Məşhur “Sərhədsiz Reportyorlar” beynəlxalq təşkilatı hər il olduğu kimi bu il də mayın 3-də Mətbuat Azadlığı İndeksini açıqlayıb və bəyan edib ki, Rusiyanın Ukraynaya qarşı apardığı müharibə regionda mətbuat azadlığı üçün dağıdıcı təsirlərə malikdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı BBC-yə istinadən xəbər verir ki, bu KİV azadlığının qorunması təşkilatı müharibənin işıqlandırılması zamanı jurnalistlərin həlak olması və yaralanması ilə bağlı çoxsaylı faktları bəyan edib, sovet dövründən bəri görünməmiş səviyyədə Rusiyada senzura və kütləvi dezinformasiyanın olduğunu qeyd edib.

Rusiya hazırda Rusiya qoşunları tərəfindən işğal olunmuş ərazilərdə xəbər mənbələrinə hücum edir və yerli KİV-ləri əməkdaşlığa məcbur etməyə çalışır. Bu səbəbdən də “Sərhədsiz reportyorlar” 2022-ci il Mətbuat Azadlığı İndeksində Rusiyanı —— ölkə arasında yer 155ci yeri tutduğunu bildirilir.

"Hökumət Rusiyanın özündə xəbər və informasiyanı tam nəzarətə götürüb, müharibə zamanı senzura yaradıb, kütləvi informasiya vasitələrini bloklayaraq və onlara tabe olmayan jurnalistləri təqib edərək, onların bir çoxunu ölkəni tərk etməyə məcbur edib", – deyə "Sərhədsiz Reportyorlar"ın məlumatında bildirilir.

Rusiya ötən ilki 150-ci pillədən beş pillə enib. Ötən il bu ölkənin ona görə reytinqi aşağı salınmışdı ki, Kreml Aleksey Navalninin tənqidinə etiraz edən jurnalistlərə qarşı təzyiqlər edirdi, KİV haqqında qanunda "xarici agentlərə təzyiqin gücləndirilməsi” çabalarına əl atırdı. 

Rusiyada getdikcə daha çox KİV "ekstremist" kimi tanınır, sosial şəbəkələrdə onların məzmununun yayılması isə hesabatda cinayət təqibinə məruz qalmalarına səbəb olurdu.

Kreml Ukraynada müharibə haqda fikirlərini bəzi qonşu ölkələrə, xüsusilə reytinqdə 153-cü yeri tutan Belarusa da qəbul etdirir. Belarusda müstəqil jurnalistlər 2020-ci ilin avqustunda keçirilən prezident seçkilərindən sonra işlərini min bir zülümlə davam etdirirlər və 20-dən çox media işçisi indi ölkənin həbsxanalarında oturur.

"Sərhədsiz Reportyorlar "qeyd ediblər ki, Mərkəzi Asiya ölkələrinin hökumətləri də KİV-ə təzyiq edirlər ki, onlar Ukraynada müharibənin daha" neytral " işıqlandırılmasını təmin etsinlər. 177-ci yeri tutan Türkmənistanda hökumətin nəzarətində olan bütün KİV-lər müharibəyə məhəl qoymur, deyə məlumatda bildirilir.

Ukrayna özü də reytinqdə mövqeyini itirib və indi 106 – cı yeri tutur (2021-ci ildə 97-ci). Buna səbəb isə təbii ki, müharibə qanunlarıdır. 

Məruzədə bildirilir ki, Rusiyanın 24 fevral 2022-ci ildə başladığı müharibə Ukrayna KİV-lərinin yaşaması üçün təhlükə yaradır. "Bu" informasiya müharibəsi "ndə Ukrayna Kreml təbliğat sisteminin ekspansiyasına müqavimət xəttinin önündədir", – deyə məlumatda bildirilir.

