Ölkəmizdə Kino ssenarilərini dərc edən bir mətbu orqan, dərgi yoxdur. Ümumən, son illərdə heç dramaturji kitablar da nəşr edilmir. Kinoşünaslıq, kinotənqid sahələri də öz qürub dövrünü yaşayır. Bu da kinomuzun inkişaf strategiyasının ziddinədir.
Hazırda həm Mədəniyyət Nazirliyinin, həm də Kino Agentliyinin reallaşdırmaq istədikləri geniş fəaliyyət spektrində bu nöqsanların aradan götürülməsi də aparıcı rol oynayır.
Bu günlərdə “Elm və təhsil” nəşriyyatı tərəfindən tanınmış kinodramaturq, yazıçı, Azərbaycan Kini Agentliyinin direktoru Orxan Fikrətoğlunun “Kinocizgilər” adlı kitabı işıq üzü gördü. Kitabda həm tammetrajlı, həm qısametrajlı bədii və sənədli film ssenariləri, ekran həlli üçün uyğunlaşdırılmış qısa hekayələr və novellalar yer alıb.
Oxucularımızın “Kinocizgilər” kitabındakı yazılarla tanışlığı davam edir. Xüsusən, kino sahəsi ilə maraqlananlar üçün, gənc ssenaristlər və rejissorlar üçün düşünürük ki, bu dərclər faydalıdır.
YAŞIL BÜLBÜL
Kinossenari
1-ci erizod
Mərmər pillələrə zəif işıq düşür.
Səssizliyin arxasından adətən hündür binaların mərtəbəarası dəhlizlərində duyulan batıq küy duyulur.
Artırma və pillələr zil qaranlıqdır.
Yuxarı mərtəbələrdən birində şaqqa-şuruqla qapı açılır.
Bir müddət qaranlıq içində ancaq ayaq səsləri eşidilir.
Kamera tərpənməzdir.
Çox keçmir pillələri düşənin yaşlı qadın olduğu bəlirlənir.
Yaşlı qadın işığın düşdüyü pillələrə çatanda dayanıb ağır-ağır nəfəsini dərir.
Qadın bir qədər dincəlib yenə aşağı enir.
Qadın pillələrə düşən zəif işığı adlayıb görünməz olur.
Bir qədər sonra biz ancaq onun ayaq səslərini eşidirik.
2-ci epizod
Dolu bədənli, iri qorxaq gözlü Bibi telefonla danışır.
Bibi güzgünün qarşısında dayanıb.
Pırtlasıq saçları, o qədər də gözəl olmayan üzü gözlərinin ifadəsinə tən deyil.
Bibinin gözlərində qəribə bir qorxu var.
Bibi: – Bibi ad gününə səninçün nə alsın, göyçək qızım? Nə alım? Necə quş olsun? Yaşıl bülbül? Yaşıl bülbül olmur axı... Yaxşı, yaxşı, ağlama. Tapıb alaram!
Bibi telefonun qapağını qapayır.
Bibi güzgüdə bir müddət dinməzcə özünə baxır.
Sonra Bibi qollarını quş qanadları kimi yanlara açıb uçurmuş kimi yelləyir.
Bibinin gözlərindəki qorxu hələ də yerindədir.
3-cü epizod
Bibi zoomaqazindədir.
O, sıra ilə düzlümüş bülbül qəfəslərinin önündən keçir.
Nəhayət, sıranın sonundakı qapısı açıq dar qəfəsdə “yaşıl bülbülü” görür.
Bülbülün görkəmi o qədər də ürəkaçan deyil.
Yaşıla çalan tükləri tökülmüş bülbül süstdür.
Bibi satıcını əliylə yanına çağırır.
Bibi: – Bu, dəqiq bülbüldür?
Satıcı: – Görmürsən qarğa deyil?
Bibi: – Yaşıl bülbül olur bəyəm?
Satıcı: – Nə rəng desən, bülbül olur, ay bacı!
Bibi: – O niyə belə əldən düşmüş görünür? Bəlkə yorğundur?
Satıcı: – Yorğun deyil, yeməyini də hər gün yeyir. Tipi belədir. Qanı həmişə qaradır. Dişilərlə cütləşmir, erkəklərlə vuruşur! Qəfəsin qapısı bağlı olanda boğulur! Səndən pul-zad istəmirəm. Xoşun gəlirsə, götür hayayı apar!
Bibi: – Bəlkə xiffət eləyir?
Satıcı: – Vallah, bilmirəm, ay bacı, bülbülcə bilsəm, özüm ona nə qədər sual verərəm!
4-cü epizod
Bibi açıq kafedə tənha oturub.
Miz üstündə üç-dörd adamlıq yemək olsa da, Bibi təkdir.
Bibi qəhvə içə-içə əlindəki telefonun nömrələr siyahısına baxır.
Siyahıda cəmi bir nömrə var.
Bibi həmin nömrəni yığır.
Xəttin o tayından səs gəlmir.
Bibi cavabı səbirlə gözləyir.
