Ölkəmizdə Kino ssenarilərini dərc edən bir mətbu orqan, dərgi yoxdur. Ümumən, son illərdə heç dramaturji kitablar da nəşr edilmir. Kinoşünaslıq, kinotənqid sahələri də öz qürub dövrünü yaşayır. Bu da kinomuzun inkişaf strategiyasının ziddinədir.

Hazırda həm Mədəniyyət Nazirliyinin, həm də Kino Agentliyinin reallaşdırmaq istədikləri geniş fəaliyyət spektrində bu nöqsanların aradan götürülməsi də aparıcı rol oynayır.

Bu günlərdə “Elm və təhsil” nəşriyyatı tərəfindən tanınmış kinodramaturq, yazıçı, Azərbaycan Kini Agentliyinin direktoru Orxan Fikrətoğlunun “Kinocizgilər” adlı kitabı işıq üzü görəcək. Kitabda həm tammetrajlı, həm qısametrajlı bədii və sənədli film ssenariləri, ekran həlli üçün uyğunlaşdırılmış qısa hekayələr və novellalar yer alıb.

Bu gündən etibarən oxucularımızı “Kinocizgilər” kitabındakı yazılarla tanışlıq gözləyir. Xüsusən, kino sahəsi ilə maraqlananlar üçün, gənc ssenaristlər və rejissorlar üçün düşünürük ki, bu dərclər faydalı olacaq.

“DƏCCAL” kinonovellasının növbəti bölümü təqdim olunur.

Molla Qafarın yaşı əllini ötsə də, hələ əlli-ayaqlıydı. Sağ qalana dərs verə, ölənə yas tuta bilirdi. Qafarın Gəncə mollalarından fərqi ondaydı ki, Allahı özü tanımışdı. Adətən adama Allahı kimsə tanıtdıranda o qədər də yaxşı tanımır. Molla Qafarın atası Allahı tanımayan taksi sürücüsüydü. Həftənin beş gününü arağa, iki gününü dövlət istiqrazına qurban vermişdi. Beləcə, Qafarın yeddi yaşı olana qədər kişi “taksi”yə əziyyət verə-verə yaşadı. Sonra da, gün­lə­rin bir günü Əzrayılın “taksisi”nə oturub Allahı tanımadan o taya sürdürdü. Qafar atasını aparan arağa və istiqraza uşaq ikən tövbə dedi. Sonra Qafar özü böyüdü. Ətrafa baxıb Allahdan savayı heç kəsi arxasında görmədi. Başa düşdü ki, atası Allahdır. Nə dostu vardı, nə düşməni. Əvvəl Sarı Həmid­dən iki qoyun alıb çoxaltmaq istədi. Qoyunlar artdıqca dərdi də artdı. O gəldi, ver, bu gəldi, al. Qafar anladı ki, kənddə at yeyənin dişi dəmirdən olmalıdır. Və dişlərini itiləməyə başladı. Beləcə, dəmir dişləri ilə əli çörəyə çatdı. Sonra çörəyi diridən deyil, ölüdən çıxmağa başladı. Lap sonra Allahdan könlünə bir sakitlik çökdü. Daha heç kəsdən çörək istəmədi. Dünya malın­dan əlini çəkdi. Gördüyü ölümlər onu ayıltdı. İçinin saflığı əməli­nə, üzünə çıxdı. Hamıya yaxşlıq etdi. Daha fikirləri başında at kimi çapmadı. Allah ona sakitlik verdi. O, bu sakitliyə görə hər gecə Allahına şükr edirdi. Bu dəfə də Səkinə arvadın arxasınca atdığı daşa şükr edib, olacaqları Allahın ixtiyarına buraxdı. Nə olacaqdısa, olacaqdı. Xeyir­lisi Allahdan.

Düşüncə­lə­rinin bu yerində dumandan çıxmış Qafar keçən il qaraltdığı ikimərtəbəli evinin qarşısına çatdı. Səkinə arvadın daş xəbəri, deyəsən, evinə qədər gəlib çıxmışdı. Otuz illik halalı Gülə­rin üzündən-gözündən zəhrimar yağırdı. Çəpərə söykənib tum çırtlaya-çırtlaya yolunu gözləyirdi. Onu görən təki qabağına qaçıb:

– Üzün ağ olsun, Qafar. İllərdir sənə hamballıq elədiyim üçün belə etdin? – soruşdu.

