“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı yazıçı-publisist, siyasi şərhçi, fəlsəfə doktoru Adəm İsmayıl Bakuvinin Azərbaycan Prezidentinin son fəaliyyətinə baxışını diqqətinizə çatdırır. Belə ağır bir siyasi durumda “nəyi necə eləməyi” gözəl bilən İlham Əliyev qarşı-qarşıya durmuş iki nəhəng gücün maraq dairəsində olan rejionu güclərin toqquşma radiusundan kənarda saxlamağa müvəffəq olmaqdadır.
Dünyanın bütün ölkələri kimi, Azərbaycanın da tarixi onun məğlubiyyət və zəfərlərini, siyasi-iqtisadi tənəzzül və tərəqqisini əks etdirən sinusoidal konfiqurasiyadan ibarətdir. Amma bütün bu yüksəliş və enişlərin əsasında heç vaxt dəyişməyən bir amil dayanır - minilliklər boyu əcdadlarımızın qanı, atalarımızın alın təri, analarımızın göz yaşlarıyla suvarılmış doğma torpaqlarımız!
Öz qoynunda igid oğul və qızlar yetirən, qəhrəmanlığı tərənnüm edən, qorxaq və satqınlara rüsvayçılıq damğası vuran, halal zəhməti mükafatlandıran, qayğısını ondan əsirgəməyən və onu ləkələyənləri cəzalandıran ana torpaq! Bəşər tarixində hələ elə bir hal olmayıb ki, xalq öz torpaqlarını təcavüzkar düşmənə könüllü təslim etsin. Hətta özündən güclülərə tabe olsa belə, torpaqlarını düşmən tapdağından qurtarmağa və azadlığını əldə etməyə həmişə can atıb. Bəzi xalqlar doğma torpaqlarının azadlığı uğrunda mübarizədə ölümü köləlikdən üstün tutublar. Minillik tarixi boyu dəfələrlə xarici müdaxilələrə məruz qalan Azərbaycan xalqının uğuru bundadır ki, onun Ermənistanın işğalına məruz qalan ərazilərinin bütövlüyünün bərpası uğrunda qəhrəmancasına, dönməz, ardıcıl mübarizəsinə dünyamiqyaslı görkəmli dövlət xadimi İlham Əliyev başçılıq etmişdir.
XX əsrin son onilliyində xalqımızın yaddaşına nələr həkk olmadı, hansı ağlasığmaz müsibətlərlə üzləşmədik?! Dədə-baba torpaqlarımızı işğal etmiş qaniçən, həyasız erməni təcavüzkarları ilə qarşıdurmada tökülən minlərlə soydaşımızın qanı! Bir milyona yaxın qaçqın və köçkünün ağlasığmaz iztirabları! Qadınları, qocaları, uşaqları qətl edilən, milli mənsubiyyəti və ata-baba yurdunu tərk etmək istəmədikləri üçün ermənilər tərəfindən törədilən Xocalı soyqırımı!!!
1991-ci ildə milli müstəqillik yolunu tutmuş Azərbaycanın daxilində də siyasi vəziyyət mürəkkəbləşmiş və buna prinsipsiz, marionet siyasi qrupların hakimiyyət uğrunda mübarizəsi, qondarma "Dağlıq Qarabağ"ın ayrılma iddiasından istifadə edib respublikanı etnik ərazi prinsipləri üzrə parçalamağa cəhd edən separatçı qüvvələr səbəb olmuşdu. Hakimiyyəti zorla ələ keçirən AXC-Müsavat cütlüyü tərəfindən uçuruma sürüklənən Azərbaycan dövlətçiliyinin gələcəyi apokalipsisi xatırladır, ölkə qan gölü, ehtiyac məngənəsində boğulurdu. Bıçaq sümüyə dirənmişdi. Belə ağır durumda xalq öz böyük oğlu, ümummilli lider, bütün həyatını soydaşlarımızın arzu və ümidlərinin gerçəkləşməsinə həsr etmiş insanı - Heydər Əliyevi rəhbərliyə çağırdı. Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə ilk əvvəl bir sıra əks-hücum əməliyyatları keçirilməklə Ermənistanın ölkəmizə qarşı təcavüzünün daha da dərinləşməsinin qarşısı alındı, sonra isə titanik səylər bahasına 1994-cü ilin mayında Bişkekdə atəşkəs razılaşmasına nail olundu.
