Ölkəmizdə Kino ssenarilərini dərc edən bir mətbu orqan, dərgi yoxdur. Ümumən, son illərdə heç dramaturji kitablar da nəşr edilmir. Kinoşünaslıq, kinotənqid sahələri də öz qürub dövrünü yaşayır. Bu da kinomuzun inkişaf strategiyasının ziddinədir.

Hazırda həm Mədəniyyət Nazirliyinin, həm də Kino Agentliyinin reallaşdırmaq istədikləri geniş fəaliyyət spektrində bu nöqsanların aradan götürülməsi də aparıcı rol oynayır.

Bu günlərdə “Elm və təhsil” nəşriyyatı tərəfindən tanınmış kinodramaturq, yazıçı, Azərbaycan Kini Agentliyinin direktoru Orxan Fikrətoğlunun “Kinocizgilər” adlı kitabı işıq üzü gördü.  Kitabda həm tammetrajlı, həm qısametrajlı bədii və sənədli film ssenariləri, ekran həlli üçün uyğunlaşdırılmış qısa hekayələr və novellalar yer alıb.

Oxucularımızın “Kinocizgilər” kitabındakı yazılarla tanışlığı davam edir. Xüsusən, kino sahəsi ilə maraqlananlar üçün, gənc ssenaristlər və rejissorlar üçün düşünürük ki, bu dərclər faydalıdır.

 

 

MÜJDƏ

 

Fantasmaqoriya

 

 

Pəncərədən içəri düşən bozumtul işıq altında oturub. Peykə də oxşayır, səfilə də. Saçı-saqqalı çəhrayı rəngdə doğu­lub. Günü və qanı qaradır. Adı Cəfər olsa da, məhlədə “Ceka” deyirlər. Körpünün altındakı maşın təmiri sexində usta işləyir. Yaşadığı pərdəsiz otağı kirələyib. Öz evini borcu ol­du­ğu üçün satıb. Səhərlər xatxa – yoqa ilə məşğul olur. Axşam­lar çörək yemir. Ona görə yox ki, arıqlamaq istəyir. Ona görə ki, axşama evində çörək qalmır, hamısını səhər yeyib qurtarır. Aramsız döyülən qapı səsini eşitsə də, yerindən tərpənmir. Rəngi getmiş divar kağızına baxa-baxa nəfəsini qısıb. Qapını döyən qulaq­larına iri yaşıl qulaqcıq taxmış kepkalı qutab­çıdır. Qutabçı uzaqdan qurbağaya oxşayır. Nəhayət, Cəfər nəfəsini buraxıb ayağa qalxır. Qorxa-qorxa qapını açıb artır­maya boylanır.

Yaşıl kepkalı qutabçı əlindəki bağlamanı Cəfərə uzadıb: – Zəki deyir ki, o biri borclarını da verəsən, – pıçıldayır.

– Qələt eləyir Zəki...

Qutabları qutabçının əlindən zorla alıb qapını üzünə çırpır. Bağlamanı açıb qutablardan birini qorxa-qorxa dişləyir. Ağzındakı tikəni çeynəyə-çeynəyə mət­bəxə keçir. Qırıq pən­cə­rə­dən ağacsız həyətə boylanır. Küləkli yay günüdür. Üç qo­ca­ üç bənzər kətildə xoruldaya-xoruldaya yatıb. Məhlə qa­dınları tum çırt­laya-çırtlaya söhbət edirlər. Yaqubla Zülfüqar nərd oynayır. Darısqallığa baxmayan uşaqlar həyətdə futbol oy­­­namağa hazırlaşırlar. Gözünə qara eynək taxmış Zibeydə nənə onlara hakimlik etmək istəyir. Meydança o qədər kiçikdir ki, uşaqlar yerlərindən tərpənmirlər. Nə qapı var, nə qapıçı. Top da gözə dəymir. Uşaqlara yu­xarıdan baxan Cəfər çeynə­di­yi son tikəni udub pəncərədən: – Kim kimnəndir, alə?– so­ruşur.

Uşaqlar səs-səsə verir: – Sənə nə var, alə? Hərə özüyçün oynayır. Heç kim heç kimdən deyil. Topumuz yoxdur. Yum küpəni, keç içəri, sən kişi işinə qarışma...

Başı səs götürməyən Zərqələm arvad üçüncü mərtəbə­dən uşaqların üstünə ləyənlə su atır. Suyun dalınca arvadın qəzəbli səsi eşidilir: – Bəsdirin də toz qaldırdınız. Sizsiz də xəzri atamızı yandırır. Qoyun bir hovur nəfəs alaq da...

Cücə kimi islanmış uşaqlar Zərqələm arvadın acığına lümlüt soyunurlar. Ətcəbala uşaqlar biədəb yerlərini Zərqələm arvada göstərib yer-yerdən qış­qırı­şırlar.

Lüt uşaqların qışqırığı, sevinci böyüklərə də keçir. Həyət­də yeni bir əyləncə başlanır. Böyüklər də bir-birinin üstünə su atır. Çox keçmir bütün məhlə qapı-pəncərələrdən həyətə axıdılan suyun altında islanır. Uşaqlar başlarına yağış kimi yağan selin-suyun altında: “Ay Zərqələm, Zərqələm, başı xırda, götü kələm”, – deyə çığırışırlar.

Cəfər gülümsünüb pəncərənin önündən çəkilir. Hamam otağına keçir. Çiləyin altına girib puçu burur.

Cəfər də çimə-çimə: “Ay Zərqələm, Zərqələm, başı xırda, götü kələm”, – deyir.

 

***

 

Cəfər təmir sexində elektrik şüşəyonanla əlində tutduğu güzgünün kənarını yonur. Yanpörtü dayanmış maşınların yan güzgüləri yoxdur. Maşınlar təkgöz dənizçilərə oxşayır. Cəfər yonduğu güzgünü suya salıb çıxarır. Onu özündən razı halda müştəriyə göstərir. Son dəfə güzgüyə usta gözüylə baxıb, onu əlindəki alətlə maşının üstündəki çərçivəyə yerləşdirməyə çalışır. Xeyli vaxt keçir. Həhayət, Cəfər istədiyinə nail olandan sonra üzünü “Mersedes” markalı maşının sürücüsünə tutub deyir:

– Elə bil Almaniyadan bu gün almısan. Halal xoşun... Səhərlər başını da bu güzgüyə baxıb dara. Səni olduğun­dan qəşəng gös­tərəcək.

Müştəri güzgüyə toxunmaq istəyir. Əli dəyən kimi çərçivə qırılıb yerə düşür.

Müştəri hirslə Cəfərə baxıb: – Almanlar bilsə ki, sən burda “Mersedes”in başına nə oyun açırsan, şəxsən səninçün təzə Osvensim tikərlər, – deyir.

– Qələt eləyər almanlar. Gəlsinlər Bakıda maşın burax­sınlar, görüm necə buraxırlar. Xəstəxana kimi təmiz yerdə qayka burmağa nə var, alə? Mən o şəraitdə raket yığaram. Kişi­dirlər, burda kitayski zapçastla sizin kimi lomka adam­ları yola versinlər.

Müştəri Cəfərin əlmuzdunu verməyib maşına otu­rur. Sürətlə maşınını sürüb sexdən çıxmaq istəyir. Cəfər əlindəki elektrik güzgüyonanı “Mersedes”in arxasınca atır. Güzgüyonan maşının arxa şüşəsinə dəyir. Şüşə çilik-çilik olub yerə tökülür. Müştəri maşından düşüb Cəfərə doğru qaçır. Cəfərlə müştəri tutaşır.

 

***

 

Yaşıl teatr. Səhnədə yarıçılpaq rəqqasələr milli alman rəqsi ifa edirlər. Cəfər ön sırada oturub maraqla rəqqasələrə baxır. O, gözünə taxdığı qara eynəyi çıxarıb daha rahat taxanda gözünün altın­dakı göyümtül qançır gözə dəyir. Dodağı da partlaqdı. Rəqqasə qızlardan biri diqqətlə Cəfərin üzündəki “yeni rənglər”ə baxır. Hiss olunur ki, qız Cəfərin üzündəki bu “yeniliklər”dən narahatdır. O, rəqs edərkən dəfələrlə çaşıb rəfiqələrinin səfini də pozur. Cəfər gözlərini həmin rəqqasədən yayındırmağa çalışsa da, qızın gözündən onun heç bir hərəkəti yayınmır. Nəhayət, onların baxışları toqquşur. Qız baxışlarıyla “Gözünə nə olub?” – soruşur. Cəfər: “Heç nə olmayıb”, – deyir. Qız gözüylə: “Yalan deyirsən”, – qışqırır.

Nəhayət, alman rəqsi bitir.

Həmin qız tələsik səhnə arxasına qaçır.

Rəqqasə qız geyinib-soyunma otağında paltarını dəyişir. Onun rəqs paltarlarını saxladığı rəfin dəmir qapısına Cəfərin şəkli vurulub.

 

***

 

Gecə. Cəfərin bizə tanış olan mənzili.

Pəncərədən pərdə əvəzinə üstündə iki ürkək ceyran şəkli çəkilmiş qalın yun adyal asılıb.

Cəfər rəqqasə ilə çarpayıda uzanıb. İkisi də diqqətlə tavana baxır. Tavanda əllərini qoynunda daraqlamış bığlı div şəkli çəkilib. Div Cəfərə paxıllıqla baxır. Cəfərin rahat və yorğun üzü onların sevişdiyindən xəbər verir. Qızın üzündə də bir xoş ilıqlıq var.

Sükutu Cəfər pozur. O, əliylə tavandakı divi qıza göstərib: – Ərinə oxşayır? – soruşur.

Rəqqasə: – Daha çox atama oxşayır, – deyir.

Cəfər: – Atanı görməmişəm. Evə qayıdacaqsan?

Qız: Həri!

Cəfər: – Dünən ərini gördüm; salamlaşdıq. Hər dəfə onu görəndə utanıram.

Qız: – Məndən utanmırsan?

Cəfər: – Nöş utanım?

Qız: – Haçan evlənirik?

Cəfər: – Pulum olanda.

Qız: – Yaşıl ayın başında?

Cəfər: – Yox, o vaxta qalmaz.

Qız: – O, səni bir gün öldürəcək, görəcəksən. Elə məni də...

Cəfər: – Sən Allah, testesteroniumun faizini salma... Bir dənə rus “Çestuşka”sı oxu.

Qız ayağa qalxıb mələfəyə bürünür. Başını müğən­nilər kimi kənara əyib, əllərini yuxarı qaldırır: – Məni də özün kimi Əhmədi-biqəm eləmisən. Heç olmasa rus dilin­də bilirsən? – soruşur.

– Dublyaj elə də...

Qız muğamat üstə oxuyur: – Mima teşşinivo doma ya bez dela ne xaju, to xuy zabor prosunu, to ey jopu pokaju.

İri planda Cəfər ağlayır...

Qız dayanıb: – Niyə ağlayırsan, alə? – soruşur...

Cəfər: – Nə bilim. Ağlayıram da. Rus olanda nə olar, o da kiminsə anasıdır axı, – deyir.

Qız: – Sən haçan ciddi olacaqsan? – xəbər alır.

Cəfər: – Evlənəndə, – deyir.

Cəfər qızı qucaqlayıb yorğanı üstünə çəkir. Onlar yorğa­nın altında sevişirlər. Tavandakı div şəklinin qaşları heyrətdən çatılıb.

 

 

***

 

Artıq səhərdir.

Cəfər çarpayıda yatıb.

Qapı döyülür.

