Savadsızlıq simvolu olan Sevil isə "Oxumaq və savadlı olmaq lazımdır" ideyasının bariz nümunəsidir. Digər obrazlar, digər hadisələr haqqında da geniş yazmaq olar. Amma əsərin ideyasın götürüb təhlil etməyimiz də kifayət edir bizə.

Sayqılar!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.03.2025)