Aygül Bağırova, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Tarix yalnız döyüşlərlə, sərkərdələrlə, siyasi dəyişikliklərlə yazılmır. Bəzən bir insanın sakit ömrü, səsi ucadan gəlməyən sözləri, nümayişsiz davranışları zamanın axarını dəyişdirə bilir.

Bəzən elə qadınlar olur ki, onlar tribunada yox, səssizliyin içində danışırlar. Onlar gündəmin adamı olmurlar, amma gələcəyin ruhuna çevrilirlər. Azərbaycanın tarix və mənəviyyat yaddaşında Zərifə xanım Əliyeva belə bir qadındır – görünmədən yol açan, danışmadan düşüncə aşılayan, susaraq dəyər yaradan qadın.

Zərifə xanımın ömrü bir ömürdən daha artıq idi – o, qadın təbiətinin, zəkasının və əxlaqının bütöv bir simvolu, milli varlığın sakit gücü idi. 1923-cü ilin yazında, Naxçıvanda dünyaya göz açdı – ziyalı və vətənpərvər bir ailədə böyüdü. Atası Əziz Əliyev onu yalnız qızı kimi deyil, xalqın gələcəyinə töhfə verəcək bir insan kimi tərbiyə etdi. Və bu tərbiyə – Zərifə xanımın öz övladlarının və millətin ruhuna hopacaq bir tərbiyəyə çevrildi.

O, tibb sahəsini seçdi. Lakin o, yalnız gözləri müalicə etmədi – könüllərə şəfa verdi, insan ruhunu oxudu. Onun oftalmologiya sahəsində apardığı fundamental tədqiqatlar təkcə elmi yenilik deyildi – bu, insan həyatına hörmətin, sosial ədalətin, sağlamlıq hüququna vicdanla yanaşmanın elmi dilə çevrilmiş forması idi. SSRİ Tibb Elmləri Akademiyasının ilk qadın akademiklərindən biri kimi Zərifə xanım, tibbdə yalnız elm deyil – mənəviyyat daşıdı. Onun yazdığı hər sətirdə insan vardı. Hər reseptində sevgi vardı. Hər baxışında şəfqət.

Lakin Zərifə xanımın böyüklüyü elmi titullarla ölçülmür. Onun böyüklüyü – insanla qurduğu münasibətdə, ailədə yaratdığı harmoniya, həyat yoldaşına verdiyi dayaq, övladlarında yaşatdığı dəyərlər və bütöv bir cəmiyyətə ötürdüyü mənəvi miras idi.

O, sadəcə böyük bir dövlət adamının – Heydər Əliyevin ömür-gün yoldaşı deyildi. O, həm də onun gücünün səssiz mənbəyi, sədaqətin və dəstəyin adını çəkməyən kölgəsi, amma bütün bir tarixin görünməyən dayağı idi. Onların münasibəti afişalara çıxarılmırdı, amma bu münasibətdə sarsılmaz hörmət, qarşılıqlı mənəvi dayaq, vətən sevgisinin ailə modeli yaşanırdı.

Ulu Öndər Heydər Əliyevin Zərifə xanım Əliyeva haqqında səsləndirdiyi yüksək fikirlər Azərbaycan kişisinin öz xanımına necə dəyər verməsinin sübutudur.

 “Azərbaycan xanımının mənəvi dəyərlərini özündə təcəssüm etdirən Zərifə xanım bir qadın, bir həyat yoldaşı, bir ana, bir həkim, bir alim, bir ictimai xadim olaraq elə sağlığında əfsanəviləşməyi bacarıb və daşıdığı bu titulları mərhəmət, şəfqət, humanizm kimi ali hisslərlə bütövləşdirərək əsl insanlıq zirvəsinə yüksəlib. Həyatımın bütün dövrlərində işlə məşğul olduğuma görə ailə məsələlərinə fikir verməyə vaxtım olmayıb. Bunların hamısı Zərifə xanımın üzərinə düşüb və o da bu vəzifəni şərəflə, sədaqətlə, çox böyük məharətlə yerinə yetirib”, deyə Dahi Lider bildirib.

Bu cümlə təkcə bir qadının obrazı deyil, bir dövrün qadınlıq zirvəsidir. Zərifə xanım bir qadın olaraq təkcə ailənin deyil, bir dövləti idarə edən şəxsiyyətin ruhuna sabitlik bəxş edən bir qüvvə idi. O, göz önündə yox idi, amma ailənin nəfəsində, evin sakitliyində, övladların böyüməsində, həyat yoldaşının üzərindəki yükün bölüşülməsində görünməz qüvvə kimi yaşayırdı.

Heydər Əliyevin dilindən səslənən bu fikirlərdəki dərinlik, əslində, xalqın qadına olan dəyərinin, ailənin içində qadının çəkisinin, dövlətlə ailənin təmasında qadının daşıdığı məsuliyyətin açıq etirafıdır.

Və bu sözlərdə bir etiraf da var – dahi bir insanın insani bir qənaəti...