Cəfər ayağa qalxıb qapını açır. Gələn anasıdır, təngnəfəs otağa girib, kətilə çökür. Haçandan-haçana özünə gəlib: – Bir qurtum su ver içim, ciyərim yanır, – deyir.

Cəfər yuxulu-yuxulu: – Evinizdə su gəlmir? – soruşur.

Ana: – Yuxuda gördüm ki, ölmüşəm, – deyir.

Cəfər: – Yuxunu danışmağa gəlmisən?

Ana: – Sözümü qəribçiliyə salma. Bu il öləcəm. Özünə bir fərli iş tap. İmkan vermə ki, Zeynəbi məndən təmtəraqlı basdır­sınlar. Bax, südümü sənə halal eləmərəm haa... Tərsəm, özün bilirsən. Orda sorğu-sual eləyənə deyərəm ki, südümü Cəfərə halal eləmirəm. Məni qara zurna ilə basdırarsan. Qoy Zeynəb paxıllıqdan çatlasın. Molla Gülsümü çağırtdırarsan. Qızıllı Quran qabaqda, ağlaya-ağlaya apararsız məni köhnə qəbiris­tanlığa. Probkaya-zada baxmayın haa... Düz qəbiristanlığa qədər gedin. Palatkamı da Çadrovunun düz ortasında qurdu­rar­san. İsfahan halvası çaldırarsan. Yetim-yesirin qarnını doydu­rar­san. Televiziyalara da pul verərsən ki, öldüyümü şou xəbərlərdə desinlər. Hamısı pula işləyir, deyəcəklər, qorxma. Bir də, pulun olsa, üstümdə heykəl tikdirərsən. Çiynimdə ağ kəlağayı... Cavanlıqda geydiyim dik­dabanlar ayağımda, üzü gilavara durmuşam. Hayıf məndən. Qora vaxtından mövüc oldum.

Cəfər: – Həkimə getmişdin? – soruşur.

Ana: – Həkimə nöş gedim? Mənə nə olub ki, həkimə gedim? – qışqırır.

Cəfər: – Bəs hardan bildin ki, öləcəksən? Falçı Məsmə dedi?

Ana: – Sən ana ürəyini nə bilmisən, ay bala?

Cəfər: – Nə qədər ki sağsan, olar gedim çimim?

Ana: – Çim. Gündə üç dəfə çim. Su səni tez yekəl­dəcək.

Cəfər hamam otağına keçib siqaret yandırır. Siqa­retinə qullab vurub ev paltarında hamam otağının pən­cərəsindən qon­şu damların üstünə hoppanır. Damda yerə sərilmiş yaprınmış döşəyin üstünə uzanıb güllü-güllü yorğanı üstünə çəkir.

 

 

***

 

Cəfər əntiq mallar bazarındadır. Çeşid-çeşid düzül­müş köhnə-küləşin qarşısından keçir. Qızıl ordu əsgə­rinin papağını başına qoyur. Könnə özbək xalatını əyninə geyinir. Əski taxta kətillərə, rəngi getmiş sovet bay­rağına, Nikolay dövrünə aid iri, bədənnüma güzgüyə və başqa əntiq əşyalara gözucu baxan Cəfər fikirlidir. Hiss olunur ki, bir şey almağa pulu yoxdur. Sadəcə maraq xati­rinə buradadır. Cəfər mallar düzülmüş səflərin arasından keçib nisbətən açıqlığa çıxır. Əlində tutduğu iri qara daşı müştərilərə satmağa çalışan bir qoca Cəfəri görən kimi mehribancasına gülümsünür. Qocanın işıqlı üzü Cəfərə tanış gəlsə də, onu haradan tanıdığını xatırlaya bilmir. Qoca əlində tutduğu ağır daşı yerə qoyub Cəfərə salam verir. Yanındakı boş kətildə ona yer göstərib: – Cəfər, yəqin, yorulmusan, otur bir hovur dincini al, – deyir.

Cəfər adını eşidən təki qocadan: – Siz məni hardan tanı­yır­sız? – soruşur.

Qoca: – Mən hamını tanıyıram. Hamı da məni tanıyır, – deyir.

Cəfər: – Güzgünü düzəltmişəm? – soruşur.

Qoca: – Mən özüm güzgüyəm, – deyir.

Cəfər: – Bəs şurupların hanı? – soruşur.

Qoca Cəfərin şit zarafatına məhəl qoymayıb: – Sən İsa kişinin oğlusan. Babanın adı Xəlillullah olub. Sonra zaman çevir elədi, batdız. İndi fikrin hamı kimi pul qazanmaqdır. Amma onu qulağında sırğa elə ki, dünyada sənə var-dövlət lazım deyil, – deyir.

Cəfər: – Vallah, kasıbçılıq da bir kişilik deyil, – deyib qocayla razılaşmır.

Qoca: – Hələ bərkə-boşa düşməmisən. Ciddi imtahan­lardan çıxmamısan. Hardan bilirsən ki, kasıblıq kişilik deyil? Heç bilir­sən pulun nə boyda məsuliyyəti var? Sənə nə var e? Bir boğa­zın­dır da... Dövlətlinin əxlaqı, namu­su, ədaləti olmalıdır, ürə­yin­də Allah xofu olmalıdır. Bunlar səndə var ki, dünyadan pul umursan? – deyə qoca söhbətə davam edir.

Cəfər qocadan: – Sən partiya tarixi müəllimi de­yilsən? – soruşur.

Qoca: – Son vaxtlar əlin gətirmir. Müştərin yoxdur. Düzdürmü? – deyir.

– Düzdür.

– Fikir eləmə. Əmin sənə kömək edəcək. Get kef elə...

– Necə kef eləyim?

Qoca əlində tutduğu kiçik tranzistoru Cəfərə uzadıb deyir:

– Bu hərbi tranzistoru sənə hədiyyə edirəm ki, sıxıcı ömrünü şənləndirsin.

– Demə ki, tranzistor Stalinindir, – deyib Cəfər tranzistoru qocadan alır.

– Stalinin deyil. Özümündür. Apar evinə. Hər gecə musiqi dinlə.

Cəfər: – Adama havayı hədiyyə vermirlər. Əvəzində neynəməliyəm? – soruşur.

Qoca: – Adam ol, bəsimdir, – deyir.

– Heç olmasa adını mənə de.

– Mənim də adım Cəfərdir.

Cəfər tranzistoru götürüb çıxışa doğru gedir. Ba­zarın qapısı ağzında çevrilib son dəfə qocaya baxır. Qocanın iti baxışı Cəfəri bir anlıq silkələyir. Bu baxışdan bazarın da, bazardakıların da görüntüsü titrəyir. Elə bil vaxt da dəyişib Cəfəri daha sürətli bir axara salır. Bu sürətdən səslər itir, rənglər qaralır. Cəfərin bədəni uçunur, qulaqları tutulur. Sonra birdən-birə dünya əvvəlki sürətinə qayıdır. Qoca da, heç nə olmayıbmış kimi, uzaqdan Cəfərə əl eləyir. Onun üzündə Cəfərin heç vaxt görmədiyi qəribə bir işıq var.

 

***

 

Cəfər evdə təkdir. Çarpayıda uzanıb. Qocanın hədiyyə etdiyi tranzistor sinəsinin üstündədir. Əlləri qoynunda olan div şəkli də diqqətlə xırıltılı səsləri dinləyir. Diktorlar müxtəlif dillərdə xəbər oxuyurlar. Xəbərlər bitən kimi həzin musiqi səsi eşidilir. Sonra yenə yad dillərdə danışırlar. Nəhayət, musiqi səsi bütün səsləri batırır. Tranzistor öz-özünə milli dalğaya kök­lə­nir. Cəfər tranzistordan eşidilən musiqi səsini sevinclə dinlə­yən­dən sonra hamam otağına keçib dişlərini yuyur.

 

***

 

Gecədir. Cəfər döşəmədə yatıb. Tranzistor da susub.

 

***

 

Səhərdir. Həyətdən eşidilən küyün altında gözlərini açıb xumarlanır Cəfər. Qəfil tranzistordan qəmli diktor səsi eşidilir. Diktor: “Əziz dinləyicilər. Qardaş və bacılar. Ölkə fəlakətlə üzləşib. Aramsız yağan yağışlar nəticə­sində dünən gecə Azərbaycanın şimal hissəsi sel altında qalıb. Faciə minlərlə insanın ölümünə səbəb olub. Hadisə yerinə Milli Ordumuzun əsgərləri cəlb edilib. Xilasetmə işləri davam etdirilir. Yağış Bakıda da ölümlərə səbəb olub. Samur-Dəvəçi kanalının daşması nəticəsində Abşeron kəndləri su altında qalıb”.

Cəfər döşəmədən dik qalxıb pəncərəyə sarı qaçır. Pəncə­rəni açıb həyəcanla həyətə boylanır.

Həyət qupqurudur. Göydə günəş, yerdə insanlar istidən tərləyib. Adi yay səhəridir. Yağışdan əsər-əlamət yoxdur. Üç qoca  uçan göyərçinlərə tamaşa edir. Pəncərənin altında Yaqubla Zülfüqar yenə nərd oynayırlar. Qarşılarındakı mizin üstündə iri xaş qazanı, yarımçıq araq şüşəsi və doğranmış pomidor görünür.

Cəfər: – Alə, Yaqub, yağış haçan kəsdi? – soruşur.

Yaqub əlindəki zəri cütləyib təəccüblə başını yuxarı qaldırır.

Zülfüqar: – Fikir vermə. Ağlı olsaydı, atasını çərlət­məzdi, – deyir.

Yaqub dözməyib: – Bizi dolayırsan, alə, ayıb deyil sənə? –soruşur.

– Səni dolayana Allah lənət eləsin, Yaqub. İndicə dedi­lər ki, Azərbaycana xeyli yağış yağıb, ölüb-eləyən də olub. Nə qədər kəndi sel aparıb...

Zülfüqar istehza ilə: – Bakıya da yağıb, dedilər? – soruşur.

Cəfər: – Dedilər ki, Bakıya da yağıb. Amma rayon­lara daha çox yağıb, – deyir.

Yaqub nərdi bir kənara itələyib ayağa qalxır. Üzünü Cəfərə tutub: – Sənə kim dedi Bakıya yağış yağıb, alə? – soruşur.

Cəfər: – Tranzistor, – deyir.

Yaqub: – Qələt eləyir sənin tranzistorun. Görmürsən ki, yağış yağmır? Öz ağlın yoxdur, alə? Sındır o yad təbliğat zibilini. Televizordu, radiodu, qəzetlərdi... bütün bunlar masonların əmriylə işləyir. Başımızı özümüzə qarışdırırlar ki, dünyaya ayıq gözlə baxmayaq. Siz başa düşmürsüz, alə, onlar bizi axırda dəli eləyəcək.

Sonra üzünü yanındakılara tutub davam edir:

-Görmür­süz Cəfəri?! Dünənə kimi ağlı başında salamat adam idi. Səhər durub ki, Bakıya yağış yağıb. Alə, Bakıya yağış yağmayıb da, korsan? Hamısı nədən­dir? Təbliğatdan... Dünənə kimi Cəfərin tranzistoru yox idi, gör bir dəfə qatıqlamışdı?

Cəfər bu dəfə üzünü pəncərəsi üzbəüz olan Nisə xalaya tutub: – Bunlar düz deyir? Yağış yağmayıb? – soruşur.

Nisə xala pəncərəsini hirslə Cəfərin üzünə bağlayıb cavab vermir.

Cəfər pəncərədən çəkilib diqqətlə tranzistora baxır.

