Kübra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bəziləri bunu mentalitet, bəziləri din, bəziləri isə ənənə adlandırır. Amma adından asılı olmayaraq qız uşaqlarını erkən yaşda ərə vermək bir cinayətdir! İnsanın öz həyatı üzərində qərar vermək hüququnun əlindən alınması, zorla nikaha məcbur edilməsi, təhsildən, arzularından məhrum edilməsi – bunlar nə mədəniyyətdir, nə də insanlıq. Bu, açıq-aşkar bəşəri cinayət və qanunazidd hərəkətdir!

Düşünün: 13 yaşında bir uşaq məktəbdə oxumaq əvəzinə doğum sancıları içində qıvrılır. Hansı sağlam düşüncəli insan bunu qəbul edə bilər?! Hansı vicdansız bu mənzərə qarşısında susa bilər?!

Bütün dünyada bu cür hallar insan hüquqları pozuntusu kimi qiymətləndirilir. Azərbaycanda da qanunlar bu iyrənc praktikaya qarşı açıq şəkildə sərt mövqe tutur. Bəs biz cəmiyyət olaraq nə edirik? Qanunlar var, amma vicdanlar hardadır?!

Erkən nikahın hüquqi və insani cinayət olduğunu unutmayaq!

Azərbaycan Respublikasının Ailə Məcəlləsinə əsasən, nikah yaşı həm qadın, həm də kişilər üçün 18-dir. Məhkəmə icazəsi olmadan 18 yaşdan aşağı bir şəxsin evləndirilməsi mümkün deyil.

Cinayət Məcəlləsinə əsasən isə:

• 176-1-ci maddə – Yetkinlik yaşına çatmayan şəxsi nikaha məcbur edənlər üçün 3000-4000 manat cərimə və ya 4 ilə qədər həbs cəzası nəzərdə tutulur.

• 152-ci maddə – Yetkinlik yaşına çatmamış biri ilə cinsi əlaqəyə girən şəxs 3 ildən 6 ilə qədər azadlıqdan məhrum edilə bilər.

• 173-cü maddə – Yetkinlik yaşına çatmayanın hüquqlarına zərər vurulması 3000-6000 manat cərimə və ya 2 ilə qədər həbs cəzası ilə nəticələnə bilər.

Bunlar göstərir ki, bu gün 13 yaşında bir uşağın ana olması təkcə mənəvi faciə deyil, həm də dövlətin qanunlarına qarşı açıq-aşkar edilən bir cinayətdir!

Geridə qalmış stereotiplər və onların cavabı:

“Elə belə gəlib, belə də gedər.”

Xeyr, belə getməyəcək! Nənəniz 15 yaşında ərə verilibsə və susubsa, bu, onun travmasını unutduğu anlamına gəlmir. O, sizə danışmadı, çünki başqa çarəsi yox idi!

“Qız uşaqdır, onsuz da evlənəcək.”

Qız uşaqdır, amma gələcəyin həkimi, müəllimi, yazıçısı, hüquqşünası, prezidenti ola bilər! Onun həyatını məhv etməyə heç kimin haqqı yoxdur!

“Dində belə buyurulur.”

Xeyr, yalandır! Heç bir din zorakı nikahı, uşaq yaşında hamilə qalmağı dəstəkləmir. Bu, bəzi nadanların din adı altında etdikləri manipulyasiyadır!

Erkən evliliyin faciələri: faktlar və reallıqlar

• Səhiyyə Nazirliyinin məlumatlarına görə, erkən hamiləlik ana və körpənin ölüm riskini 5 dəfə artırır.

• Yetkinlik yaşına çatmayan qızların 80%-i təhsildən kənarda qalır.

• Psixoloji travma və depressiya səviyyəsi erkən evliliklərdə 60% daha yüksəkdir.

• Qadın Hüquqlarını Müdafiə Komitəsinin hesabatına əsasən, erkən evliliklər ailədaxili zorakılığı 70%-ə qədər artırır.

Bütün bunlar göstərir ki, erkən nikah bir ailəni yox, bütöv bir cəmiyyətin gələcəyini məhv edən virusdur!

Bəs nə etməliyik?

Qanunların sərt icrası – Erkən nikaha icazə verən valideynlər, vasitəçilər, mollalar və digər şəxslər qanun qarşısında ciddi cəzalandırılmalıdır!

Maarifləndirmə kampaniyaları – Məktəblərdə, sosial mediada, televiziya və qəzetlərdə erkən evliliyin dəhşətləri geniş şəkildə izah edilməlidir.

Sığınacaqların yaradılması – Erkən evlilikdən qaçan qızlar üçün sığınacaq mərkəzləri açılmalı və onlara hüquqi dəstək göstərilməlidir.

Cəmiyyətin vicdanı oyanmalıdır! Erkən nikahı dəstəkləyən və ya susan hər kəs bu cinayətin bir parçasıdır!

Sonda: səssiz qalma!

Hər susduğumuz an bir qız uşağı öz həyatını itirir. Hər göz yumduğumuz an bir qız məktəbdən qoparılır, xəyallarını itirir, məcburi ana olur. Qanun var, vicdan var, insanlıq var – susmaq, bu cinayətə şərik olmaq deməkdir!

Əgər sabah öz qızınızın başına bu gəlməsini istəmirsinizsə, bu gün susmayın! Erkən nikaha "mentalitet" adı altında haqq qazandıran hər kəsi ifşa edin!

Çünki qız uşaqları gələcəyin anaları deyil, həm də gələcəyin alimləri, mühəndisləri, sənətçiləri, liderləridir! Onların həyatını talayan hər kəs qanun qarşısında cavab verməlidir!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.03.2025)