Nəhayət, onun zənginə cavab verirlər.
Bibi danışdığı adamın uzun monoloqunu dinləyəndən sonra: “Onda sabah sənə zəng vuraram!” – deyir.
Bibi telefonu mizin üstünə atıb ətrafa boylanır.
Kafedə ondan savayı tək oturmuş müştəri yoxdur.
Bibi başını aşağı salıb utana-utana mizin üstündəki hamburgerləri acgözlüklə yeyir.
Qəfil Bibinin gözü qəfəsdə sıxılan yaşıl bülbülə sataşır.
Yaşıl bülbülün qəfəsi Bibinin qarşısındakı mizin üstündədir.
Bibi əlindəki tikələri qəfəsin içinə atır.
Yaşıl bülbül yeməyə gözünün ucuyla belə baxmır.
Bibi yeyib doyandan sonra bülbül kimi cəh-səh vura-vura fit çalır.
Yaşıl bülbül dar qəfəsdə var-gəl edir.
Bibi əyilib başını qəfəsin kiçik qapısından içəri soxmaq istəyir.
5-ci epizod
Bibi qəfəs satılan dükanın içindədir.
Bibi yaşıl bülbül üçün iri bir qəfəs seçib alır.
Bibi əlində qəfəs dükandan çıxır.
Bibi əlindəki pultla maşınının qapısını açıb arxa oturacağa oturur.
Bibi arxa oturacaqda yaşıl bülbülü balaca qəfəsdən əli ilə götürüb iri, təzə qəfəsin içinə buraxır.
Təzə və geniş qəfəs yaşıl bülbülün xoşuna gəlir...
Yaşıl bülbül qəfəsdə qanadlarını gərir.
Yaşıl bülbül yeni və geniş qəfəsində cəh-cəhə yaxın səslər çıxarır.
Bibinin üzü gülür.
6-cı epizod
Bibi maşını idarə edir.
Artıq qaranlıq düşüb.
İri qəfəs maşının arxa oturacağı üstündədir.
Yaşıl bülbül iri qəfəsdə əylənir.
7-ci epizod
Bibi hündür binanın qapısı ağzında dayanıb.
İçində yaşıl bülbül olan iri qəfəsi qucağında tutub.
İri qəfəs Bibi üçün çox böyükdür.
Bibi qəfəsin arxasından görünmür.
Bibi əlləri boş olmadığı üçün qardaşının yaşadığı evin divardakı kod düyməsini basa bilmir.
Bibi nə əlindəki qəfəsi yerə qoya, nə də divardakı düyməni basa bilir.
O, qəfəsi qarnı ilə divar arasında sıxsa da, əli qapının qarşısındakı düyməyə çatmır.
Xoşbəxtlikdən qapıya bir cavan oğlan yaxınlaşır.
O, əlindəki xüsusi keçid kartı ilə qapını açır.
Oğlan Bibiyə içəri keçməyə də kömək edir.
Liftin düyməsini də basır.
Oğlan: – Necənci mərtəbəyə qalxacaqsız?
Bibi: – On altıncı!
Oğlan: – Sizə kömək edim?
Bibi: – Zəhmət olmazsa!
Oğlan qəfəsi əlunə götürən kimi yaşıl bülbül çığırmağa başlayır. Bibi də, oğlan kimi, yaşıl bülbülün bu qəribə çığırtılarına məəttəl qalır.
Liftin qapıları açılır.
Bibi qorxa-qorxa liftə baxıb qəfəsi oğlanın əılindən zorla alır.
Bibinin bu hərəkətindən şaşırmış oğlan çaşqın halda liftin içinə keçir.
Oğlan: – Gəlirsiz, xanım?
Bibi: – Xeyr, mən liftə minmirəm!
Oğlan: – Sizin üçün çətin olar axı!
Bibi: – Sənə dedim ki, get!
Liftin qapıları bağlanır.
Liftin qapılarına düşən zəif işıq altında Bibi fləşbək görüntülərlə keçmişə dönür.
Onun altı yaşı var.
Kök, yaşıl bantlı qızcığazdır.
Liftin qapıları qarşısında dayanıb kiçik düyməciyi basır.
Liftin qapıları açılır.
Liftin içində yaşlı bir kişi dayanıb.
O, şəhvətlə qızcığıza baxır.
Heç nə başa düşməyən qızcığaz sevinə-sevinə liftə daxil olub arxasını kişiyə çevirir.
Liftin qapıları bağlanır.
Liftin aralı qapıları arasından içəri düşən zəif işığa həsrətlə baxan qızcığaz.
Arxadan yaşlı kişinin iyrənc nəfəsi duyulur.
Qızcığaz qapıların açılmasını səbirsizliklə gözləyir.
Kişinin arxadan nə etdiyini də anlamır.
Nəhayət, qapı açılan kimi qızcığaz qışqıra-qışqıra pillələrə doğru qaçır.
Qızcığazın qorxu dolu gözlərindən pillələri qaça-qaça çıxan Bibinin gözlərinə keçirik.