Tranzistorda matəm musiqisi çalınır.

 

***

 

Cəfər təmir sexində usta yoldaşı ilə qabaq-qənşər oturub domino oynayır. İkisi də həyəcanlıdır. Müştərilər gözə dəymir.

Cəfər: – Vallah, səhər tezdən öz qulağımla eşitdim ki, Qubanı su basıb. Daşqın olub. Ölkənin şimal hissəsi su altında qalıb. Ölüm-itim var. Mənə nöş inanmırsan?

O biri usta Quba ləhcəsində danışır: – Bu da növbəti fırıldağındır? Hələ borclarını verməmisən e mənə. Elə bilirsən yumşalıb sənə pul verəcəm?

– Pul-zad istəmirəm.Vallah, sənə olanı deyirəm.

– Sənin yanında indicə Qubayla danışmadım? Demədi­lər ki, Qubaya yağış yağmayıb? Sən nə niyabət adamsan? İstəyirsən oralarda kimsə ölsün? Ölməyiblər də. Hamısı sağ-salamatdır. Qardaşım da sağdı. Daha nə istəyirsən?

– Bir dəfə də Qubanı yığ, özüm danışım.

 Usta əl telefonu ilə Qubada yaşayan qardaşının nömrəsi­ni yığır.

 Usta: – Sənsən, qaqaş? Sən Allah, səhər ürəyimi salan dostumla özün də danış. Bu axmağa başa sal ki, Qubaya yağış yağmayıb. Mənə inanmır. Deyir, tranzis­torda deyiblər ki, şimalı su basıb.

Cəfər telefonu ustadan alıb qulağına tutur.

Cəfər: – Qardaş, sən Allah, düz de: Qubaya yağış yağıb, ya yox?

Telefondan aydın səs eşidilir: – Vallah, yağmayıb. Yağsa, deyərəm yağıb da... Niyə gizlədirəm ki? Allahla şərikliyim var bəyəm?

Cəfər əl telefonunu mizin üstünə atıb ayağa qalxır.

 

***

 

Gecədir. Qəfil ildırım çaxır. Cəfər ildırım səsinə yuxudan hövlnak oyanır. Döşəməyə hoppanıb pəncərəyə tərəf qaçır. Pəncərəni açıb həyətə baxır. Şıdırğı yağış yağır. Həyəti su yuyub aparıb. Tavandan döşəmənin üstünə də su damır. Ya­ğı­şın gurultusuna qonşular da oyanıb. Həyətdən Yaqubun xırıltılı səsi eşidilir: “Bu Cəfərə, deyəsən, əməlli-başlı vergi verilib. Dünəndən bay­quş kimi ulayırdı ki, yağış yağacaq. Bizə yağış yaraşır, alə? Görmürsən başdan-ayağa deşiyik, damırıq?..”

Cəfər pəncərədən sel-su altında qalmış həyətə baxır. Qəfil tranzistordan xırıltılı səs eşidilir. Kimsə xırıltıyla öskürə-öskürə: – Cəfər, Cəfər, – deyə onu çağırır. Qorxa-qorxa tranzistora yaxınlaşıb: –  Nədir? – soru­şur.

– Sənə tranzistoru verən Cəfər əmindir. Qorxma.

Cəfər tranzistora yaxınlaşıb pıçıltıyla: – Sən cin­sən? – soruşur.

– Əstəğfürullah. Sənə nə verdiyimi anladın?

Tranzistordan yenə xırıltılı səslər eşidilir...

Cəfər: – Cəfər əmi, ay Cəfər əmi... Dayan görüm. İtmə. Nəyi anlamalıyam axı? – deyə qışqırır.

Tranzistor susub.

Cəfər pəncərənin önünə keçib şıdırğı yağan yağışa baxır...

Tavandakı div şəkli də çaşqın görünür.

 

***

 

Cəfər əntiq mallar bazarındadır. Tranzistoru ona hədiyyə edən qocanı axtarır. Qocanı bazarda tanıyan yoxdur. Onun piştaxtası arxasında tamam başqa bir qadın dayanıb, köhnə mallar satır. Cəfər qadına yaxınlaşır.

Cəfər: – Burda bir qoca vardı. Adı Cəfərdi. İki gün bundan qabaq mənə hərbi tranzistor hədiyyə etmişdi. Onu axtarıram. Görməmisiz? – soruşur.

Qadın: – Məndən başqa bu piştaxtanın dalında on beş ildir ki, heç kəs alver eləməyib. Nə qoca? Mən ölmüşəm ki, burda kimsə mal satsın? Bilirsən bazarda yer neçəyədir? – deyir.

Cəfər qadının sözünü ağzında qoyub yenidən bazarda dolaşır. Qoca yoxdur ki, yoxdur. Cəfər bütün bazarı ələk-vələk etsə də, qocanı tapa bilmir. Nəhayət, yeyin yerişlə bazardan çıxıb evinə sarı gedir.

 

 

***

 

Cəfər qubalı usta ilə çayxanada oturub gizlincə araq içir. Yeməyə pulları olmadığından arağı qəndlə içməyə məc­bur­dular. İçdikləri arağı da kiçik rəng dəmliyinə süzüblər ki, onları çayxanadan qovmasınlar. İkisi də keflidir. Çayçı onların bu kefliliyinə hirslənsə də, hələ ki yaxın gəlmir, bir kənarda dayanıb hirslə, çayxananın sakit ovqatına uyuşmayan Cəfərlə dostuna baxır.

Qubalı usta: – Qardaşım ancaq canını götürüb qa­çıb. Quba qalıb suyun altında. Evimi, eşiyimi sel aparıb, töküb Xəzərə. Bilirsən kənddə nə qədər adam qırılıb? Allah əsgərləri­mizdən razı olsun. Onlar olmasaydı, heç kəs o qırğından sala­mat çıxmayacaqdı. Mən bir işə məəttələm: sən selin olacağını bir gün əvvəl hardan bilmişdin? Birdən medium olarsan haa, xəbərim olmaz.

Cəfər: – Nə olaram? – soruşur.

Usta: – Medium, – deyir.

Cəfər “medium” sözünü anlamasa da: – Mediyum-zad deyi­ləm; elə-belə... ürəyimə dammışdı, – söyləyir.

– Sən bu ürəklə bilirsən nə qədər pul qazana bilərsən? – deyən qubalı ustanın gözlərinə baxan Cəfərin kefli üzü bircə anlıq işıqlanır. Sonra özünə gəlib: – Bu, kişilikdən deyil axı... Hər dəfə mənim ürəyim camaatın eviylə bir damsın?– cavab verir.

Qubalı usta bir zad anlamayıb: – Nə düz deyil ki? – xəbər alır.

Cəfər qubalı ustanı unudub öz-özünə: – Yəni bu yolla pul qazanmaq da olarmış? – pıçıldayır.

Qubalı usta: – Elə et ki, ancaq yağış dammasın da ürəyinə. Sən pul gələn işləri ürəyinə sal. Utanırsansa, pulu mən götürüm. Sən əlini də vurma. Kasıb adamıq da... Şansdır, düşüb əlimizə. Bir az pullan, selin apardığı evimin yerinə mənə də bir ev al. Ol savab yiyəsi... Xilaskar ol. Nəyi pisdir ki? Gərək elə ömrü boyu qayka burasan?

Cəfər hirslənib mizin üstünə çıxır. Onlara doğru qaçan çayxana yiyəsinə və çayçıya məhəl qoymadan: – Mən oğraşlıqla pul qazanmayacam, – çığırır.

Çayçı ilə müdir Cəfəri zorla aşağı düşürüb çayxa­nadan çölə atırlar.

Cəfər kefli olduğundan çətinliklə ayağa qalxır.

Elə bu zaman kimsə onun qolundan tutur. Qarşısında Cəfər kişinin nurlu üzünü görən Cəfər bircə anda ayılıb özünə gəlir. Dili topuq vura-vura: – İndi mən neynim? – soruşur.

Cəfər kişi: – Özün bilərsən, – deyir.

Cəfər: – Özüm ancaq onu bilirəm ki, heç nə bil­mirəm.

Cəfər kişi: – Sabah olacaqları sənə öncədən deyirlər. İndi sən çox güclüsən. Ağlın olsa, sabahı bilməklə dün­yanı idarə də edərsən. Hər şey öz əlindədir... Zəngin olmaq istəmirdin? Ol da... Amma unutma ki, zənginliyin bədəli də var. Seçim et: ya ad qazan, ya var, – deyir.

Cəfər yenə: – İndi mən neynim? – soruşur.

Cəfər kişi: – Elə mənimçün də bu, maraqlıdır da... Görüm sən neynəyəcəksən?

Cəfər kişi sözünü deyib, bir göz qırpımında qeyb olur.

Cəfər yenidən çayxanaya qayıdır. Qubalı usta başını mizin üstünə qoyaraq yatıb. Cəfər dostunun qolundan dartıb qaldırır. Onlar səndirləyə-səndirləyə çayxanadan çıxıb boş, kimsəsiz küçələrlə oxuya-oxuya gedirlər.

 

***

 

Cəfər tranzistoru pəncərənin artırması üstünə qoyub. Tavanda çəkilmiş div rəsmi canlanıb aşağı düşüb. Cəfərlə div çarpayıda oturub diqqətlə tranzistora qulaq asırlar. Divin üzündə əcaib bir sevinc var. Tranzistorda idman yenilikləri səslənir. “Mərkəzi şəhər ippodromunda keçirilən beynəlxalq at yarışları Azərbaycan üçün uğurla başa çatdı. Final qaçışının qalibi Bakı atçılıq məktəbinin yetirməsi, Baykal təxəllüslü atla Elbrus Salamatin oldu. Bu uğura sevinir, yarış qalibini təbrik edirik. İndi isə hava məlumatı ilə tanış olun. Bakıda və Abşeron yarımadasında hava tutulub-açılacaq”.

Canlanmış div kağıza yazdığı adı Cəfərə uzadıb deyir: – Bu, bizim şansımızdır, Cəfər. Cum ippodroma. Totalizatorda Salamatinə pul qoy. Sonra da uduşu götür gətir evə. Bu gündən sən milyonçusan, mən də adam... Daha o yan-bu yan eləmə. Kağıza qalibin adını yazmışam. Onu atla qarışdırma haa...

Cəfər divdən: – Sən hardan çıxdın? – soruşur.

Div: – Mən həmişə sənin içindəydim, boş suallara vaxt itirmə, – deyir.

Cəfər ayağa qalxıb divdən aldığı kağızı cibinə qoyur.

 

***

 

Səhər Cəfər qaça-qaça pillələrlə aşağı enir. Həyətdən çıxıb taksiyə əyləşir. İppodromun qapılarından içəri girib yarışdan gizlin pul qazananların lojasında oturur. O, divin ver­di­yi kağızdan qalibin adını oxuyub onu gizli təşkil olunan tota­li­zator təşkilatçısına deyir. Təşkilatçı Cəfərdən qaçışlara qoy­du­ğu pulu alıb dediyi yarışçının adını və nömrəsini dəftər­çə­sinə qeyd edir. Cəfər ippodromun köhnə oturacağında oturub səbir­sizliklə at qaçışlarına baxır.

Atlar bir-birini ötə-ötə qaçmaqdadır.

Yarışın qalibi, gözlənildiyi kimi, Elbrus Salamatin olur.

İppodromun diktoru qalibi elan edir: “Final qaçışının qalibi Bakı atçılıq məktəbinin yetirməsi Elbrus Salamatin oldu”.

