İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Əlbəttə ki, Azərbaycan ədəbiyyat tarixində yaşamaq haqqını Mir Cəlal Paşayevə elə tək bir romanı da bəs edər. Bu roman hamıya tanış olan, hamının sevə-sevə oxuduğu “Bir gəncin manifesti” romanıdır.
Mir Cəlal Paşayev 26 aprel 1908-ci il tarixində Cənubi Azərbaycanın Xalxal şəhərinin Əndəbil kəndində doğulmuşdur. Kiçik yaşlarında atası Gəncəyə köçdüyündən uşaqlığı burada keçmişdir. 1918–1919-cu illərdə xeyriyyə cəmiyyətinin köməyi ilə ibtidai təhsil almışdır. Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Gəncə Darülmüəlliminə daxil olmuşdur. Tələbə təşkilatının, sonra isə şəhər tələbə həmkarlar təşkilatının sədri seçilmişdir.
1928-ci ildə Gəncə Darülmüəllimi bitirib, Gədəbəy yeddiillik məktəbində müəllimlik etmişdir. 1929–1930-cu illərdə 1 №-li Gəncə şəhər məktəbində direktor vəzifəsində çalışmışdır.
Daha sonra Kazan Şərq Pedaqoji İnstitutunun ədəbiyyat şöbəsində təhsil almışdır. 1932-ci ildə Bakıya qayıdaraq Azərbaycan Dövlət ElmiTədqiqat İnstitutunun aspiranturasına daxil olmuşdur, — "Kommunist", "Gənc işçi" qəzetlərində işləmişdir. İlk kitabı "Sağlam yollarda" bu dönəmdə çapdan çıxmışdır.
1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində iştirak etmiş, sonradan Azərbaycan ədəbiyyatına ən yaxşı müharibə mövzulu hekayələr bəxş etmişdir.
Azərbaycan Dövlət Elmi-Təqiqat İnstitutunun aspiranturasında təhsilini davam etdirməklə yanaşı, müəllimlik etmişdir. "Füzulinin poetikası" mövzusunda namizədlik dissertasiyası, "Azərbaycanda ədəbi məktəblər" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir.
Kitabları:
- Sağlam yollarda: oçerklər
- Boy (novellalar və oçerklər)
- Dirilən adam
- Bostan oğrusu
- Axundun iştəhası
- Gözünaydın
- Füzulinin poetik xüsusiyyətləri
- Bir gəncin manifesti.
Mükafatları
1. "Qafqazın müdafiəsinə görə" medal
2. "Əmək igidliyinə görə" medalı
3. "1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı
4. "Şərəf nişanı" ordeni 1954, 1958
5. "Qabaqcıl maarif xadimi" nişanı
6. "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni
7. Azərbaycan SSR Lenin komsomolu mükafatı — 1968
8. "Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi" fəxri adı — 1969
9. "Oktyabr inqilabı" ordeni
10. Azərbaycan Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanı (2 dəfə)
Xatirəsinin əbədiləşdirilməsi
- Gəncədə Mir Cəlal Paşayev adına 39 nömrəli tam orta məktəb
- "Mir Cəlal Paşayev" gəmisi
- Gəncə şəhər Mir Cəlal Paşayev Muzeyi.
- Bakıda İçərişəhərdə "Ədibin evi" ev-muzeyi
- Bakı şəhəri, Binəqədi rayonu, 9-cu mikrorayon, Mir Cəlal küçəsi
- Gəncədə Mir Cəlal Paşayevin adını daşıyan küçə
-“Görkəmli Azərbaycan yazıçısı Mir Cəlal Əli oğlu Paşayevin 100 illiyi”nə həsr olunmuş poçt markası.
Böyek ədib 1978-ci il sentyabrın 28-də, ömrünün 70-ci baharında dünyaya gözlərini qapamışdır, ikinci Fəxri Xiyabanda dəfn edilmişdir.
Allah rəhmət eləsin!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.04.2025)