Belə mürəkkəb şəraitdə dövlətimizin pozulmuş ərazi bütövlüyünün bərpası üçün xüsusi konsepsiya tələb olunurdu. Ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən hazırlanmış bu konsepsiya öz əksini hərbi-siyasi, diplomatik və sosial-iqtisadi fəaliyyət üçbucağında tapdı. Bütün istiqamətlər üzrə bu konsepsiyanı hazırda Heydər Əliyevin layiqli davamçısı, Azərbaycan xalqının azadlıq mübarizəsini qalibiyyət zirvəsinə çatdıran, Siseronun sözləri ilə desək, Vətən üçün əziz olan hər nə varsa, özünə əziz bilən bir şəxsiyyət - İlham Əliyev uğurla həyata keçirir. "Dağlıq Qarabağ" separatizminin aradan qaldırılması, düşmən tapdağında olan torpaqlarımızın qaytarılması prosesini zəfərlə başa çatdıran Prezidentimizin böyük tarixi önəm daşıyan fəaliyyəti hər birimizə yaxşı məlumdur. Necə deyərlər, görünən dağa nə bələdçi? Bununla belə, Prezident İlham Əliyevin xarici siyasəti, eləcə də Azərbaycan-Ermənistan qarşıdurmasının yekun həlli, dövlətlərarası sərhədlərin delimitasiya və demarkasiyası, sülhün bərqərar olunması ilə bağlı bəzi əsassız və qeyri-elmi təsnifatlara fikrimi bildirmək istəyirəm.
Bu təsnifatların əsas müəllifləri Fransa və ABŞ-ın hakim dairələridir, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın davranış motivlərini də məhz onlar müəyyən edirlər. Onun 2020-ci il 10 noyabr tarixli üçtərəfli Bəyanatın əsas müddəalarını, özəlliklə də "vətəndaşların, nəqliyyat vasitələrinin və yüklərin hər iki istiqamətdə maneəsiz hərəkətini təşkil etmək məqsədilə Azərbaycan Respublikasının qərb rayonları ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında nəqliyyat əlaqələrinin təhlükəsizliyini Ermənistanın" təmin etməsinə dair müddəaları yerinə yetirməmək cəhdi məhz bu iki dövlətin istəklərinə əsaslanır.
Üçtərəfli Bəyanatın altıncı maddəsində nəzərdə tutulmuş öhdəlikləri, əsasən də Qarabağ iqtisadi rayonu və Ermənistan arasında əlaqəni təmin edən "Laçın dəhlizi ilə vətəndaşların, nəqliyyat vasitələrinin və yüklərin hər iki istiqamətdə hərəkətinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi" ilə bağlı müddəaları Azərbaycan müəyyən edilmiş müddətdə ardıcıl yerinə yetirdiyi halda, Ermənistan öz öhdəliklərinə məhəl qoymur.
Fransa Senatı tərəfindən 2024-cü il yanvarın 17-də son iki ildə Azərbaycan əleyhinə qəbul edilmiş üçüncü qətnamə təkcə Fransa deyil, bütün dünya birliyi ölkələri parlamentlərinin qanunvericilik fəaliyyəti təcrübəsində görünməmiş bir təzahürdür. Çünki bu absurd qətnamədə Azərbaycan öz ərazilərini bütünlüklə işğaldan azad etmək və eksklav ərazisi - Naxçıvanla əlaqələr üçün şərtləri təmin etmək istiqamətində hərbi addımlar atmasına görə ədalətsiz şəkildə qınanır.
