Bregenzdə “Neron” operasının yeni quruluşda premyerası oldu


Bregenzdə keçirilən ənəvi festivalda Verdinin operası əsasında bəstəkar Arriqo Boytonun yaratdığı "Neron" raritet operasının yeni quruluşda premyerası baş tutdu.

Week-end həftəliyi bu böyük hadisə barədə yazır: “Bəzi festivallar sanki unudulmuş və yazılmamış operaların mövcudluğundan xəbərsizdirlər və yalnız zamanla yoxlanmış, təsdiqlənmiş əsərlərlə işləyirlər. Digərləri, əksinə, az tanınanlara və hətta arxiv musiqisinə üstünlük verirlər — barokko musiqi sahəsində bu, olduqca asandır. Bregenzdəki festival tam olaraq bu iki mövqenin ortasında fəaliyyət göstərir: hələ ki göl səhnəsində açıq səma altında kassa hitləri gedir. Pandemiya səbəbindən festivalın keçənilki  ləğvindən sonra bu il sanki hamı ikiqat şövqlə çalışır”.
Filipp Şteltsin quruluşunda möhtəşəm "Riqoletto" operası bərpa edilərək nümayiş olundu -qapalı səhnədə unikal gözəllik və qrasiya göstərildi. İndi də "Nero" - repertuarında  heç vaxt nəyisə etməyə gecikməyən Arrigo Boytonun (1842-1918) şedevri.
Üstəlik, Boytonun adı daim afişalardadır, axı Verdinin "Ottello" və "Falstafa" kimi operalarının librettoçusu kimi Boyto adını incəsənət tarixinə yaza bilib. Üstəlik, Boyto həm də ambisiyalı bəstəkardır, ən  yaxşı halda onun yalnız bir operası — "Mefistofel"operası tanınıb şöhrət qazansa da bu onun bəstəkarlıq məziyyətlərini kölgəyə sala bilməz.
Vaqnerdən uzaq, lakin Verdiyə yaxın olan və Puççiniyə bənzəyən stildə "Neron"u Bregenzdə alman Dirk Kafkanın başçılığı altında Vyana Simfonik Orkestri səsləndirdi.
Qeyd edək ki, indi Bonn operasına rəhbərlik edən alman dirijoru, ilk dəfə deyil ki, festivalda çıxış edir, əvvəllər o, burada müasir musiqi nümunələri ilə dirijorluq edib. Partitura onun qarşısında yerinə yetirilməmiş vəzifələr qoymur, ümumiyyətlə, onu sözün, səsin və səhnənin vəhdətinin əsil təşkilatçısı kimi qəbul etmək olar.
Dram imperatorun anası Agrippinanın cənazəsinin görüntüləri   və Neronun (Neron obrazını meksikalı tenor Raphael Rojas canlandırır) düşüncələri səhnəsi  ilə başlayır ki, bu, əslində, opera üçün çox mürəkkəb görünür. Sual doğur, qadın nə üçün öldürülüb? Neron cinayətin izlərini gizlətməyə çalışır, amma ruhun qurtuluşu haqqında xəyal etmək lazım deyil. Nəhayət, onu arxasında qara qanadları olan  Simon Volxvanın ( İtalyan baritonu Lucho Gallo canlandırır) iblis davranışı  haqlayır. O, Neronu özünə tabe etmək istəyir. Bunun üçün ona Asteria imperatoru ilə işbirliyi barədə yalan satır. Neron əvvəlcə Simona heyran olur, amma aldanma haqqında öyrəndikdən sonra qəzəblənir. O, sonsuz qəzəbini xristianların üzərinə tökür. Repressiyanın ardınca yüksələn sonsuz zorakılıq və qəddarlıq operanın kostyumlarında  da öz əksini tapır. Onlar büsbütün qan ləkələri ilə boyanıb.
Qəddar mənzərədir, həm gözəl musiqidən, süjetin dərinliyindən, təkrarsız ifadan zövq alırsan, həm də göstərilənlərin mahiyyətindən  sarsılırsan.

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.