“Ədəbiyyat və incəsənət” portal Kubra Quliyevanın “Kim deyir ki, susmaq qızıldır?” adlı hekayəsini oxucularına təqdim edir.

Ana: Gülay, qızım, gəl qonaqlara çay süz.

Gülay: Yaxşı, anacan, gəlirəm.

Qonaq: Hə, ay bacı, sənin qızın da maşallah, böyüyüb deyirəm haa. Bu il inşallah axırıncı ilidir, hə?

Ana: Hə, ay Səmayə bacı, bu il İqtisadı qutarır.

Gülay içəri keçir.

Gülay: Xoş gəlmisiz, Səmayə xala.

Qonaq: Xalan boyuna qurban, xoş gününə gəlim, ay bala.

Gülay: Çox sağolun (təbəssüm edir).

Ana: Qızım, servantdakı stəkan dəstini götür, ona süz çayları (göz vurur).

Gülay: Yaxşı (başını bulayır).

Qonaq: Deyirəm, ay Nuranə, sənin qızın da maşallah, özünə çəkib, çox göyçək qızdır. Yəqin tez apararlar qızı.

Ana: O hələ uşaqdır e, bacı, oxusun qutarsın, istəsə ya işə başlayar, ya magistra imtahan verər.

Gülay çayları süzüb otağına keçmək istəyəndə Səmayə yenə dillənir.

Qonaq: Ay qızım, gəl otur sənə deyəcək sözlərim var.

Gah anasına, gah Səmayə xanıma mat-mat baxan Gülay bir söz deməyib anasının yanında əyləşir.

Qonaq: Qızım, sənin bu anana qalsa, sən ər tapa bilməyəcəksən.

Gülay: (narazı tərzdə) Ay xala, nə ər, mən hələ təhsilimə davam etmək istəyirəm, inşallah hazırlaşıb Polşaya magistraturaya qəbul olmaq, orada oxumaq istəyirəm.

Qonaq: Bax bala, ağlını başına yığ, sən xaricə gedib nə edəcəksən, düşəcəysən xaxol-maxol millətlərin əlinə, kimdi orda sənə xoş baxan. Gəl daşı ətəyindən tök, qutar bu il, səni alaq oğlum Rizvana.

Ana: Səmayə bacı, indiki cavanlara qarışmaq olmur, bir də ki, evlilik böyük bir yükdür, onun üçün gərək hər iki tərəf həm bir birini tanıyıb hörmət etsin, həm də ki, sevgi olmasa ailə olmaz.

Əllərini yelləyib çayı işarə edən qonaq yenə dilini dinc saxlamayıb dillənir.

Qonaq: Aaay-hay danışırsan e Nuranə, sizi də elə bu türk serialları kor qoyub, qızına eşq- məhəbbət dərsləri öyrədənə kimi bir az iş-güc öyrətsəydin çayı qonağa açıq süzməməli olduğunu başa düşərdi heç olmaya. Yoxsa sevgi belə gəldi, hörmət belə getdi, boş söhbətlərdi. Belə də ki, güya hansımız sevib evlənmişik? Gözümüz açılan kimi ər evinə düşməmişik? Hansımızın ixtiyarı var idi, mən oxumaq istəyirəm deməyə. Bəyəm indi pis dolanırığ ki? Maşallah, Rizvan işləyir, qəşəngcə qazanır, kişi maşın da aldı ona, qızı da ki, keçən ay 17 yaşı tamam olan kimi verdim getdi. Sevib bizdən artığına qismət olacaq ki, bəyəm? Seçdiyi sənət qız sənəti olsa dərd yarı, deyərdim müəllimə zad işləyəcək, səninki İqtisadı qurtarıb ekonomist olacaq elə bu dəqiqə. Sənə deyirəm tök ətəyinnən daşı, qız ayılmamış bağlayaq buların başını.Yoxsa bir də, görəcəysən ki, ordan-burdan xəbərlər çatır qulağına. Rizvanımın da xasiyyəti kişi xasiyyətidir haaa, görsə ki, qız bir az açıq geyindi, bir az dedi-güldü, qanı qaralar. Dostlar zad da boş söhbətdi, kişi gərəy arvadına yiyə dursun, bu gün dostu olanın sabah aşnası olar.

Yersiz qonağın sözlərindən bir qədər əsəbləşən Nuranə boğazını arıtlayıb söz demək istəyirdi ki, Gülay özünü saxlaya bilməyib içində ümumi cəmiyyətimizin bu düşüncələrinə qarşı yığılan bütün qıcığını Səmayənin üstünə tökdü.