Molla Qafar Gülərin dediklərindən bir zad anla­mayıb:

–Neynəmişəm? – dedi

Və ona doğru qaçan sarışın, gülərüz oğlanın qarşısında açılmış qollarını gördü.

Gülər:

– Bax gör etdiyin nə boydadır. Gözün aydın, Rusyet­dən oğlun gəlib, – söylədi.

Qafar söz deməyə macal tapmamış sarışın oğlan onu qucağına alıb göyə qaldırdı. Bir xeyli göydə fırladandan sonra ehmallıca yerə qoyub üzündən öpdü. Qafar əvvəl elə bildi uşaqlar onu araya qoyublar. Zarafat edirlər. Gülərin üzünə baxıb gözləriylə: “Bu nə oyundur belə başıma açırsız. Bu sarışın kimdir?” – soruşdu. Amma Gü­lər zarafat eləyənə oxşa­mırdı. Sözü də, gözü də cid­diydi. Molla Qafar ayağına dəyən daşı da Allahdan bilən adam idi. Ona görə qonağın kim olur-olsun, Allah tərə­findən göndərilmiş olduğunu düşündü. Oğla­nın suyu şirin­di. Doğrudan da, qaşı-gözü cavanlığına bənzə­yirdi. Amma oğul adı bir az ağırdı. Axı o, heç zaman kənddən kənarda yaşamamışdı. Gülərdən savayı heç bir qadınla yaxınlıq etməmişdi. Allah Şeytana lənət eləsin. Səkinə arvadın atdığı qara daş, deyəsən, yığvalını dəyişirdi.

Molla Qafar dilini bilməsə də, qonağı əliylə-qoluyla evinə dəvət etdi. Özü tələsmədən hamam otağına keçib yaxşıca yuyundu. Məhrəba ilə qurulana-qurulana eşiyə çıxanda sarışının qızları ilə çay süfrəsi arxasında oturub şirin söhbət etdiyini gördü. Qəribəsi bu idi ki, qızlarının üzün­də heç bir təlaş, heç bir qısqanclıq yox idi. Əksinə, onlar elə bil qardaşlarının tapılmasına ürəkdən sevinmişdilər. Gülər özü də sarışına nifrətlə baxmırdı. Onun işi ancaq Qafarnandı. Molla Qafar keçib sarışın oğlanın yanında əyləşdi. Bir az susandan sonra ehmallıca ondan:

– Siz hansı şəhərdənsiniz? – soruşdu.

Oğlan:

– Armavirdənəm, – dedi.

Gülər:

– Armavir budu, burdadı. Qulağının di­bin­də. Yəqin, cavanlıqda bunun kötük anasını bir gecə yaxşı-yaxşı baltalamısan. O da sənin üçün çiçəkləyib, – deyə əlavə etdi.

Molla Qafar arvadının tənəli sözlərinə məhəl qoymayıb: – Ay bala, mən heç zaman Armavirdə olmamışam axı, – dedi. Və özü də öz yalanından qızarıb başını aşağı saldı.

Sarışın oğlan ayağa qalxıb dinməzcə Qafara yaxınlaşdı. Cibindən çıxartdığı artıq rəngi soluxmuş şəkli ona göstərib:

– Bu, siz deyilsiz? – soruşdu.

Molla Qafar şəkildə özünü tanıyıb:

– Mənəm, – dedi.

Sarışın şəkildə Molla Qafarın başı üstə dayanmış arıq qıza barmağını uzadıb:

– Bu isə mənim anam Valentinadır, – deyə pıçıldadı.

Gülər:

– Allah öldürsün səni, – dedi. Amma bilin­mədi qar­ğı­şını kimə etdi. Gülərin bu nidası sarışını da diksindirdi. Yad dildə nə deyildiyini başa düşməsə də, təxminən belə məqamda nə deyilə biləcəyini anlayıb:

– Anam artıq ölüb, – dedi.

Onun sözləri sarışının özün­dən çox Qafarı duyğulandırdı. O, kədərli gözləri ilə sarışına baxıb soruşdu:

– Haçan ölüb?

Sarışın pıçıldadı:

– Üç il olar.

Gülər:

– Bəxtəvər bir yerindən yaman yarıyıb. Azər­bay­can­dan Armavirə qədər goruna rəhmət oxuyan mol­lası da var, – dedi.

