Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

1532-ci ilin qışında Osmanlı sarayının uzaq bir guşəsində - Manisa sarayında qəribə bir hadisə baş verdi.

Şahzadə Mustafa hələ gənc idi və atası Sultan Süleymanın böyük oğlu olaraq gələcəyin ümidlərindən biri sayılırdı. O, yalnız döyüş sənətlərində deyil, həm də şeir və incəsənətdə bacarıqlı idi. Sarayın ən qiymətli əşyalarından biri isə Anadolunun ən mahir ustası tərəfindən hazırlanan güzgü idi. Güzgünün naxışlarla bəzədilmiş çərçivəsi və parlaq səthi ilə onun qarşısında durmaq həm qorxu, həm də heyranlıq oyadırdı.

 Güzgü, yalnız sadə bir əşya deyildi; o, sarayın qədim sirrlərinin qoruyucusu idi. Əfsanəyə görə, güzgü yalnız gerçəyi göstərirdi. Yalan danışan, xəyanət edən və ya qəlbində nifaq olan kimsə bu güzgüyə baxanda öz simasını dəyişmiş və qəribə bir şəkildə görə bilərdi.

Mustafa bu əfsanəyə şübhə ilə yanaşırdı, amma bir gün başına gələn hadisə bu güzgünün doğrudan da fövqəladə olduğunu sübut etdi.

Bir gün Mustafa sarayın kitabxanasında öz dayəsi Gülbahar xanım ilə söhbət edirdi. Gülbahar xanım Mustafa üçün həm bir ana kimi idi, həm də ona atası Sultan Süleymanın gənclikdə necə ədalətli və mərd olduğunu danışırdı. Amma o gün kitabxanaya birdən-birə sarayın baş əmirlərindən biri gətirildi. Onun əlində möhürlü bir kağız vardı.

“Şahzadə həzrətləri,” – əmir dərin təzimlə dedi. “Bu məktubu təcili oxumağınız lazımdır.”

 Mustafa məktubu aldı və diqqətlə oxudu. Məktubda saray içində gizli bir qiyam planlaşdırıldığı və bu işin içində bəzi yaxın adamlarının da olduğu yazılmışdı. Şahzadə əvvəlcə bu xəbərə inanmadı. Amma əmirin təkidi ilə şübhələrini yoxlamaq qərarına gəldi.

O, sarayın içində xəyanətkarların kim olduğunu tapmaq üçün güzgüdən istifadə etməyi düşündü. Güzgü hər kəsin niyyətlərini açıq göstərirdi. Beləliklə, şübhələndiyi adamları bir-bir güzgünün qarşısına çağırdı.

Bir nəfər – yaxın dostlarından biri olan Sinan – güzgünün qarşısına keçəndə qəribə bir şey oldu. Sinan öz əksini görmək əvəzinə, güzgüdə tamamilə fərqli, kölgə kimi bir sima gördü. Bu görüntü yalnız bir anlıq olsa da, Mustafa hər şeyi başa düşdü. Sinan onun etibarını sarsıdan xəyanətkar idi.

Mustafa güzgünü göstərərək soruşdu:

“Bu nə deməkdir, Sinan? Niyə əksin belə dəyişir?”

Sinan qızardı, sonra isə diz çökərək dedi:

“Bağışlayın, şahzadə! Mənə təzyiq etdilər, yoxsa ailəmi öldürəcəkdilər.”

Mustafa dostunun xəyanətindən sarsılsa da, onu cəzalandırmadı. Amma bu hadisə onun güzgüyə münasibətini dəyişdi. Daha sonra o, güzgüyə yaxınlaşıb özünə baxdı. Güzgü tam bir əks göstərmirdi – ortadan çartlamışdı.

“Bu çartlaq, qəlbimdəki yaranın əksidir,” – Mustafa yavaşca dedi. “Güzgü mənim sarsılmış etibarımın şahididir.”

 O gündən sonra Mustafa güzgünü heç vaxt saray otaqlarında saxlamadı. Güzgünün çartladığı yerdə qalmış üzü isə həmişə ona xəyanətin və əsl həqiqətin nə qədər acı ola biləcəyini xatırlatdı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.01.2025)