Cəfər totalizator təşkilatçılarının təəccüb və nifrət dolu baxışları altında uduşu alıb ippodromdan çıxır.

 

***

 

Cəfər qazandığı pulla gecə barında əylənir; rəqqasə ilə div də yanındadır. Divi Cəfərdən savayı heç kim görmür. Yarıqa­­ranlıq barın ovqatı və içdiyi araq onu kefləndirsə də, qazandığı pulların sevincini ayıq yaşamaq istəyir. Pullar mizin üstünə səpələnib. Rəqqasə qız pullara sevgiylə baxır.

Cəfər: – Bu gündən sənə nə istəsən, alacam, – deyir.

Rəqqasə: – Sən bu qəpik-quruşa pul deyirsən? Bö­yük pul­lar görməmisən, ondandır. Bu xırda-xuruşu sənə kim verib, sən Allah? Düzünü de.

Cəfər əliylə yuxarını göstərir.

Div Cəfərin əliylə göstərdiyi yerə hoppanır.

Rəqqasə qız: – Belə kiçik məbləğlər üçün oraları narahat eləmə. Bu qədər pulu sənə yerdə də verən olar, – deyir.

Cəfər rəqqasəni qucaqlayır. Div tavandan asıla-asıla irişir.

Cəfər: – Deyirsən pullu olaq, olaq da... Nə deyirəm ki? Mən hər gün sənə pul qazanacam. Biz indi hamıdan güclü və varlıyıq.

Rəqqasə qız: – Hələ varlı deyilik, – deyir.

Div: – Hələ varlı olmağımıza çox var, – qışqırır.

 

***

 

Cəfər tranzistordan deyilən futbol oyunlarının hesabını dəftərinə qeyd edir. Onun evində artıq dəyişikliklər hiss olu­nur. İçəri otaqdakı yumşaq kresloda oturub təzə alınmış tele­vi­zora baxan rəqqasə qız gülüm­sünür. Div hamam xalatında döşəmədə uzanıb türk pivəsi içir.

Cəfərin evi təmirdən çıxıb. Evin hər tərəfində qa­laq-qalaq pullar görünür.

Cəfər yaşadığı həyəti də təmir elətdirib. Üç qocaya yeni kreslo və yun örtük alıb.

Cəfər rəqqasə qızı qucağına alıb çarpayıya doğru aparır. Onlar öpüşürlər. Div bic-bic gülür.

Rəqqasə çarpayıya yayxınıb: – Gəl Maldivə birlikdə uçaq. Sən də bir az dincəl. Nə deyirsən? – soruşur.

Cəfər soyuna-soyuna: – Mən burda qalmalıyam ki, sən dünyanı arxayın gəzə biləsən, – deyə cavab verir.

Tranzistordan qəfil qəribə bir xırıltı eşidilir. Sanki kim isə əliylə ağzını tutub xırıltıyla gülür.

Cəfər tranzistora tərəf boylanıb: – Nədir? – soruşur.

Tranzistordan Cəfər kişinin səsi eşidilir: – Heç nə... Ətim töküldü. Düşüklədin...

Cəfər çarpayıya uzanıb: – Mənə fikir vermə. Bir az vur­mu­şam, ondandı, – deyir.

Cəfər kişi: – Gələcəyi bilmək ancaq pul qazanmaq üçün deyil ha, – deyir.

Cəfər rəqqasəni qucaqlayıb öpməyə başlayır.

Div ayağa qalxıb tranzistorun səsini azaldır.

Div: – Özün bacarmırsan, bacaranları da qoymursan: Nostradamus-zadsan, alə?

Cəfərlə rəqqasə çarpayıda sevişirlər...

 

***

 

Cəfər pəncərədən qarlı həyətə baxır. Ətraf ağappaqdır. Şimal küləyi qarı göyə sovurur. Şaxta pəncərənin arxasından adamın iliyinə işləyir. Cəfər soyuqdan əsə-əsə pəncərənin önündən çəkilib çarpayısına uzanır. Yarıçılpaq vəziyyətdə yatmış rəqqasə qızın üstünü örtür. Gecə lampasını söndürüb yatmaq istədiyi zaman qulağına Cəfər kişinin səsi gəlir. Dəhlizə tərəf boylananda əlində tranzistor tutmuş divi görür.

Cəfər: – Tranzistorda nə deyirlər? – soruşur.

Div: – Cəfər kişidir; sənə sözü var, – deyir.

Cəfər çarpayıdan döşəməyə hoppanır.

Cəfər: – Eşidirəm. Nə olub? – qışqırır.

Tranzistordan Cəfər kişinin səsi eşidilir: – Pul sənə bəs eləmədi? O qubalı ustaya niyə ev almadın? İki ildir beynin ancaq özünə işləyir. Bəlkə dərdi olanın dərdinə şərik də çıxasan? Kiməsə əl tutasan? Bircə dəfə də olsa kömək edəsən? Bir yad adamın dərdinə də bir kərə pul xərclə də... Sonra gör özünü necə hiss edəcəksən!.. Gör hələ səni düz başa düşəcəklər? Gör özün özünə ləzzət edəcəksən?

Cəfər: – Deyirsən başqalarının da həyatına qarışım? Yazıya pozu yoxdur axı... – pıçıldayır.

 Cəfər kişi tranzistordan: – Mən sənə demirəm ki, Allahın işinə qarış, – deyir.

Div Cəfər kişinin sözünü ağzında qoyub tranzisto­run səsini azaldır.

Div: – Gecən xeyrə qalsın. Heç kimin işinə də qa­rışma. Ancaq özünü düşün. Hərə öz başını saxlamalıdır. Mənim də əlimə sənin kimi fürsət düşsəydi, ancaq özümü düşünərdim. Ağıllı ol, Cəfər. El üçün ağlayan gözündən olar, – deyir.

Div gecə lampasının puçunu da burub işığı söndürür.

 

***

 

Səhərdir. Cəfər üçmərtəbəli dəbdəbəli binanın qarşısında dayanıb. Qapıçı qapını açır.

Qapıçı: – Sizə kim lazımdır? – soruşur.

Cəfər: – Ev yiyəsini istəyirəm, – deyir.

Qapıçı: – Neynirsiz ki onu?

Cəfər: – Vacib sözüm var.

Qapıçı: – Nə sözün var, mənə de. Onun səninlə görüşməyə vaxtı yoxdur.

Cəfər: – Özünü görməliyəm.

Qapıçı: – Əgər pul istəyirsənsə, boş yerə vaxtını itirmə...

Cəfər: – Mənə onun pulu lazım deyil. Özüm ona da, sənə də xətrin istəyən qədər pul verə bilərəm. Sadəcə xozeynini xilas etməyə çalışıram. Mənimlə görüşməsə, bu gün onu öldürəcəklər, – deyir.

Qapıçı Cəfəri itələyib qapını kilidləmək istəyəndə içəridən səs eşidilir: – Çağır içəri görüm nə demək istəyir?

Qapıçı Cəfəri villanın həyətinə salır.

Həyətdəki iri miz arxasında oturub nəvəsiylə şahmat oynayan yaşlı bir kişi Cəfərdən: – Sən nə bilirsən? – soruşur.

Cəfər: – Onu bilirəm ki, sizi bu axşam öldürəcəklər, – deyir.

Yaşlı kişi nəvəsinin alnından öpüb ayağa qalxır. Cəfərə yaxınlaşıb: – Səni bura kim göndərib? – soruşur.

Cəfər: – Özüm gəlmişəm, – deyir.

Yaşlı kişi: – Get şefinə de ki, əlindən gələni beş qaba çəksin. O mənə heç nə edə bilməz. Get de ki, qoca qorxmadı. Dubayın qızıl bazarındakı biznesimi də ona verməyəcəm. Savaş istəyirsə, hazıram. Amma kişi kimi...

Cəfər sakitcə çevrilib getmək istəyəndə yaşlı ada­mın cangüdənləri onu dövrəyə alırlar.

Beş-altı yumruq yeyəndən sonra Cəfər onların əlindən qurtulub özünü maşınına çatdırır.

Cəfər maşınını işə salıb sürətlə villadan uzaqlaşır...

 

 

***

 

Səhərdir. Cəfər qəhvə içə-içə televizora baxır. Dünənki hadisə zamanı gözünün altı göyərib. Tele­vizor­da “Xəbərlər” proqramı gedir. Div də otaqdadır, döşə­mədə uzanıb xəbərləri dinləyir. Cəfərin dünən görüşdüyü yaşlı kişinin şəklinə diktor şərh verir: “Dünən saat iyirmi sıfır altıda iş adamı Arif Ələs­gərov odlu silahla qətlə yetirilib. Onun qətlində şübhəli bilinən şəxsin fotorobotu hazırlanıb. Polis təhlükəsizlik səbəb­lərindən fotoro­botu bizə təqdim etməsə də, qatilin dünən səhər Arif Ələsgə­rovun evində olduğu faktını əldə etmişik. Güman ki, qətlin icraçısı da elə bu adamdır”.

Cəfər ayağa qalxıb axsaya-axsaya tranzistorun qarşısına keçir...

Cəfər: – Gördün? Eşitdin? – deyir.

Tranzistordan əvvəlcə xırıltı eşidilir, sonra xırıltı sözə çevrilir: – Sən bacardığını elədin.

Cəfər: – Yaxşılıq pislik eləməkdən çətin imiş...

Tranzistordan eşidilən Cəfər kişinin səsi: – Seçim sənindir. Özün bilərsən. Ürəyinin səsinə qulaq as.

Div söhbətə qoşulub: – Mən sənə nə dedim? Yuyulmamış çömçə kimi nöş düşdün ortalığa?.. İndi cavab ver. Polis deyə­cək ki, sən öldürmüsən o kişini. Kim gələcək köməyinə? Tran­zistor? Bu dünyada gücün çatdıqca insanlara pislik elə. Onlar qorxduqlarını sevirlər. Yıxılana təpik vur, sonra barışmaq asandır, – deyir.

Cəfər: – Sən də rövzəxanlıq eləmə... qoy görək başımıza nə gəlir...

Div: – Get özünə bir iş tap. Bu ağılla sən vəzifə tutmalısan e... Oturmusan burda, boş-boşuna girlə­nirsən.

Cəfər ayağa qalxıb pəncərənin önünə keçir.

Yaqubla Zülfüqar hələ də nərd oynayırlar.

Cəfər pəncərəni açıb onlara: – Oyunçu aparsın, – qışqırır.

Aşağıdan Yaqubun xırıltılı səsi eşidilir: – Alə, həri.

 

 

***

 

Cəfər Kapital yatırımları birjasının binası önün­dədir. Cəfər onu qapıda qarşılayan katibə qızla liftə minir. Onlar liftdən çıxıb birbaşa müdirin otağına keçirlər. Katibə otaqdan çıxan kimi müdirin üzü dəyişir. Sanki otağa bir yüngüllük çökür. Geniş kabinetin lap axırında iri miz arxasında oturmuş bala­caboy müdir gülə-gülə ayağa qalxıb Cəfərin üstünə yüyürür. Əllərini geniş açıb naşı aktyorlar kimi əzbərlədiyi mətni çaşa-çaşa söyləyir: – On bir ildir ki bu idarənin müdiriyəm. Hələ sizin kimi dəqiq proqnoz verən peşəkar mütəxəssis görməmiş­dim. Siz dahisiz!.. Verdiyiniz proqnoz­ların hamısı düz çıxdı. Biz istehsal yatırımı paraqrafının ancaq ağır metallurgiya sahəsinə yatırdığımız kapitalın hesabına beş Afrika ölkəsinin on illik gəlirini əldə etdik. Siz başa düşürsüz bu nə deməkdir?..