2023-cü il noyabrın 15-də ABŞ Senatının qəbul etdiyi "S.3000" Aktı və ya qısaca olaraq "2023-cü il Ermənistanın Müdafiəsi Aktı" adlı digər, əgər belə demək olarsa, qanunverici sənəd də təəccüb doğurur. Sənədin hər sətri paradoksallıqla doludur. Bu sənəd Ermənistanın xarici hərbi maliyyə vəsaiti ilə təmin olunmasına imkan verməsi və hətta bunda israrlı olması ilə yanaşı, həm də Bakıya sanksiyaların tətbiqini nəzərdə tutur. Görəsən, Amerika Femidasını bu cür sanksiyalar verməyə vadar edən Azərbaycan dövləti və onun başçısının hansı hərəkətləridir? Axı, bu hərəkətlər ölkəmizin Ermənistan tərəfindən 30 ilə yaxın işğal edilmiş əraziləri üzərində öz suverenliyini qəti şəkildə bərqərar etməyə yönəldilib.
Dövlətimizin başçısı milli mənsubiyyətindən asılı olmayaraq keçmiş "Dağlıq Qarabağ"ın bütün sakinlərini Azərbaycan vətəndaşlığını qəbul etməyə çağırır. Əgər belədirsə, Qarabağ iqtisadi rayonunda erməni əhalisinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə səbəb olan hansı hadisədən danışmaq olar?! Burada ancaq bir məsələdən söz gedə bilər ki, regionun erməni əhalisi arasında qəzəbli azərbaycanofob təbliğat aparılır, Azərbaycan Respublikası tərkibində ermənilərin hipotetik yaşayışı barədə məkrli təsəvvürlər yaradılır və onlar psixoloji təsirə məruz qalaraq bu ərazini təşviş içində tərk etməyə təhrik edilib. Maraqlıdır, Prezident İlham Əliyevin azadlıq missiyasını tənqid edənlər Janna Darkın fransız torpaqlarının ingilis işğalından azad edilməsi uğrunda mübarizəsinə necə yanaşırlar? Onlar bu mübarizəni İngiltərəyə qarşı təcavüz kimi qiymətləndirirlərmi? Bəs 1774-1776-cı illərdə Corc Vaşinqtonun ABŞ-ın müstəmləkə statusunu hərbi yolla dəyişdirmək və dövlət müstəqilliyi əldə etmək uğrunda hərəkatı Böyük Britaniyaya qarşı qanunsuz hərəkətlər kimi təsnif edilsə, yaxud o dövrdə hər hansı bir dövlət koloniyanın milli azadlıq hərəkatından metropoliyanın qorunması üçün qanun qəbul etsəydi, amerikalılar buna nə ad verərdilər? Və ya əgər XIX yüzilliyin ortalarında Cüzeppe Qaribaldinin başçılığı ilə milli azadlıq mübarizəsi Avstriya imperiyasına qarşı təcavüz kimi qiymətləndirilsəydi, italyanlar hiddətlənməzdilərmi? Axı fransızların özləri 1920-ci ildə Janna Darkı müqəddəslər siyahısına daxil etmişlər. Amerikalılar artıq üç əsrdir ki, Vaşinqtonun xatirəsini ABŞ-ın əsas qurucu-atası kimi ehtiramla anır, onun portretini dollar əskinasında çap etdirir, paytaxtlarını onun şərəfinə adlandırırlar. İtalyanlar Qaribaldinin adını kreyserlər, şəhər meydanları və küçələrə verərək, onu böyük xilaskar kimi xatırlayırlar…
Bəli, İlham Əliyevin siyasətini tənqid edənlərin məntiqində şübhəsiz ki, bir ziddiyyət var. Onlar vaxtilə qonşu ölkə ərazisinin iyirmi faizini işğal etmiş terrorçu dövlətə utanmadan himayədarlıq edirlər. Sanki fərqində deyillər ki, bu terrorçu dövlətin silahlı quldur qruplaşmalarına beynəlxalq təşkilatlar işğalçı və təcavüzkar statusu veriblər. Heç cür qəbul etmək istəmirlər ki, bu silahlı quldur dəstələrinin son nəticədəki məğlubiyyəti törətdikləri azğın əməllərin bədəlini ödəməkdir və ilahi ədalətdən doğur! Azərbaycan torpaqlarında törətdikləri talan, ölkəyə vurduqları böyük maddi-mənəvi ziyan qarşılığında təzminat ödəməli olan məğlub tərəfin durumu və öhdəliklərini görməzdən gələn ölkəyə himayədarlıq edilir. Və bütün bunlar Ermənistanın ayağının altına daş qoyur, Paşinyana Azərbaycanla bağlanacaq sülh müqaviləsində öz əsassız iddialarında israr etmək imkanı verir.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Ermənistanla sülh müqaviləsinin bağlanması ilə bağlı mövqeyi dəyişməzdir. Təəssüf ki, Azərbaycanın qərb bölgələri ilə Naxçıvan eksklavı arasında Ermənistan ərazisindən nəqliyyat dəhlizinin maneəsiz fəaliyyətinin təmin edilməsi istiqamətində rəsmi İrəvan tərəfindən addımların atılmaması, Ermənistan Konstitusiyasının preambulasında ölkəmizin mövqeyinə zidd deklarasiyaya istinadın mövcudluğu, erməni işğalçıları tərəfindən Azərbaycan ərazisində binaların, mühəndis qurğularının, körpülərin, onlarla şəhər və kəndin dağıdılması, dinc sakinlərin qətlə yetirilməsi nəticəsində dəymiş zərərin ödənilməsi kimi detallar iki dövlət arasında uzunmüddətli ədalətli sülh müqaviləsinin bağlanmasına mane olur.