Zərifə xanım bir övlad böyütdü – İlham Əliyev. Lakin o, sadəcə bioloji ana deyildi. O, Prezident İlham Əliyevin şəxsiyyətini təfəkkürlə, zərifliklə, səbir və mənəvi intizamla formalaşdırdı. İlham Əliyevin siyasətindəki təmkin, xalqa olan sədaqətindəki səmimiyyət, ailəyə münasibətindəki dərinlik – Zərifə xanım məktəbinin canlı sübutudur. Onun ömrünün son aylarını oğlu, möhtərəm prezidentimiz İlham Əliyev belə xatırlayır: "Bizimlə keçirdiyi son günlərdə Zərifə xanım bilirdi ki, ömrü sona çatır, özü də, bütün həkimlər də tam açıq danışırdılar, üstüörtülü danışıqlardan uzaq idilər. Onun ürəyi elə işıqlı qalırdı. Ölüm fikri onu qorxutmurdu. Onu narahat edən, onsuz qalacaq adamlar idi. Gücdən, qüvvədən düşmüşdü. Bütün ömrü boyu olduğu kimi, səssiz bir məğrurluqla əriyirdi. Ölümü də ona həyatı kimi dərin hörmət gətirdi. O, çox gözəl başa düşürdü ki, əbədiyyət qarşısında hər şey kiçikdir, müvəqqətidir, qalan ancaq yaxşılıqdır. Onu sakitləşdirən məhz bu idi. Mənim anam əsl alim idi. O, tibbin bütün incəliklərini öyrənməyə səy göstərirdi. Bununla bərabər mənimlə, Sevillə məşğul olmağa, bizi Azərbaycanın layiqli vətəndaşları kimi tərbiyə etməyə, böyütməyə vaxt tapırdı. O, həmişə mənim qəlbimdədir”.

Bu bir tərbiyə deyildi – bu bir məktəb idi. Ana məktəbi. Dövlətə rəhbərlik edən bir insanın ruhuna hopmuş ana təmkininin və mənəvi bütövlüyün məktəbi...

“Anam həmişə mənim qəlbimdədir” – İlham Əliyevin bu fikrində sadəcə duyğu yox, bir ömrün siyasi, mənəvi və emosional təməlinə olan sədaqət var. Anasını itirmiş bir insanın səsi deyil bu – daxili aləmi anası ilə yoğrulmuş bir liderin qürur və ehtiram ifadəsidir. Onun yaddaşında Zərifə xanım təkcə ana deyil – məsləhət, dayaq, etimad, ləyaqət və örnəkdir.

Zərifə xanımın ömrü necə əbədi bir iz qoymuşdusa, gedişi də qürurla xatırlanan bir fəlsəfi ayrılıq oldu. O, bu dünyanı tərk edərkən yalnız fiziki yoxluq yaratmadı – mənəvi varlığını daha da gücləndirdi.

Zərifə xanım – bir ananın, bir alimin, bir qadının və bir vətəndaşın nə qədər böyük ola biləcəyini sübut edən susqun bir əbədiyyatdır.

…Və bu gün – 15 aprel, Zərifə xanım Əliyevanın anım günüdür. Onun yoxluğunu xatırlayırıq, amma əslində onun varlığının necə böyük olduğunu daha aydın anlayırıq. Bəzən insan bu dünyadan gedəndən sonra daha gur görünür. Bəzən onun fiziki yoxluğu, ruhani varlığını daha parlaq edir. Zərifə xanımın adı təkcə ailə albomlarında, elmi məqalələrdə, tibb tarixində deyil – xalqın yaddaşında, qadınlıq ölçüsündə, mənəviyyat tərbiyəsində yaşayır.

Dövlət və xalq qarşısında əvəzsiz xidmətləri ilə yanaşı, bizə torpaqlarımızı işğaldan azad edib qürurumuzu özümüzə qaytaran dövlət başçısı bəxş edən Akademik Zərifə xanım Əliyevanın xatirəsi hər zaman qəlbimizdə yaşayacaq. Bu gün Zərifə xanının ruhu şaddır. Çünki onun dünyaya gətirdiyi, təlim-tərbiyə verdiyi övlad – Cənab İlham Əliyiyev Azərbaycan xalqının xilaskarı adını qazanıb. O, son 200 illik Azərbaycan tarixinin yeganə müzəffər Ali Baş Komandanıdır. Odur ki, xalqımız Vətənə xilaskar sərkərdə yetişdirən ANA-nın xatirəsini daim uca tutacaqdır!

Onun anım günü sadəcə bir xatirə deyil – bir aydınlanmadır. Zərifə xanım bu dünyanı səssiz tərk etdi, amma arxasında sükutun özündən ucada dayanan bir iz buraxdı. Bu izlə bir lider formalaşdı, bir ailə bütövləşdi, bir xalq onu örnək aldı.

Çünki bəzi insanlar ömür sürməz – onlar zamanla birləşib mənaya çevrilərlər.

Zərifə Əliyeva – ana ömrü ilə dövlət təməli qoyan, susaraq öyrədən, görünmədən dəyişən bir qadındır.

Onun adı gələndə göz önündə səs yox, səssizlikdəki dərinlik canlanır.

O, danışmadı – amma bir xalqı düşündürdü.

O, öyrətmədi – amma bir nəsli yetişdirdi.

O, göstərmədi – amma bütün Azərbaycan qadınına güzgü oldu.

Zərifə Əliyeva – qadınlığın elmi, ananın şəfqəti, insanlığın təmkinidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(15.04.2025)