Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Onu xatırlayanda dərhal yadıma “Bəyin oğurlanması” filmi düşür. Kəndə gələn kinoçəkənlər, kinonun çəkilməsinin bir sevgi əhvalatı ilə uzlaşması, Səməndər Rzayevin oynadığı möhtəşəm Hidayət müəllim rolu…

Ötən gün Əməkdar artist, Dövlət mükafatı laureatı Səməndər Rzayevin anım günü idi, onun ölümündən 38 il ötürdü. Doğmaları, teatr ictimaiyyəti onun Yasamal qəbristanlığındakı məzarını ziyarət etdilər, üstünə təzə-tər güllər qoydular.

Səməndər Rzayev 1945-ci il yanvarın 2-də Ağsuda dünyaya gəlib. İncəsənət İnstitutunda Xalq artisti Rza Təhmasibin məktəbindən dərs alıb, Sumqayıt Teatrında çalışıb. Amma ömrünün, yaradıcılığının ən yaddaqalan illərini Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrında keçirib.

Səməndər Rzayevin yaradıcılıq yolu çoxşaxəlidir. Burada teatr da var, kino da, radio da, televiziya da.

S. Rzayevin səsindəki şirinlik də bu münasibətlərə özgə bir doğmalıq gətirirdi. Səməndər Rzayev Azərbaycan kinosunda dublyaj sənətinin korifeylərindən idi. O, kinostudiyanın dublyaj sexində, demək olar ki, günlərlə filmlərə səsini yazdırardı. S.Rzayev millətini, xalqını sevən sənətkar idi. O, həmişə oynadığı rollarda milli cizgiləri qabartmağı xoşlayırdı. Epizodlarda belə o, azərbaycanlı idi, özü də, əsl azərbaycanlı. Səməndərin səsi, danışığı bir orkestrin ifa etdiyi simfoniyaya bərabər idi. Nə qədər ahəngli, nə qədər ürəyə yatımlı danışardı. Qəribədir, Səməndər Rzayevə hətta epizodik rollar təklif olunanda belə, məmnuniyyətlə razılaşırdı. Deyirdi ki, "kiçik açarla da böyük qapılar açmaq olur". Amma elə ki, səhnədə bu böyük sənətkarın səsi eşidilirdi, bütün zal heyrətə gəlirdi. Bəzən onun kiçik rolları baş qəhrəmanları belə kölgədə qoyurdu. Səməndər Rzayev klassik aktyor sənətimizin ruhunu yaşadırdı, elə özü də klassik sənətkara çevrildi.

"Həyatın dibində", "Hamlet", "Yağışdan sonra", "Sən yanmasan", "Cehizsiz qız", "Qəribə oğlan", "Dəli yığıncağı..." Bunlar S.Rzayevin teatrda oynadığı tamaşaların cüzi bir hissəsidir. Amma onların hər birinə aktyorun yuxusuz gecələri, gərgin yaradıcılıq axtarışları sərf olunmuşdu. O həm də yaradıcı idi, rolu əzbərləməz, ona cizgilər artırardı.

Kinoda Səməndər Rzayevin ilk rolu “Uşaqlığın son gecəsi" filmində olub. Epizodik bir roldur, küçədə gəzən iki milis işçisindən biri. Sonra “Nəsimi" də rejissor Həsən Seyidbəyli ona Şirvanşah İbrahimin rolunu tapşırdı. Bu, aktyor üçün böyük imtahan oldu. Arada digər filmlər və sonra da əvvəldə adını çəkdiyim “Bəyin oğurlanması" filmin, hamının sevdiyi Hidayət müəllim obrazı. “Mənəm ey, Hidayət müəllim" deyə şəstlə özünü təqdim edən və sonra da qəhqəhə çəkən bu obraz çox səmimi alınıb.

ardınca da Səməndərin şaqraq gülüşü. Bunu yalnız və yalnız Səməndər Rzayev belə səmimi və təbii yarada bilərdi. Bu səhnə, bəlkə də, Səməndərin öz kəşfi idi. Hər halda klassik bir epizoddur və bu kiçik səhnə filmə xüsusi bir ovqat bəxş edir.

Səməndər Rzayevdən danışarkən onun bəlkə də radiomuzun tarixinin ən parlaq proqranı olan “Bulaq" proqramındakı aparıcılığını, bir də tetar aktyoru kimi daimi yaratdığı Şakir Şəkəroviç obrazını ("Evləri köndələn yar") heç vaxt unutmaq olmaz. 

Onin son işi isə "Həyatın dibində" tamaşası oldu, ağır xəstə ikən xəstəxanadan çıxaraq gəlib bu rolunu oynadı, bilet almış tamaşaçıları pərt vəziyyətdə qoymaq istəmədi. Bu, onun aktyorluq həyatının sonu idi. Əfsus ki, həyatının da sonu oldu.

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.03.2024)