Cəfər: – Əlbəttə başa düşürəm. Bu, pul deməkdir, – deyir.

Müdir: – Çox düzgün yanaşmadır. Yırtıcı kapitalist əxlaqı­dır. Pul, ancaq pul, başqa heç nə. Sizə prezidenti olduğum birjanın vitse-prezidenti vəzifəsini təklif edirəm. Və xahiş edirəm, sözümü yerə salmayasız.

Cəfər: – Düşünərəm, – deyir.

Müdir: – Xahiş edirəm, siz ağır işləri düşünün. Əm­rinizə qol çəkib təsdiq etmişəm. Sabahdan işə çıxırsız. Uğurlar... Maaşınızı özünüz müəyyən edəcəksiz. Mən sizə nə versəm, azdır. İstəyirsiz gəlirlərin faizinə oturun. Seçim özünüzündür.

Cəfər: – Nə deyirəm ki... Allah xeyrimizi versin.

Balacaboy müdir çətinliklə Cəfəri qucaqlayıb qapıdan ötürəndən sonra sevindiyindən kətilin üstünə çıxır. Yuxarıda ürəkdən bir-iki ağız çığırır. Sonra kətilin üstündən döşəməyə hoppanmaq istəsə də, qorxur. Nəhayət, özündə güc tapıb döşə­məyə atılmaq istəyəndə üzü üstə xalçanın üstünə yıxılır.

 

Cəfər elmi simpoziumda çıxış edir...

Cəfər: “Avropa iqtisadiyyatını kapital yatırımı baxı­mından riskli sahə sayan iş adamları yanılırlar. Əksinə, ucuz işçi qüvvəsinə sahib Çin bazarı yatırım baxımından daha riskli bazardır. Avropa iqtisadiyyatı sosial müdafiə projeləri həyata keçirdiyi üçün böhrandadır. Yüksək təqaüdlər, sosial yardım­lar, kreditlər və digər imtiyazlı sosial layihələr korrektə olunarsa, varlılara yüksək vergi tətbiq edilərsə, Avropa iqtisadi zonası daha əlverişli və daha münbit kapital ərazisinə çevrilə bilər”, – deyir.

Zalda oturanlar Cəfərlə razıdır. Onun çıxışına ürəkdən əl çalırlar. Simpozium bitəndən sonra müxtəlif ölkələrdən olan reportyorlar dəhlizdə Cəfərdən müsahibə alırlar.

“Evronyus” kanalının müxbiri: – Pul sizin üçün nə deməkdir?

Cəfər: – Pul mənim üçün azadlıqdır, – deyir.

“SNN” kanalının müxbiri: – Onda belə çıxır ki, azadlıq da puldur?

Cəfər: – Azadlıq puldan azad olmağı bacarmaqdır.

“SNN” müxbiri: – Siz necə, bunu bacarırsızmı?

Cəfər: – Xeyr. Mənə uzaqgörən desələr də, bir gündən artığına gücüm çatmır.

“Evronyus”un müxbiri: – Siz ki sehrkarsınız... Mö­cü­zə ilə pul qazanırsız. Yəni sizin də aciz olduğunuz zamanlar olur?

Cəfər: – Əlbəttə olur! İnsan hər gün seçim edir. “Güclü olmasam, yaşaya bilmərəm” deyə düşünməyin. Zəif olub yaşamaq da olur. Mütləq pulun olmalıdır ki, ədalətin əmələ gəlsin. Kasıbın ədaləti olsa da, bu ədalət heç kəsə gərək deyil.

BBC müxbiri: – Afrika aclarına təmənnasız milyon­lar xərcləyirsiz. Parisdə Azərbaycan Xeyriyyə Mərkəzi açmı­sız. Bu mərkəz bütün Avropa səfillərini himayə edir. Eyni zamanda, onlarla şirkəti bankrot edərək işçilərini çörəksiz qoymusuz. Bu xaotik addımlarınızda məntiq görürsüzmü? Cavaba görə indidən çox sağ olun.

Cəfər: – Həyatın özündə məntiq varmı? Siz də çox sağ olun.

Müxbirlər Cəfərin bu cavabına əl çalandan sonra ayaqüstü müsahibə bitir...

Cəfər dəhlizdə dayanıb. Qarşısındakı qapını döymək istə­sə də, tərəddüd edir. Nəhayət, ürəklənib rəngi solmuş qapını taqqıldadır. Qapı haçandan-haçana açılır. Dəhlizdə orta yaşlı bir kişi dayanıb. O, arıq və çəlimsizdir. Hiss olunur ki, maddi sıxıntı içində yaşayır.

Cəfər kişidən: – Adın Nəcəfdir? – soruşur.

Kişi: – Bəli, – deyir.

Cəfər: – Sən Kərəmov Nəcəf İbrahim oğlusan. Qoca atan da xəstədir. Maaşını dünən küçədə itirmisən. Bununla bağlı qəzetə elan da vermisən. Qızın məktəb pulunu ödəyə bilmə­di­yinə görə iki dəfə özünü öldürmək istəyib? – soruşur.

Kişi: – Sən bütün bunları hardan bilirsın? Polis­dən­sən? – xəbər alır.

Cəfər çıxış yolu tapmış kimi: – Bəli, polisdənəm. Qızın sabah da özünə qəsd eləmək istəyəcək. Ölüm-itim olmasın deyə sənə beşillik təhsil haqqı gətirmişəm. Tut bunu, sabah apar ver məktəbin müdirinə. Qoy qızın ali təhsil alıb özünü də, səni də bir günə çıxarsın, – deyir.

Kişi ağlaya-ağlaya Cəfərdən pulları alıb göz qırpı­mında qapının arxasında görünməz olur.

Cəfər sevindiyindən pillələri hoppana-hoppana aşağı düşür...

 

***

 

Cəfər maşında oturub. Üzünü dizinin üstünə qoydu­ğu tranzistora tutub danışır: – Elə rahatlandım ki... Kimi isə vaxtsız ölümdən geri qaytarmaq nə gözəl iş imiş... Bilirsən nə fikirləşmişəm? Gərək hamı xoşbəxt olsun ki, sən də xoşbəxt ola biləsən. Təkbaşına xoşbəxt olmaq olmurmuş. Nə olsun ki, pulun var. Bəs başqaları?

Arxa oturacaqdan rəqqasə qızın səsi eşidilir: – Yenə başla­dın Süleyman peyğəmbər kimi qarışqalarla danış­mağa? Ya mən səni adam eləyəcəyəm, ya sən məni dəli. Sür görüm, gedək.

Cəfər xırıldayan tranzistoru yanındakı oturacağa qoyub mühərriki işə salır.

 

***

 

Cəfərlə rəqqasə maşından düşüb həyətə girirlər. Onlar pillələrlə yuxarı qalxıb Cəfərin hələ də kirayə yaşadığı otağa keçirlər. Otaq tamam yeni stildə süslənib. Cəfərin anası ilə div televizorda göstərilən türk serialına baxıb ağlayırlar. Cəfər rəqqasə ilə mətbəxə keçir.

Cəfər rəqqasəni qucaqlamaq istəyəndə tranzistordan səs eşidilir: “Dünən gecə saat birdə Ermənistan ordusu cəbhənin Ağdam istiqamətində atəşkəsi pozaraq mövqe­lərimizə hücum edib. Köməyə gedən hərbi kolonlar atəş zonasına hələ çat­ma­dı­ğına görə sərhəd qoşunlarımız öz qüvvələri hesabına iki gün­dür müdafiə olunur. Ermənilər və onların hərbi müt­tə­fiqləri ha­va sərhədlərimizi də pozub. Döyüşlər davam edir. İtkilərimiz var”.

Cəfər kürkünü geyinib eşiyə qaçır. Maşına oturub mühər­riki işə salır. Tıxac olduğundan maşını çətinliklə idarə edib Müdafiə Nazirliyinin qarşısında saxlayır. Maşından düşüb pillələri yuxarı qalxır. Müdafiə Nazirli­yinin qapıları qarşısında dayanmış növbətçi mayora yaxın­laşıb: – Məni müdafiə naziri ilə görüşdürün. Ona va­cib sözüm var, – deyir.

Mayor Cəfəri diqqətlə süzəndən sonra: - İçəri olmaz. Sözünü mənə de, – deyir.

Cəfər: – Mən ancaq onunla danışmalıyam. Ölkə təhlükə­də­dir. Hər an ermənilər Azərbaycana hücum edə bilər. Ön cəbhəyə kömək edilməlidir, – qışqırır.

Mayor: – Niyə yalandan panika yaradırsan? Səni bura kim göndərib? Məqsədin nədir? Təxribatçısan? – soruşur.

Cəfər: – Cənab mayor, xahiş edirəm, məni nazirlə görüş­dür. Bir şey bilməsəm, demərəm, – deyir.

 Mayor əlində tutduğu rabitə qurğusunu işə salır. Səsə içəridəki qapılardan biri açılır. Çölə iki əsgər çıxır. Mayor: – Apa­rın bu adamı xüsusi şöbəyə. Qoy Göyüşov bunu dindirsin. Deyir, nəsə bilir. Qoy o bildiyini biz də bilək...

Əsgərlər Cəfərin qolundan tutub zorla içəri salırlar.

Əsgərlər Cəfəri Göyüşovun otağına salırlar. Cəfər zırpı kapitanı görən kimi geri qaçmaq istəsə də, əsgərlər qolundan tutub qoymurlar.

Cəfər: – Mən ancaq müdafiə naziri ilə danışacam, – deyir.

Kapitan Göyüşov: – Mən Amerika prezidenti Avraam Linkolnam. Əvvəlcə mənimlə danış, – qışqırır.

Cəfər baş verənləri anlamağa macal tapmamış Göyü­şov yumruqla onu yerə sərir. Yıxıldığını görən əsgərlər də Cəfəri təpikləməyə başlayırlar.

 

***

 

Səhərdir. İki əsgər Cəfəri dəhlizlə aparır. Əsgərlərdən biri: – İşini polisə ötürüblər. Kim olduğun araşdırılıb. Rəisin otağında səni döyən əsgərlərin qarasına boş-boş çərənləmə. Döyüldüyünü demə. Yaxşı? Bugünün sabahı da ola bilər; yaxşı-yaxşı fikirləş.

Cəfər çevrilib bığ yeri təzəcə tərləmiş əsgərin üzünə baxır. Bayaqdan əsgər olub onunla danışan, sən demə, evində şəkli olan div imiş.

Div: – Gördün? Aldın payını, çağır dayını...

Əsgərlər rəisin kabineti qarşısında dayanıb qapını açırlar. Cəfər kabinetə daxil olur. Rəis Cəfəri görən kimi ayağa qalxır:

– Xüsusi şöbə dediklərinizi araşdırdı. Düz imiş. Erməni kəşfiy­yat­çısı da deyilsiniz. Bunu da öyrən­dik. Sizi zamanında anlamayanlar layiqli cəzalarını da aldılar. Onları ordudan xaric etdik. Sizdən bir xahişim var: olanlar haqda mətbuata açıqlama verməyin. Bilir­sinizmi niyə? Özünüzə görə. Siz də vəzifə adamısınız. İqtisadçı alimsiniz. Necə yəni qabaqcadan hər zadı biləsən!.. Sizi hələ də araşdırırıq. Nəzarət altındasınız. Zərgər Ələsgərovun qətli ilə bağlı da diqqət mərkəzində olmusunuz. Onun da öləcəyini qabaqcadan bilirdiniz. Necə olur e bu? Niyə bu istedad səndə var, məndə yoxdur? Necə olur ki, sən olacaq işləri əvvəlcədən bilirsən, mən bilmirəm? Haralısan sən?