Bununla yanaşı, təşkilat Ukraynada media bazarının oliqarxların Hakimiyyətində hələ də əhəmiyyətli dərəcədə qaldığını göstərir və oliqarxlar telekanalların redaksiya siyasətinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir.

Rusiya ilə "informasiya müharibəsi" hələ Rusiyanın işğalına qədər Ukraynanın media sferasına ziyan vurmuşdu. “Lənətli” sayılan KİV-lər prezidentin fərmanı ilə qadağan edilmişdi, Rusiya sosial şəbəkələrinə giriş isə məhdudlaşdırılmışdı. Bu, Rusiyanın işğalının başlaması ilə daha da gücləndi. Rusiya təbliğatını aparan KİV-lər bloklaşdırılıb, Rusiya ordusu isə Ukrayna əhalisini müstəqil xəbər və informasiyaya çıxışdan məhrum etmək üçün jurnalistlərə, kütləvi informasiya vasitələrinə və Telekommunikasiya infrastrukturuna qəsdən zərbələr endirib", – deyə "Sərhədsiz Reportyorlar"bəyan edir.

Təşkilat Rusiyanın Ukraynaya hərbi müdaxiləsi baş verəndən bəri jurnalistlərin hər zamankindan daha çox fiziki təhlükəyə məruz qaldığını, tez-tez hərbçilər üçün məqsədli hədəfə çevrildiyini və öldürülən və ya yaralanan Reportyorların sayının durmadan artdığını xatırladır.

Mətbuat azadlığı reytinqində Norveç ardıcıl olaraq altıncı ildir ki, birinci yerdədir. Danimarka 2021-ci ildəki dördüncü yerdən ikinci yerə keçib. İsveç isə üçüncü yeri tutur.

İlk dəfə Estoniya və Litva – iki keçmiş kommunist dövləti – ilk onluğa daxil olub, müvafiq olaraq dördüncü və doqquzuncu yerləri tuturlar.

Bolqarıstan 91-ci yerdən 112-ci yerə yuvarlanmış, əksinə, Moldova isə 89-cu yerdən 40-cı yerə yüksəlmişdir. Moldova hökumətdəki dəyişikliklər və jurnalistlər üçün vəziyyətin yaxşılaşmasına ümid sayəsində bu il müsbət mənada seçilir.

Dünyanın beş ölkəsində mətbuat azadlığının ən pis şərtləri müəyyənləşib, bu ölkələr Myanma, Türkmənistan, İran, Eritreya və Şimali Koreyadır. 

Bu il Dünya Mətbuat Azadlığı indeksi "Sərhədsiz Reportyorlar"tərəfindən dərc edilmiş 20-ci indeksdir. Təşkilat bildirib ki, indeks demokratik ölkələrin daxilində və beynəlxalq səviyyədə fikir ayrılıqlarını qızışdıran KİV-in qütbləşməsini göstərir.

İndeks bu il “xəbərlər və informasiya xaosunun fəlakətli nəticələrini – saxta xəbərləri və təbliğatı təşviq edən qloballaşdırılmış və tənzimlənməyən onlayn informasiya məkanının nəticələrini qeyd edi

"Sərhədsiz Reportyorlar" deyirlər ki, sosial şəbəkələrin fəaliyyət göstərdiyi üçün dezinformasiya kampaniyalarının yayılması səbəbindən demokratik cəmiyyətlərdə fikir ayrılıqları artır.

Reytinqdə 42-ci yeri olan ABŞ-da KİV-in qütbləşməsi daxili sosial ixtilafları artırır və gücləndirir. Lakin 26-cı yerdə olan Fransa kimi ölkələrdə də sosial və siyasi gərginlik sosial şəbəkələr və yeni media ilə müşayiət olunur.

O ki qaldı Azərbaycana, ölkəmizin yeri BBC-nin icmalında icmalçı üçün əhəmiyyətsiz görünüb deyə qeyd edilməyib. Bu yerin hansı səmtdə olmasını təxmin edə bilərsinizmi?