Molla Qafar hirslə Gülərin üstünə çımxırdı:

– Bəsdir, uşaqların yanında ağzına gələni danışma!

Gülər ayağa qalxıb ağlaya-ağlaya mətbəxə keçdi. Mət­bəx­dən qızlarına: “Bir ondan xəbər alın görək, Kon­çita­nın da atası deyil ki?” – deyə qışqırdı.

Molla Qafar sarışının qoluna girdi. Onlar dəhlizə çıxıb divana əyləşdilər. Molla Qafar sarışına:

– Sən mə­nim oğlum deyilsən. Qonağımsan. Nə qədər xətrin istəyir, evimdə qal, gözüm üstə yerin var, – dedi.

Sarışın gülə-gülə Molla Qafarı qucaqladı:

– Atam­san. Mən bura yaşamağa gəlmişəm. Əlimdə tutarlı dəlil­lərim var, – söylədi.

Molla Qafar sarışının qətiyyəti qarşısında bilmədi nə desin. Papağını başına qoyub həyətə çıxdı. Taxta artır­maya söykənib Armavirdə olanları xatırladı. Onda Qa­farın otuz yaşı ancaq olardı. Qonşu kənddən olan dostu Namazın maşınıyla taxta gətirməyə getmişdilər. Arma­virə çatanda onlara demişdilər ki, bu şəhərdə taxta olmur. Taxtanın vətəni tayqadır. Namazın bu “qanmazlığını” bir-iki gün lağa qoyandan sonra dostlar Arma­virlə vidalaşmaqdan ötrü “Astoriya” restoranına getmişdilər. Valentina ilə də orada tanış olmuşdular. Daha doğrusu, Valentina özü onların mizinə yaxınlaşıb Namazı rəqsə dəvət etmişdi. O dəvət, bu dəvət, Namazla Qafar taxta üçün gətirdikləri pulları Valen­tinaya xərcləmişdilər. Valentina arıq, uzunayaqlı, sarışın qızdı. O qədər də gö­zəl deyildi. Amma işvəliydi, nazlıydı. Bir gün Namazı, bir gün Qafarı çarpayısına qonaq edərdi. Valentinanın gecələr onunla nələr etdiyini xatırladıqca Qafar “Əstəğfü­­rullah” deyirdi. Onunla keçirdiyi son gecə olduğu kimi gözünün qabağına gəldi. Həmin gecə Qafar otağına qayı­danda gözlərinə inanmamışdı. Kimliyi bəlli olmayan altı-yeddi kişi Valentina ilə əylənirdi. Kişilər Valentina ilə əylənirdilər demək də düzgün olmazdı. Daha çox Valentina kişilərlə əylə­nirdi. O səs-küy, o gülüş səsləri, o inilti bu gün də Molla Qafarın qulaqlarındaydı. O gecə Qafar bir qadının altı-yeddi kişi ilə eyni zamanda əlaqədə olmasını ilk və son dəfə gördü. Səhər Valentina ağlaya-ağlaya sinəsinə qısılıb: “Məndən iyrənmə ha. Dünən kefli idim. Nə etdiyimi bilmirdim”, – pıçıldamışdı. O zaman Qafar Valentinaya baxıb pozuq rus dilində: “Öz hə­ya­tındı da. Mənə nə var?” – demişdi. Qafar son dəfə kəndə qayıt­maq üçün maşına minəndə isə Valentina ona: “Səndən uşağa qalmışam”, – söyləmişdi. Özü də Valentina bu sözü bərkdən demişdi ki, Namaz da eşitsin. Onda Namaz Valenti­nadan gülə-gülə: “Qafar məndən yaxşı kişidir?” – so­ruşmuşdu. Namazın bu sualına Valentina da gülümsünüb: “Söhbət kişi­lik­dən getmir. Onunla sevə-sevə olurdum. Ona görə də qarnım­dakı uşaq onundur”, – demişdi. O zaman Valentinanın sözlərinə Qafar məhəl qoymamışdı. “Pozğun qadındır da”, – düşün­müş­dü. Onu yoldan qaytarmaqdan ötrü əlli min söz söyləyə bilər. Bəlkə Valentina o zaman düz deyirmiş? Bu sarışın elə o uşaqdır?

Davamı var

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.04.2024)