Cəfər: – Hücumun qarşısını kəsə bildiniz? – soruşub rəisin sözünü yarımçıq kəsir.

Rəis: – Gec kəsdik. Təəssüf ki, olan oldu. Bizi ba­ğışlayın. İtki də verdik. Amma mövqelərimizi geri qaytardıq. Siz bütün olacaqları əvvəlcədən bilirsiniz?

Cəfər: – Bəzi hadisələri bilirəm.

Rəis mülayim görkəm alıb pıçıltıya keçir: – Görəsən, “Möhtəşəm yüz yıl” serialında Xürrəm əvvəl öləcək, ya Sultan Süleyman? Bunu bilsəydim, evdə ar­vadla mərc gələrdim. Bilmirsiniz, hansı əvvəl öləcək?

Cəfər hirslə: – Sizin kimi bir-iki polkovnikimiz olsa, əvvəl biz öləcəyik, – deyir.

Rəis bircə anda özünü yığışdırıb mizin altındakı düyməni basır. Cəfəri kabinetə gətirən əsgərlər içəri girib farağat dururlar.

Əsgərlərdən biri: – Eşidirəm, cənab rəis, – deyir.

Rəis: – Bu kişini ötürün getsin evinə. Onun suçu yoxdur. Ermənilər “özbaşına” bizə hücum edib, – deyir.

Cəfər son dəfə polkovnikin üzünə tərs-tərs baxıb kabinetdən çıxanda: – Əvvəl Xürrəm öləcək, – söyləyir.

Rəisin üzündə bir sevinc yaranır.

 

 

***

 

Cəfər, div və rəqqasə Dənizkənarı bulvarda gəzi­şirlər. Hava soyuq olduğundan sahildə adam azdır. Uzaq­dan qağayı qaqqıltısı eşidilir. Rəqqasə, həmişəki kimi, sinirlidir:

– Səni heç cür anlaya bilmirəm. Əlinə bu cür imkan düşüb. Bu boyda birjanın yiyəsisən. Ağıl işlədib daha çox pul qazanmaqdansa, günlərlə itirsən. Sənin nəyinə lazımdır axı sabah kim öləcək? Kim kimə hücum edəcək? Nəsən sən? Peyğəmbərsən? Anla­mır­san ki, olacaqlara müdaxilən Yaradana da xoş getməz?! Başa düşmürsən bunu? Sənə bu şans ona görə verilməyib ki, taleləri dəyişəsən. Sənə sabahı bilmək imkanı ancaq ona görə əta olunub ki, güzəranın düzəlsin. Çox atdanıb-düşsən, bu imkanı da əlindən alacaqlar.

 Cəfər: – İlk günlər mən də sənin kimi düşünürdüm. Sonra anladım ki, olacaqları yaxşı tərəfə dəyişmək olar. Bunun üçün sadəcə seçim etməliyəm. Öləcək adamı ölümdən qurtar­maq bilirsən mənə necə rahatlıq gətirir? Sabahı bildiyim üçün insan­ların qarşısında məsuliyyət daşıyıram. Niyə böyük bəlala­rın qarşısını almayım? Mənə kim və nə mane olur axı? Kimi isə bəladan qur­tarmağın nəyi pisdir? Mən hansı yazını pozu­ram? Yaradan bizi sevib yaratmayıb? Yaxşılıq etdikcə içim­də­ki sevgi də artır. Sən də məni anlamağa çalış. Bir də, belə olmur.

Rəqqasə: – Nə belə olmur? – soruşur.

Cəfər: – Təkbaşına xoşbəxt olmaq olmur. Pulun, gücün olsa da, bir səfil görən kimi halına acıyacaqsan, ürəyin ağrıya­caq, qanın qaralacaq. Gərək hamı xoşbəxt olsun ki, sən də xoşbəxt ola biləsən. İnsanlar bir-birinə bağlıdır.

Rəqqasə: – Başın xarab olub sənin? Son günlər Karl Marks kimi danışırsan, – deyir.

Cəfər: – Elə sən də dəyişmisən.

Rəqqasə: – Nə demək istəyirsən? Aldıqlarını başıma vu­rursan?

Cəfər: – Əvvəllər məni sevirdin. İndi isə pulumu sevir­sən.

Div: – Düz eləyir də... Mən də sənin pulunu sevirəm.

Rəqqasə: – Əlbəttə, mən uğurluları və uğuru sevirəm. Sən isə axmaqsan. Axmağı necə sevim?

Cəfər: – Gözüm elə bil yenidən açılıb. Pula nifrət edirəm. İnsanlara təmənnasız xidmət etmək istəyirəm. Sənə də kömək edəcəm. Dünyaya bu qədər bağlı olma.

Rəqqasə: – Elə bil köhnə kitab oxuyursan, danış­mırsan. Bilirsən nə var? Gəl ayrılaq. Qud bay. Get pey­ğəm­bərliyini elə. Mənə “seksi” insan lazmdır. Aldığın maşının pulunu da işləyib qaytararam.

Div: – Axırda tək qalacaqsan! Alə, bir hərəkət elə də...

Cəfər başını aşağı salıb dayanıb. Rəqqasə ilə div onu bulvarda tək qoyub gedirlər.

Cəfər başını qaldırıb bayaqdan qışqırışan qağayılara baxır. Yanağında göz yaşları donub...

Cəfər səssiz-səssiz ağlayır.

 

 

***

 

Cəfər şəhər xəstəxanasının pillələri ilə yuxarı qalxıb palataya girir. Orta yaşlı bir kişi çarpayıda uzanıb. Cəfər qapını içəridən kilidləyir. Xəstənin qoşulduğu süni tənəffüs aparatının naqillərini dartıb cərəyandan ayırır. Xəstənin gözündə qorxu var. Düşünür ki, Cəfər indi onu öldürəcək. Cəfər xəstənin nəfəs maskasını da üzündən çıxarır.

Xəstə qorxa-qorxa Cəfərdən: – Sən kimsən? – soruşur.

Cəfər: – Bu, vacib deyil. Sənin adın Həmiddir. Əlli bir yaşın var. Xəstəxanaya kəskin ürək çatışmazlığı diaqnozu ilə gəlmisən. Qorxma, həkimin sənə yalan deyir. Əməliyyata girmə. Ürəyində heç bir xəstəlik yoxdur. Puluna görə əməliyyat edib səni öldürmək istəyirlər. Eşidirsən məni? Anladın? Əməliyyata girsən, öləcəksən. Həkim arvadının oynaşıdır. Onlar oyun qurublar ki, puluna sahib çıxsınlar.

Xəstə: – Sən kimsən axı? – deyə bir də soruşur.

Cəfər: – Bunun mətləbə dəxli yoxdur! Demək istədiyimi sənə dedim, – deyir.

Xəstə: – Arvadımı hardan tanıyırsan? – xəbər alır.

Cəfər: – Bunu sənə başa sala bilməyəcəyəm. Arva­dınla özün bilərsən. Mən ancaq həyatını xilas etmək istəyirəm, – deyir.

Xəstə: – Axı niyə? Səni bura kim göndərib? – qışqırır.

Cəfər: – Özüm gəlmişəm. Çox şey bilirəm, ona görə, – deyib palatadan çıxır.

Cəfər palatanın qapısını arxasınca bağlamağa macal tapmamış xəstənin bağırtısı eşidilir: “Ay camaat, kömək edin, məni öldürürlər”.

Cəfər əvvəlcə dəhliz boyu aram-aram yeriyir. Sonra nə düşünürsə, qaçmağa başlayır. Xəstəxanadan qaça-qaça çıxıb maşınına oturur. Mühərriki işə salıb xəstəxananın qarşısından uzaqlaşır.

 

 

***

 

Cəfər telestudiyadadır. O, canlı yayımda aparıcı qızla üz-üzə oturub.

Aparıcı qız: – Artıq hər gün Cəfər Sadıqovu studiyamıza dəvət edəcəyik. Yalnız o, sabah nə olacağını bilir. Bu gündən etibarən Cəfər müəllim sizə düzgün yaşamağı öyrədəcək. Bəzi­lə­rinizi xoş xəbərlə müjdə­ləyəcək, bəzilərinizə xoş olma­yan xəbərlər deyəcək. Bu layihə, bir növ, katarsisdir, arınmadır. Cəfər müəllim bu təmasları sizi arındırmaq üçün düşünüb. Buyu­run, Cəfər müəllim. Sizi sevən seyrçilərə nə deyə­cəksiniz?

Hiss olunur ki, Cəfər çox həyəcanlıdır. Cəfər: – Başqa cür bacarmadım. Gücüm çatmadı. Bildiklərimi sizinlə bölüşmək o qədər də asan iş deyilmiş. Sizə bəd xəbərlər də deyəcəyəm. Çox bildiyimdən daha asan yaşaya bilmirəm. Olacaqların qabağını almaq mümkün deyilmiş. “Olacağa çarə yoxdur”, deyirlər. “Nə baş verirsə, əvvəldən yazılıb”, söyləyirlər. Beləcə, biz olanları və olacaqları anlamadan, olanların niyə olduğunu araşdır­madan, müti və düşüncəsiz bir ömür yaşayırıq. Siz əməlinizdə azadsınız. Seçiminizdə də. Mən ömrü dəyişmək qədər güclü deyiləm. Sadəcə, bildiklərimi sizə də de­mək istəyirəm ki, ehtiyatlı olasınız. Sizi xəbərdar etməklə yaşatmaq istəyirəm. Başınıza gələnlər yaşadığınız ömrün məntiqi davamıdır. Ölümlər belə seçdiyiniz yolun məntiqi nəticəsidir. Yaşadığınız həyatı və ölümü əslində özünüz müəyyən edirsiniz, göylər yox. Sadəcə, siz bunu dərk edəcək qədər ağıllı deyilsiniz. Gözünüz bağlıdır. Özünüzə kənardan baxmağı sizə öyrədəcəyəm. İndi kimin adını çəkəcəyəmsə, sabah ehtiyatlı olsun. Babayev Tanrıverdi, sabah evdən eşiyə çıxma. Çıxsan, ağır xəsarət alacaqsan. Səlimzadə Nailə, Rəcəbova Məlahət və Budaqova Nazlı avtomobil qəzasında həlak olacaqlar. Bahadır Məmmədov sabah dənizdə batıb öləcək. Ona görə də, Bahadır, balığa getmə. Sadıqova Xəzangül, sabah ürəyini qoru. Sabah ürəyin tutacaq...

Son adı çəkəndə Cəfərin dodaqları titrəyir. O, sözünün dalını gətirə bilməyib əlləri ilə üzünü örtür.

Aparıcı qız bunu sezib: – Sizə nə oldu? – soruşur.

Cəfər birtəhər özünü ələ alıb: – Bu günlük bu qədər. Mən artıq getməliyəm, – deyir.

Aparıcı qız Cəfərə: – Reklam verənlər dərimizə sa­man təpər. Axşam vaxtı “setka”nı dəyişmək də mümkün deyil. Reytinqin aşağı düşməsi cəhənnəm olsun. Mən efir vaxtını necə dolduracam? – pıçıldayır.

Cəfər: – Adını çəkdiyim Sadıqova Xəzangül doğma anam­dır. Sabah o, dünyasını dəyişəcək. Bunu bilmək, elə düşünür­süz, asan işdir? İcazə verin, heç olmasa bircə günlük anamın yanında olum.