Qəfil qəfəs Bibinin əllərindən pillələrin üstünə düşür.
Bibi qəfəsi qaldırıb bağrına basır.
Qəfəsdəki yaşıl bülbül səssizdir.
Bir küncə qısılıb, susub.
Bibi ağır-ağır yuxarı qalxır.
Bibi filmin əvvəlindən bizə tanış olan zəif işıq altında gördüyümüz pillələrə çatır.
Ağır nəfəs ala-ala aşağı enən bir dəfə gördüyümüz yaşlı qadın da yenidən kadrda görünür. Bu səfər işıq bircə anda qadının üzünü aydınlaşdırır.
Yaşlı qadın üzünü Bibiyə tutub: – Nə gözəl quşdur? – deyir.
Bibi: – Gözəl gününüz olsun, ay xala!
Yaşlı qadın: – Qapısını açıq qoy, ürəyi sıxılmasın, yazıqdır, qızım!
Bibi: – Açıqdır!
Bibi qəfəsi yerə qoyub dincini almaq üçün pillələrin üstünə oturur.
Yaşlı qadın aşağı enməkdədir.
Bibi yaşlı qadının aşağı pillələrdən eşidilən ayaq səslərinə qulaq asır.
Çox keçmir ayaq səsləri kəsilir...
Bibi yenə fləşbək görüntülərlə xatirələrə dalır.
Onu liftdə zorlamış yaşlı kişi qaranlıq dəhliz boyu arxasınca qaçır.
Onu qovan polislər kişiyə doğru atəş açırlar.
Bibinin anası dizlərinə döyə-döyə ağlayır.
Bibi ilə dəniz kənarında dayanmış gənc bir oğlan eşitdiyi sözün sarsıntısından dənizin içinə doğru qaçır. Həmin oğlanın görüntüsündən Bibiyə keçid. Bibinin bu xatirələrdən gözləri dolub.
8-ci epizod
Bibi növbəti mərtəbəyə çatanda liftin qapılarına doğru gedir.
O, çətinliklə nəfəs alır, yaman yorulub.
Bibi liftin düyməsini basır.
Liftin qapıları açılır.
Bibi içəri keçməyə cürət etmir.
Liftin qapıları yenidən bağlanır.
Bibi düyməni bir də basır.
Qapılar yenidən açılır.
Bibi yenə içəri keçməyə cürət etmir.
Liftin qapıları bir də bağlanır.
9-cu epizod
Bibi pillələrin üstündə oturub.
Qəfəs yanındadır.
Bibinin mobil telefonunun zəngi eşidilir.
Bibi uzun müddət telefona cavab vermir.
Nəhayət, Bibi telefonu qulağına tutub dinləmək düyməsini basır.
Bibi: “Gəlirəm də!” Harda olacam? Pilləkənlərdə! Əlbəttə almışam! Yamyaşıldır!”
Bibi danışan zaman yuxarıdan açılan qapı səsi eşidilir.
Qardaşının evindən aşağı enən uşaqların şən gülüşləri qaranlıq pilləkənləri də sanki işıqlandırır. Kadrın işığı da artıb rəngli olaraq görüntülənir.
Qardaşının uşaqları qəfəsi dövrəyə alır.
Bibi ayağa qalxır.
Bibi: – Bu da sənin yaşıl bülbülün, Səmra!
Uşaqlar qəfəsi qucaqlarına götürüb sevinə-sevinə liftə minirlər.
Liftin qapıları Bibinin üzünə bağlanır.
Bibi pilləkənlərin başında təkcənə durub, bilmir hara getsin. Qorxa-qopxa ətrafına boylanır.
Haradansa aşağıdan yenə də bizə tanış olan yaşlı qadının ayaq səsləri eşidilir.
Qəfil yuxarıda qışqırıq qopur.
Çox keçmir qışqıra-qışqıra aşağı enən uşaqların sözlərini seçə bilməyən Bibi qarşısından uçub keçən yaşıl bülbülü görür.
Yaşıl bülbül qəfəsdən qurtulub çıxışa doğru uçur.
Uşaqlar da bülbülün arxasınca qışqırışa-qışqırışa aşağı enirlər.
Uşaqlardan biri əlində tutduğu iri qəfəsi Bibinin dayandığı daş pillələrin üstünə qoyub aşağı qaçır.
Quşun xilası Bibini də ürəkləndirir.
Bibi qorxa-qorxa liftə yaxınlaşıb düyməsini basır.
Liftin qapıları həmin dəqiqə açılır.
Bibi yenə tərəddüd edir.
Liftin qapıları ağzında dayanıb nə edəcəyini bilmir.
Həyatını dəyişmək istəsə də, buna gücü çatmır.
Liftin qapıları yenidən bağlanır.
Bibi qorxa-qorxa geri qayıdıb iri qəfəsin içinə girir.
Bibi qəfəsin içində dayanıb yuxarı qalxan pillələrə doğru baxır.
Bibinin qorxu dolu gözləri üstündə filmin son titrləri görünür...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.06.2024)
