Turunc Baxışlı, “Ədəbiyyat və İncəsənət”

Sevgi!

Nədir sevgi, kim bunun açıqlamasını tam izahı ilə verə bilər və ən maraqlısı da, kimlər bunun cəfasından çox , səfasından bəhs edər? Məncə heç kim. 

Həqiqətən də sevgi qaranlıq dünyada xoşbəxt xəyallarla irəlləməkmidir, yoxsa bir ömür açıq közlü kor olmaqmıdır, bilmirəm.

Bilməməyimin səbəbi sağlam ruhda xəstə  qəlb daşımağım deyil, səbəbi bəlkə də bu günə qədər sevgidən xoşbəxt olanını görə bilməməyimdir.

Əgər insan həqiqətən də tam fikirli varlıqdırsa, niyə hər vəchlə onu məhv edən birinin sorağında olar ki? Bu qədərmi insan acının bağımlısıdı? Cavabsız suallarla başımızı qatmaq da bizim çarəsizliyimizdi, kim bilir.

Bu duyğular o qədər tilsimli bir məvhumdur ki, tam anlamıyla qavrayanı olduğuna, qavrayıb da qane olduğuna inana bilmirəm. 

Başda sevgi, sonra eşq, sonra məhəbbət, sonra adını qoya bilmədiyimiz bir çoxu. 

Sevmək həqiqətən də yaşanlıması gözəl bir  duyğudur, səni olduğun yaşamdan daha xoşbəxt edən, qəmini, kədərini qəlbində 

dindirən, səni sənə rəğmən monoton həyatından çəkib alan bir varoluşdur. 

Bəzən əsl sevgini səbəbsiz bir təbəssümdə, ümid dolu gözlərdə, həyəcan dolu davranışlarda da sezmək mümkündür. Yetərki görmək mümkün olsun. Görüb də  xoşbəxt olmaq və o xoşbəxtliklə bir ömür yaşamaq mümkün olsun. 

Qəlbində mümkünsüzü mümkün qıla bilirsənsə sevgidir,  həqiqətdə qüsur axtarmırsansa sevgidir, bəhanələrə sığınmırsansa sevgidir və acı olsa da  qovuşması mümkünsüzsə sevgidir, əziz dost. 

Bu danışdığım o qədər gözəl, bir o qədər də  qəribə bir hisdir ki, insanın hər zaman ən unmadığı zamanında qapısını çalar. Zamanla çağırılmamış o qonaq, qəlbinin ən gözəl sakininə çevrilər. Vaxt keçdikcə həyatının ən öncəliyinin o olduğunun fərqində belə olmazsan. Necə də qəribə deyilmi, dünyada milyonlarla insan varkən, qəlbinin tək ehdiyacının o olduğunu anlamaq. Hər zaman doğrunun o olduğuna inanmaq və artıq onsuz heç nəyin irəliləmədiyinin fərqində olmaq. 

Kəpənək misalıdır eşq, anlamayana ömrü günlük, anlayana bir ömürlükdür hər zaman. Bəlkə də qaranlıq gecələr olmasaydı, ulduzlar bu qədər göz oxşamazdı və həqiqətən əsl eşq olmasaydı, həyatda yaşamaq üçün bir səbəb olmazdı. Eşq o qədər ülvi hisdir ki, dünya toxları belə onun acıdır.

İnsan sevərkən sevdiyinə bənzərmiş deyirlər. Gülüşü, baxışı, hətta yaşamın özü belə.

Dostoyevski deyir, “sevmək gözəl birində eşqi axtarmaq deyil, o adamın bilmədiyin bir zamanın gözlənilməz bir zamanında özünü tapmaqdır".  Demək ki, natamam olanı, tam edəndə, tamlığını məhv edəndə sevgidir.

Amma acı bir həqiqətdir ki, günümüzdə  sevgiyə, sevməyə absurd baxan hər kəsin keçmişində ağ vərəqlərinə qara mürəkkəb yaxan biri mütləq var olub və bunun  olduğunu danmamaq lazım. Qınayıb üstündən keçib getdiyimiz sevgi gəmilərini, bəlkə də çoxları uzun zaman  həsrət limanında gözləyib. Axı heç kim heç kimin taleyini hər zərrəsinə qədər anlamır. 