Cəfər ayağa qalxıb studiyadan çıxır.

 

***

 

Yas mərasimi keçirilən zal. Qələbəlikdir. Div məclisin başında mollalarla yan-yana oturub. Cəfər yasa gələn adam­ların arasındadır. O, bircə günə sınıxıb. Gözləri çuxura düşüb. Molla ucadan “Yasin” surəsini oxuyub “Fatihə” verir. “Fatihə”dən sonra başsağlığına gələnlər ayağa qalxıb zalı tərk edirlər. Cəfər yasa gələnlərlə bir-bir görüşəndən sonra anasının xalçadan asılmış şəkli altında oturur. Məclisi aparan molla ona yaxın­laşıb: – Allah anana rəhmət eləsin, Cəfər müəllim, halal elə, biz daha gedək. Qəza namazlarım da qalıb. Fikir eləmə. Sevin ki, anan cümə günü canını tapşırdı. Dualarımız müstəcəb olacaq. Bilirəm, elmli adamsan, amma itkiylə barışmaq da asan iş deyil. Səni anlayıram, – deyir.

Cəfər mollanı qapıya qədər ötürür. Geri dönəndə mağa­rın ortasında dayanmış Cəfər kişini görür. Cəfər kişi yaxınlaşıb onu qucaqlayır. Onlar boş mağarda qabaq-qənşər otururlar.

Cəfər: – Məni çətin işə saldın. Daha bacarmıram. Dünən anamın evinə gələndə arvadın əli-ayağı oynayırdı. Öləcəyini bilmirdi. Mən isə bilirdim ki o, bircə günlük qonaqdır. Sanırsan belə yaşamaq asandır?

Cəfər kişi: – Sən səhv etdin. Dediyimiz sirri birdən-birə hamıya çatdırmaq istədin. Bu addımınla oyun qaydalarını poz­dun. Gizli sirlərdən ancaq özün agah olmalıydın. Ananın ölümü sənə verdiyimiz cəzadır. Dərdi də sirr kimi ancaq özün daşımalısan. Elə bilirsən sirdən agah olub yaşamaq halvadır? Sənə verdiyimiz bu üstünlük həm də imtahandır. Hələ ki tərəddüd edirsən. Seçim edə bilmirsən, – deyir.

Cəfər: – Onu görürəm ki, tək qalmışam...

Cəfər kişi ayağa qalxıb: – Məni ötürmək lazım deyil. De görüm nə başa düşdün? – soruşur.

Cəfər: – Bilmək məsuliyyət imiş. Onsuz da heç nəyi dəyişə bilmirəm. Sadəcə, olanla barışmağı öyrənirəm. Bilməklə ancaq dünyadan xeyir götürmək olar. Pul tutmaq, insanlara kələk gəlmək, sehr göstərmək və bu dediklərimlə insanlara hakim olmaq olar. Bilməyin ruhun paklanmasına heç bir aidiyyəti yox imiş. Bilmədən də pak ruhlu olmaq olar.

Cəfər kişi: – Bu dəqiqə nə istəyirsən? – soruşur.

Cəfər: – Ancaq anlamaq istəyirəm, – deyir.

Cəfər kişi: – Nəyi? – xəbər alır.

Cəfər: – Mənə verdiyin şansı, – deyə cavab verir.

Cəfər kişi bir qədər düşünəndən sonra qəfil yox olur. Cəfər də ayağa qalxıb mağardan eşiyə çıxır. Siqaret yandırıb mağarın qapısına söykənir. Haradansa qaranlıq içindən çıxan rəqqasə qəfildən qarşısında diz çöküb: – Başa düşmək istəməsən də, məndən savayı daha heç kəsin yoxdur, – deyir.

Cəfərin gözləri dolur: – Səni də itirəcəyimdən qorxuram, – pıçıldayır.

Rəqqasə: – Vaxt var ikən yaşamağı bacar. Sonra nə olacaqsa, qoy olsun.

Rəqqasə ayağa qalxıb Cəfərin sinəsinə qısılır. Yuxarıdan onlar kiçik kəpənəklərə oxşayırlar. Qəfil Cəfər bərkdən bağırmağa başlayır.

 

 

***

 

Cəfər Birjadakı kabinetində oturub telefonla danışır. Cəfər: “Sabah on yeddi sıfır-sıfırda “567” nömrəli reyslə Qahi­rə­­dən Amsterdama uçacaq təyyarə partladılacaq. Ekipaj daxil üç yüzdən artıq günahsız insan öldürüləcək. Nə qədər gec deyil, bir tədbir görün. Terror aktının qarşısını bu gün almaq mümkündür. Mənə inanmalısınız. Xeyr. Mən terrorçu deyiləm. Onu da soruşmayın ki, məlumatı hardan almışam. Desəm də, inanmayacaqsız”.

Cəfər telefonla danışan zaman kabinetinin qapısı açılır. Otağa mülki geyimli iki şəxs daxil olur. İçəri girmiş kişilərdən biri dəstəyi Cəfərin əlindən alıb danışığı kəsir. Kişilərdən biri: – Bizimlə getməlisən, – deyir.

Cəfər: – Siz kimsiz? – soruşur.

Dəstəyi Cəfərin əlindən almış kişi: – Antiterror idarəsin­dənik, – deyir.

Cəfər ayağa qalxıb: – Misirin? – soruşur.

İkinci kişi: – Xeyr. Masazırın, – deyir.

Cəfər papağını başına qoyub mülki geyimlilərin qabağına düşür. Onlar otaqdan eşiyə çıxırlar.

 

 

***

 

 Cəfər Antiterror idarəsində taxta kətil üstündə oturub. Əlləri qandallıdır. Onun başı üstündə Misirin Azərbaycandakı səfiri, Xarici İşlər Nazirliyinin nüma­yən­dəsi və müxtəlif rütbə­li xəfiyyələr dayanıb.

Misir səfiri: – Tutarlı faktım olmadan dediyiniz reysi təxirə sala bilmərəm. Mənə dəlil lazımdır. Anlayırsız, dəlil!

Cəfər: – Tələb etdiyiniz maddi dəlil dünənə qədər Londondaymış. Xammal şəklində bu gün Dehliyə gə­tirilib. İki saat bundan qabaq isə başqa bir uçaqla Qahirəyə göndərilib. Bombanı uçağın yük bölməsinə qo­yublar. Mən sizə ad və konkret ünvan deyə bilməyə­cəyəm. Çünki bilmirəm. Mənə ancaq hadisənin son fazası bəlli olur. Adamlarınızı xilas edin. Partlayışa az qalıb.

Misirin səfiri: – Dediyinizə inansam, yarım saat...

Cəfər: – Gec olacaq, fikirləşin.

Xarici İşlər Nazirliyinin nümayəndəsi: – Cənab səfir, Cəfər havayı yerə söz deyən adam deyil. Bəlkə ona qulaq asıb təyyarəni endirək?!

Misirin səfiri: – Mən risk edə bilmərəm. Anlamırsız bunu?

Misirli xəfiyyə: – Cəfər öz əliylə uçağa bomba qoy­ma­yıbsa, bu detalları hardan bilə bilər? Bəlkə onu başqa cür dindirək, cənab səfir?

 Azərbaycanlı xəfiyyə: – Hələ ki onun toxunul­mazlığı var. Təyyarə, doğrudan da, dediyi kimi partlasa, Cəfəri həbs edib İnterpola təhvil verəcəyik. İnterpol da onu hadisə yerinə apa­ra­caq. Ancaq bu halda Cəfər Misir qanunları ilə mühakimə edilə­cək. Hadisə bizim ərazidə olmayıb axı... ona görə.

Xarici İşlər Nazirliyinin nümayəndəsi üzünü Misir səfi­ri­nə tutub: – Cənab səfir, Azərbaycanla Misir arasında imzalanan ikitərəfli sənəddə tərəflərin cinayətkarları bir-birinə təhvil­ver­mə öhdəlikləri var idimi?

Misir səfiri: – Bilmirəm neyləyim. Başımı lap itir­mişəm.

Elə bu vaxt otaqdakı televizordan diktorun səsi eşidilir: “İndicə aldığımız məlumata görə, Qahirədən Am­sterdama uçan “567” nömrəli sərnişin təyyarəsi qəza­ya uğrayıb. Ekipaj üzvləri daxil bütün sərnişinlər hadisə yerində həlak olub. Təfərrüatlar növbəti verilişlərimizdə daha ətraflı təqdim ediləcək”.

Otaqdakılar təəssüflə Misir səfirinə baxırlar.

Misir səfiri: – Mən diplomatam. Fakt olmadan heç bir addım ata bilməzdim, – deyir.

Cəfər: – Mən diplomat olmasam da, bilirəm ki, onları protokolsuz da xilas edə bilərdiniz.

Azərbaycanlı xəfiyyə: – Sən hələ özünü xilas elə.

Xarici İşlər Nazirliyinin nümayəndəsi: – Terror aktını “Misirin İslam şirləri” təşkilatı öz üzərinə götürüb. Bombanı partladan kamikadze də cihadçıdır. Cəfərin bu hadisəyə heç bir aidiyyəti yoxdur. Ona qulaq assaydınız, insanlarınızı xilas edə bilərdiniz. O, öncəgörəndir. Bunu, yəqin ki, anladınız.

Cəfər ayağa qalxıb otaqdan çıxır. Misir səfiri bir küncə qısılıb ağlayır.

 

 

***

 

Cəfər pəncərədən çölə baxır. Səhər indicə açılıb. Gün hələ çıxmayıb. Alatoranlıq tranzistordan eşidilən musiqini də nağılvari edib. Qəfil musiqi kəsilir. Tran­zistor xırıltısı arasın­dan diktorun aydın səsi eşidilir: “Bu gün səhər saat yeddidə məşhur alim Cəfər Sadıqov yaşadığı evin qarşısında odlu silah­dan açılan atəş nəticəsində qətlə yetirilib. Faktla bağlı cinayət işi açılıb. Təhqiqat aparılır. Dövrün ən xarizmatik fiqurlarından sayılan mərhumun dəfni sabah saat on altı sıfır-sıfırda Təzəpir­də keçiriləcək...”

Cəfərin üzündə heç bir hiss yoxdur. Qəribədir ki, o, öz ölümünü sakit qarşılayır. Pəncərəni açıb təmiz havanı ciyər­lərinə çəkəndən sonra ucadan: – Yaqub, – qışqırır.

Səhər indicə açılsa da, Yaqub həyətdədir. Balar­za­nın göyərçinlərinə dən verir. Zülfüqar da başını nərdtaxtanın üstünə qoyub mürgüləyir.

Məhlənin nəbzi sayılan Nisə arvad da həyətdədir; səhərin gözü açılmamış paltar qaynadır.

Cəfər: – Yaqub, sabah səhər tezdən məni öldürə­cəklər. Bu gün axşam saat altıda ehsan verirəm, hamı həyətdə olsun. Yeyib-içmək olacaq. Eşitdiz, sabah məni öldürəcəklər...

Səsə həyətin qapıları bir-bir açılır.

 

 

***

 

Axşama yaxın məhlə cavanları haradansa uzun rus mizi tapıb gətirirlər. Hərə özü üçün evindən düşürdüyü kətili iri mizin arxasına qoyub dinməzcə oturur. Cəfər evində yeməli nə varsa, həyətə düşürür. Div yeməkləri daşımaqda ona kömək edir. Çox keçmir, şəhərin ən bahalı brend restoranlarından həyətə ehsan göndərilir. Şəhərin ən hörmətli adamları ehsan vermək üçün Cəfərə yemək, əklil və gül çələngləri göndərirlər. Uzun rus mizinin başında oturmuş Yaqub yeməkləri qablara çəkəndən sonra ayağa qalxır.