Yeri gəlmişkən, erməni hərbi-siyasi çirkinliyinin fransız himayədarları Ermənistanın guya ki, 150 kv. km ərazisini "işğal etdiyinə" görə Azərbaycanı haqsız yerə qınayır, Ermənistan tərəfindən 1990-cı illərin əvvəllərində zəbt edilmiş, yeddisi respublikanın Qazax rayonu ərazisində yerləşən, Kərki adlanan digəri isə Naxçıvan Muxtar Respublikasına aid səkkiz Azərbaycan kəndinin işğal altında saxlanılması barədə isə bilərəkdən susurlar. Və əgər uzun illərdir Ermənistan tərəfindən Azərbaycan ərazisinin iyirmi faizinin işğalına Fransa, ABŞ və ümumilikdə Avropanın susduğunu nəzərə alsaq, onda artıq ikiqat deyil, üçqat standartlardan danışa bilərik. Xüsusilə də Prezident İlham Əliyevin ən yüksək beynəlxalq səviyyəli sammitlərdə 1918-1921-ci illərdə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün pozulması ilə bağlı bəyanatları quyuya atılan daş təsiri bağışlayır. Axı tarixdən azacıq xəbəri olan hər kəs bilir ki, indiki Ermənistanın paytaxtı - XX əsrin əvvəllərində əhalisinin əksəriyyətini azərbaycanlılar təşkil edən, əsl adı İrəvan olan "Yerivan" şəhəri Azərbaycan Milli Şurasının qərarı ilə 1918-ci il mayın 29-da yeni elan edilmiş Ermənistan Respublikasına hədiyyə edilib. Üstəlik, mərkəzi bolşevik hakimiyyətinin hərbi-siyasi təzyiqi altında AKP(b) MK-nın Siyasi Bürosu və Təşkilat Bürosu 1920-ci il noyabrın 30-da daha bir regionun - əzəli Azərbaycan torpağı olan Zəngəzur qəzasının sovet Ermənistanına verilməsi haqqında qərar qəbul edib, Bakı Soveti isə həmin il dekabrın 1-də bu qərarı təsdiq edən deklarasiya verib.
Şübhəsiz ki, tarixi ədalət soydaşlarımızın bütün dədə-baba torpaqlarına qayıtmasını tələb edir və bir neçə nəsil azərbaycanlıların bu qayıdışla bağlı arzularının gerçəkləşməsinin əsas göstəricisi xilaskar lider, müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə tarixə yazılan azadlıq epopeyasıdır. XIII əsrdə rus torpaqlarının Tevton Qərbinin müdaxiləsindən xilaskarı Aleksandr Nevskinin dediyi kimi, "Allah qüvvədə deyil, həqiqətdədir!". Həqiqət isə cəsur, iradəli, ağıllı və uzaqgörən lider İlham Əliyev başda olmaqla, Azərbaycan xalqının tərəfindədir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(09.04.2024)