Bəlkə də birinə "unutmaq" sözü, "ölüm" sözcüyündən daha ağırdır, kim bilir. Sevdiyim yazar Oğuz Atayın sözü məni məndən alır. 

"Unutmaq", yeddi hərf olsa da, insanı bir ömür bitirməyinə kifayət edir". 

Necə də yerində deyilmiş fikirdir. 

Bəs nə zaman insan unutmağa ehdiyac duyur, əgər sevgi həqiqətən də insanı xoşbəxt edirsə, nədir unutmağa meyl etməyinin səbəbi? Niyə həqiqətdə qəlbinin ən incə tellərini toxunan bir hissi, zamanla o simlərlə birgə söküb atmağı seçir insan? Bu qədər bəsit idimi məhv etmək? Hər şeyi buraxıb heç nə olmamış kimi çıxıb getməyin  təməlində nə durur görəsən? Diqqətə ehtiyac lazımkən, görülən biganəlikmi, tək olmadığın halda yalnızlığı hiss etməyinmi, yoxsa dəyərinin dəyməz birinə ərmağan etməyinmi?! 

Əsasında necə bir qüvvədir ki, insanı məhv etməyə kifayət edir? Bəlkə də çoxumuzu yaşamdan soyudan yaşanması mümkünkən yaşamadığımız gözəl hisslər imiş. Sevgini  dildə bitirdiyi kimi, qəlbdə də məhv edən, güvən sözünü yaşam lüğğətindən silən nə idi?

Bax bu sualın cavabında "çoxunun asan asan qəbullanmayacağı" XƏYANƏT uçurumu durur. Elə bir uçurum ki, bir addımlığında belə yıxılsan, incidilməməyin mümkün deyil. 

Bəlkə də zamanla göz önündə olan acılar silinəcək, amma ruhunun və qəlbinin aldığı acılar əsla. Xəyanəti vücudda birləşdirib, bəhanələr dünyası yaradan insanlar ən aciz insanlardır deyərdim. Nəfsinin qurbanı olub həm sevdiyini məhv edər, həm bir insanın  bütün dünyasını. Bəs elə tək xəyanət budurmu?

Yanında biri varkən bir başqasına baxmaq xəyanət sayılmazmı? Bəs fikrində xəyalını canlandırmaq necə, xəyanət deyilmidir? Niyə insan özünə olan etimaddan sui- isdifadə edib, yarına dönüklük edər ki? Yəni bu qədər asanmıdır vəfada dönük olmaq?  Əsla bilmirəm.  Anlam yükləmək mərd insanların işi deyil deyə,  bəlkə də  sualların çoxu cavabsız qalır. Qəzəldə də deyildiyi kimi:

 "Neçə mahirlərə sordum ki, 

nədir eşqə ziyan,

Dedi məhv olmuşa sor,

eşqə xəyanət gətirib."

Bəs eşqinin göz görə cinayətkarı olan insanla, bir vaxtlar onu ömürlük dustaqdan çıxardan insan eyni deyildimi?

Lao Tzu deyir: "Bil ki, düşüncəsi dərin insanlar sənə “əlvida” deyərək çıxıb gedir, düşüncəsi dayaz insanlar isə sənə xəyanət edərək". 

Əgər xəyanəti bağışlamağı seçirsənsə, öz müharibəndə öz silahınla hədəfə alınmağı qəbullanmağı da bacarmalısan, gözəl insan.

Bəklə də həyatımıza girən bu cür insanlara bir təşəkkür borcluyuq. Çünki ən güvəndiyimiz insanlardan öyrəndik asan- asan güvənməməyi. Və belə olduqca da biraz daha gücləndik həyatın ən dərin sınaqlarında.

Acı da olsa anlamaq lazımdır ki, gözdə xəyanət varsa, sözdə sədaqət ola bilməz.

Sözündə də sədaqət yoxdursa, yaşamında heç zaman mətanət görməyi arzulama.  

Bu həyatda hər kəs sevgi yolunda xoşbəxt olmağı bacarmır təəsüf ki.

Və bu dünyanın ən bədbəxt insanı o insandır ki, yanındakı ilə yaşayıb, qəlbindəki ilə ölür. Qəlbinizdəkini həqiqətən öldürüb, yanınızdakının qədrini  bilməyiniz diləyi ilə.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.03.2024)