Yaqub: – Bu gün çox yax­şı bir gündür. Cəfər sağ ikən biz onun yasına yığışmışıq. Əslin­də belə yas olmaz. Yasın mollası olar, ağlaşan arvadları olar. Amma kim sizə deyib ki, yas belə olmamalıdır?.. Cəfər qəribə adamdır. Hər zadı qabaqcadan bilir. Mənə də elə gəlir ki, sabah öləcək. Belə adam çox yaşaya bilməz. Elə ona görə də bu yas mənimçün süni deyil, yalan deyil, gördüyüm ən düzgün yasdır. Bax bu Cəfər, bu siz, bu da yemək-içmək... İndi Cəfərə nə sözünüz varsa, deyin. Sabah yalandan ağlamayın.

Nisə arvad yerindən: – Ay Cəfər, sən nədən öləcək­sən? – soruşur.

Cəfər: – Məni səhər həyətdə vurub öldürəcəklər, – deyir.

Nisə arvad: – Kim vuracaq?

Cəfər: – Adını bilmirəm.

Nisə arvad: – Çolaq olsun onu... Sən ona neynə­misən axı?

Cəfər: – Mən ona heç nə eləməmişəm. Sadəcə, ölüm haqdır.

Zülfüqar: – Ay Cəfər, indi sən ora gedəndə nə təhər olacaq? Ora səndən qabaq gedənlərin hamısını görəcək­sən? – soruşur.

Cəfər: – Onu bilmirəm.

Zülfüqar: – Özünü ölüm qabağı necə hiss edirsən?

Yaqub: – Nə gic-gic danışırsan, alə?

Qonşulardan biri: – Biz bundan sonra hələ çox danışa­cağıq. İcazə verin, bu gün Cəfər doyunca danışsın. Bəlkə orda heç danışmırlar?.. Buyur, Cəfər.

Yaqub: – Cəfər nə qədər sağdır, içmək olar. Öləndən sonra molla gəlib qoymayacaq. Elədi, Cəfər?

Cəfər: – Ölü mən deyiləm, alə? Nə qədər xətrin istəyir, iç.

Zülfüqar: – İstəyirsən lap ölənə qədər iç.

Yaqub ayağa qalxıb hamıya araq süzür.

Yaqub: – İçək Cəfərin sağlığına.Yolun açıq olsun, qardaş. Amma az yaşadın.

Zülfüqar: – Cəfər əmioğlu, bəlkə ölməyəsən? Üzü­müz-gö­zü­müz öyrəşib e sənə. Bir az da yaşa da... Sənin he­sabına biz də adam olmuşduq. Həyəti təmir elə­din. Hamını işə düzəltdin, evlənmək istəyənləri evlən­dirdin, ölənləri basdırdın... Hamı­mı­za aylıq pul verirdin. Şəhər üçün də xeyli iş görmüsən. Sənsiz indi bu işlər nə təhər olacaq? Avtandilin uşağının sünnəti də qaldı... Bir də kimdir onu kəsdirən? Gədə kafir öləcək. Bəlkə bir az yaşayasan?..

Cəfər: – Mənlik deyil, vaxtm çatıb.

Qonşulardan biri: – Alə, icazə verin Cəfər də danışsın da.

Cəfər: – Sağ olun ki, var idiniz. Bircə onu bilmirəm ki, gedəndə özümlə nə aparım...

Yaqub: – Ora heç nə buraxmırlar!

Cəfər: – Mən keçirərəm. Amma bilmirəm nə götürüm.

Yaqub: – Bəlkə Mamedi götürəsən?

Zülfüqar: – Mameddən Əzrayıl da bezardı...

Cəfər ayağa qalxıb, nəhayət, ciddi görkəm alır...

Cəfər: – Mən yol üstəyəm, gedim bir az dincəlim. Səhər ölümümə bir az qalmış aşağı düşəcəyəm. Siz işinizdə olun.

Cəfər pillələri ağır-ağır yuxarı qalxır.

Cəfər artıq evindədir.

Pəncərədən həyətə baxır. Qonşular yeyib-içmək­dədir.

 

***

 

Səhərdir. Cəfər qorxa-qorxa qapını aralayıb həyətə boylanır. Sakitlikdir. Saatına baxır. Ölümünün vaxtıdır. Əz­ra­yılı hürkütməmək üçün asta-asta pillələrlə aşağı enir. Axşam­dan yeyib-içən məhlə uşaqlarının çoxu həyətdədir. Yaqubun əlində qoşalülə tüfəng var. Zülfüqar da ayıqdır. Cəfər ayağını sonuncu pilləyə qoyanda həyətin dar qapısı ağzında rəqqasə görünür.

Rəqqasə Cəfərə yaxınlaşıb boynuna sarılır. Pıçıltıy­la: – Səni yuxuda görmüşəm. Narahat deyilsən ki? – soruşur.

Cəfər: – Necə görmüsən? – xəbər alır.

Rəqqasə: – Gördüm ki, səni həyətdə güllə ilə vur­dular. Yıxıldın yerə, amma ölmədin. Məni çağırdın. Mən də yuxudan qalxıb cumdum bura.

Rəqqasə sözünü bitirən kimi əri əlində bıçaq həyətə girir. Arvadını Cəfərlə qucaqlaşan görüb: – Axırı ki, səni tutdum... İndi nə deyəcəksən? Yenə yalandır? – qışqırır.

Rəqqasə: – Mən Cəfəri sevirəm! – qışqırır.

Əri bıçağı rəqqasənin qarnına soxmaq istəyəndə Cəfər əlindən tutur. Onlar əlbəyaxa olurlar.

Səs-küyə həyət adamları yığışır. Səhərin gözü açılmamış qurbağaya oxşayan qutabçı oğlan da həyətə girib: – Cəfər, qorxma, mən də səninləyəm, – qışqırır.

Cəfərlə rəqqasənin əri həyətdə süpürləşirlər. Ya­qub əlin­dəki tüfəngdən göyə iki dəfə atəş açır. Dalaşanlar açılan atəşə məhəl qoymurlar. Qurbağaya oxşayan qutabçı oğlan qoşalüləni Yaqubun əlindən dartıb alır. Uzaqdan Cəfərə: – Cəfər, sən çıx ortadan, onun dərsini özüm verəcəm. Dünəndən bunu gözlə­yirəm, – qışqırır.

Cəfərin əvəzinə güllələrdən rəqqasə qızın əri kənara hoppanır. Qutabçının qoşalülədən atdığı güllələrin ikisi də Cəfərin alnına dəyir.

Cəfər güllələrin gücündən Nisə xalanın qapısına çırpılır. Olanlar elə tez baş verir ki, həyət adamları nə baş verdiyini dərk etməyə macal tapmır. Cəfər həyətin yaş qəmbərliyi üstündə bir neçə saniyə çabalayır. Sonra birdəfəlik susur.

Nisə arvad arxalığını çıxarıb Cəfərin üzünü örtür. Zülfü­qar hönkürtüylə ağlamağa başlayır. Güllə səsini eşitmiş polislər də qaça-qaça həyətə girirlər.

Kimsə təcili yardım maşını çağırır. Həyət adamları polislə üzləşməmək üçün evlərinə qalxırlar.

Rəqqasənin əri ilə qurbağaya oxşayan qutabçını polislər maşına oturdub bölməyə aparırlar.

Cəfər həyətdə tək qalıb. Üz-gözü qan içindədir. Həyətdə onun cansız bədənindən savayı heç kim gözə dəymir. Ancaq külək zivədən asılmış paltarları tərpədir. Qəfil həyətə Cəfər kişi girir. O, Cəfəri qucağına alıb pillələrlə yuxarı qaldırır. Cəfər kişi Cəfəri çarpayıya uzadıb otaqdan çıxanda başını bulaya-bulaya tranzistoru da götürür.

 

 

***

 

Gözünə düşən gün işığı Cəfəri yuxudan oyadır. Bir qədər gözüaçıq uzanıb dünəni xatırlamağa çalışır. Nə qədər istəsə də, olanlar yadına düşmür. Ayağa qalxıb pəncərənin önünə keçir. Açıq pəncərədən həyətə baxır. Yaqubla Zülfüqar yenə nərd oynayırlar.

Səsi eşidilməz deyə ucadan qışqıra-qışqıra: – Yaqub, sağam, ya ölmüşəm? – deyə soruşur.

Yaqubun yerinə Zülfüqar cavab verir: – Sənin nə yaşın var, öləsən. Deyirsən, bu oğraş Mamed yaşasın, sən öləsən?

Cəfər sevinə-sevinə pəncərəni bağlayıb hamam otağına keçir.

Cəfər hamamda çimir. Onun üzündə Cəfər kişinin üzündə olan nur əmələ gəlib.

 

 

***

 

Axşamdır. Cəfər uçurumun kənarında dayanıb. Haradan­sa uzaqdan rəqqasənin səsi eşidilir:

– İşdən yenə qovuldun. Qovacaqlar da... İki ildir uçuruma düşməsin deyə maşınlara havayı yol göstərirsən. Bununla körpələrinin qarnı doyacaq? Özünə bir iş tap da... Uşaqlarını kim böyüdəcək?..

Nəhayət, rəqqasə Cəfərə yaxınlaşır. O, iki kiçik qızın əlindən tutub. Uşaqlar atalarını görən kimi boynuna sarılırlar. Cəfər sərt döngədə sürüşüb uçuruma düşə bilən maşınlara yol göstərməsindən razıdır. Bayaqdan bəri yolla keçən maşınları düz yola çıxaran ərinə hirslə baxan rəqqasənin üzündə bir gizli sevgi də var.

Cəfər: – Ən böyük iş kimisə xilas etməkdir, – deyir.

Rəqqasə: – Bəs bizi kim xilas edəcək? – soruşur.

Rəqqasənin sözü bitməmiş bir maşın Cəfərin düz qarşı­sında dayanır. Sürücü maşından aşağı düşüb arxa qapını açır. Arxa oturacaqda Cəfər kişi oturub. Cəfər kişini görən uşaqlar sevinə-sevinə: “Allah baba, Allah baba”, – deyə qışqırışırlar....

Cəfər kişi maşından düşüb Cəfərə yaxınlaşır. Onlar üz-üzə dayanırlar. Cəfər kişi: – Məni tanıdın? – soruşur.

 Cəfər: – Üzünüz tanış gəlsə də, adınızı heç cür xa­tır­­laya bilmirəm. Sizin güzgünüzü düzəltməmişəm? – soruşur.

Cəfər kişi: – Mənim də adım Cəfərdir. Mən özüm güz­güyəm! – pıçıldayır.

Cəfər kişi ilə Cəfər qucaqlaşır. Elə bu an yol ilə şütüyən bir maşın döngədən düz dönməyib uçuruma düşür. Cəfər üzünü qızlarını qucağına almış rəqqasəyə tutub: – Gördün? – deyir.

Cəfər kişi: – Sən işinlə məşğul ol, biz gedək, – söyləyir.

Cəfər kişi uşaqların əlindən tutub dağlara qalxan yol ilə aram-aram gedir. Onlardan bir qədər arxada rəqqasə gəlir. Onlar bir müddət gedəndən sonra buludların üstünə qalxırlar...

Cəfər kişi və uşaqlar buludların üstüylə gedirlər. Onların arxasınca buludlardan aşağı yıxılacağından qorxan rəqqasə qaçır...

 

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.05.2024)