Qoşqar İsmayılzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

-Gərək, sabah bazara gedim yağ, kartof, soğan alım. Evdə heç nə qalmayıb….

-…

-Oğlum, sabah bazara gedəcəm, nə istəyirsən sənin üçün də alım? Ana qurban, sənə meyvə alım ?

- Yox ana, istəmirəm. 

-Oğlum, bəlkə yemək üçün nəsə istəyirsən. 

- Yox ana, istəmirəm. 

-Bəlkə, sənə bir köynək alım ?

- Bəsdir ana, istəmirəm dedim axı. 

-Tapdım, tapdım. Mən sənə "arvad" alacam. 

- Ay ana, nə arvad ?! Arvad satılır ki, bəyəm ?!

-Ay oğul, təki sən istə, alaram. Qonşumuz Safuranın qızı, qonşu kənddən Tükəzbanın qızı, uzaq qohum Suqranın qızı - bunlar nə üçündür bəs ?! Sən istə, birini seç mən onu sənin üçün alaram. 

Arvad sözü kökü ərəb dilindən olan "avret" sözündən dilimizə keçib. Ərəbcə "avret" örtülən, gizlənən, qadağan mənasına gəlir. Çünki ərəblərə görə qadın qadağandır. Xanım sözü isə türkcədən "xanlar xanı" sözündən gəlir. 

Hətta, bir rəvayətə görə, bir gün Çingiz xan məclisi - məşvərət edəndə, öz əyanlarını xanımının yanında bir araya toplayır. Onlara deyir ki, mən sizin xanınızam, daha sonra öz yoldaşını göstərib deyir ki, o da mənim Xanımdır. Deyilənə görə, o vaxtdan xanım ifadəsi belə formalaşmağa başlayıb. 

Günümüzdə "arvad almaq" ifadəsi bəsit bir məfhuma çevrilib. Əşya və ya digər bir alıntı vasitəsi kimi qiymətləndirilir. Bağça yoldaşı, sinif yoldaşı, universitetdə qrup yoldaşı, əsgərlik yoldaşı, iş yoldaşı və nəhayət, həyat yoldaşı gəlir. Bir ömür sənə yoldaşlıq edəcək qadın, insan həyatda çox önəmli rol oynayır. Düşün ki, elə bir insan seçməlisən ki, bir pazl kimi səni tamamlamağı bacarsın. Cəmiyyətdə formalaşan "arvad" obrazı isə tamam fərqli situasiya yaratmağa müvəffəq olur. 

-Oğlum, sabah bazara gedəcəm, nə istəyirsən sənin üçün də alım? Tapdım, tapdım. Mən sənə "arvad" alacam. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(08.02.2024)