Gülay: Əvvəla Səmayə xala, gəlmisiz, xoş gəlmisiz, amma ki, qonaq gərək ağzının danışığını bilə. Bilməyib artıq danışanda həddini bildirmədikcə adamın başına çıxırlar yoxsa. Mən bayaq da qeyd elədim ki, magistraturanı xaricdə oxumaq niyyətim var və Allahın izni ilə gerçəkləşəcək. İxtisasıma gələndə sənətin qızı oğlanı olmaz. Ən azı əlinizin altında telefon var, girin araşdırın, hal-hazırda milyonlarla qadın öz ayaqları üstündə dimdik işlərinin başındadır. Siyasət, iqtisadiyyat, sosiologiya,  ümumiyyətlə, aşbazından polisinə, polisindən taksi sürücüsünə kimi istənilən iş kateqoriyalarında qadın əməyindən istifadə olunur və qadınların iş üçün mənfəəti kişilərə nisbətdə iyirmi faiz daha üstündür. Siz hər nə qədər anlamasanız da, qeyd edim ki, əksər uğurlu kariyeraya sahib qadınlar qəliblərə sığınmaq əvəzinə öz elminə və bacarığına güvənərək ümumiləşdirilmiş el sözünü çeynədikləri üçün bu dəqiqə sivilizasiyamızın inkişafına təkan verirlər. Sizin kimi qadın düşməni olan həmcinslərim isə heç vaxt mənə çatmayıb. Necə yəni, gözü açılmamış ver ərə getsin? Evlilik özü qızı qadın etmə yolunda atılan ən məsuliyyətli addımdır. Əvvəl gərək insan qarşındakını tanısın, onun xasiyyəti, zövqləri, düşüncəsi, həyata baxışı qarşı tərəfi tamamlasın. İndiki statistikalara baxsanız, görəcəksiniz ki, əksər boşanmalar 25 yaş altında ailə quran xanımlar tərəfindən həyata keçirilib və əsas səbəblər şiddət, xəyanət və ya münaqişəli münasibətlərdən dolayıdır. Lakin bir bu qədər də, xoşbəxt olmadığı halda evliliklərini bitirməyən minlərlə xanım fiziki və mənəvi şiddətə, təhdid və təhqirlərə dözüb oturublar. Səbəbi isə məhz sizin kimi qadın olub qadın xoşbəxtliyini heçə sayan, mentalitet dəyərlərini belə ali məqsədlər üçün yox, öz qıt düşüncələri üçün istifadə edənlərdir. Heç nə demirəm, sizin qızınız 17 yaşında ərə gedəndə ola bilsin ki, çox işgüzar qız olmuş olsun. Amma bu, o demək deyil ki, onun psixologiyası və bədəni ailə qurmaq və qadın olmaq üçün tam hazırdır. Oğlunuz Rizvana gəldikdə isə, sizin oğlunuz kimi qoruyucu qalxan funksiyalı ləyaqət və qeyrət simvolu olan ağız dolusu kişi balalarını  da, məhz kor edən ailələrdir. Uşaq yaşlarından kişi ağlamaz ifadəsi ilə ilk öncə yıxılan uşağa ağlamağı, kişi gülməz deyib gülüşü ,kişi qorxmaz deyib qorxunu qadağan etdiniz. Kişisən arvadına yiyə dur, kişisən qadınını və namusunu qoru, kişisən yeri gəldi vur! Budur yəni? Kişilik bu deyil. Dörd hərfin altında əslində çox mənalar yatır. Məsələn, kişi ağlamaz, gülməz yerinə ağlamaq da, gülmək də insanların ən təbii haqqıdır deyilib, güclü və ya qorxusuz olmaq yerinə gücünü mərhəmətindən alan, qorxusu sevdiklərini incitmək olan insanlar yetişdirməklə, qadınının namusunu qorumaq üçün onun gözünü bağlayıb mühitdən təcrid etmək, təhsilinə, dostlarına, geyiminə qarışmaq əvəzinə daim onun arxasında olduğunu hiss etdirərək, ayaqları üstündə dimdik dursun deyə dəstək olaraq, pis gündə bir ağlayıb xoş gündə bir gülərək, yeri gəlsə münaqişələr qarşısında qucaqlamanın verdiyi inamı ona öyrədək qorumalı olduğunu dərk edən güclü kişilər həyatları boyunca həqiqi ləyaqət, xarakter və kişilik sahibi olacaqlar.

Azacıq susduqdan sonra əlavə edir:

-Çaya gəldikdə isə özüm çayın dəmini az süzüb rəngini bir az açıq etmişdim ki, tünd çay ürəyə ziyan verir. Sizin kimi əqidəsi qıt, qeybətə meyilli insanların ürəklərini nəinki çayın isidəcəyini düşünmək, qəlblərinin daşlaşmadığına inanmaq da, mənim kimi "gözü açılmamışların"günahıdır, üzrlü sayın.

Eşitdikləri qarışısında şoka düşən Səmayə ayağa durur, başını aşağı salıb bir söz demədən çıxıb gedir.

Danlanacağından ehtiyat edən Gülay anası ilə göz-gözə gəldikdə narahatçılığın boşa olduğunu anlayıb, nəhayət ki, illərdi mentalitetə hopmuş sözlər qarşısında ilk dəfə səssiz qalmadığı və susan qadınların hamısının ürək sözləri olduğu üçün özü ilə qürur duymağa başlayır

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.07.2023)