“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Zahirə Cabirin Ümummilli lider Heydər Əliyevə həsr edilmiş, azyaşlı oxuculara ünvanlanan hekayələrinin dərcinə başlayır. İlk hekayə “Ana laylası” adlanır.
ZAHİRƏ CABİR
ANA LAYLASI
Gözəl bir yaz səhəri idi. Günəşin al şəfəqləri ətrafa səpələnmişdi. Cərgə ilə əkilmiş qızılgül kollarından günəşə boylanan qızılgüllər yorğun gözlərini açıb ətrafa boylanırdılar. Hər tərəf yaşıllığa, gül-çiçəyə qərq olmuşdu. Günəşdən savayı bir körpə səsi də açılan yaz səhərini sevindirirdi.
Bu yenicə dünyaya gələn uşaq səsi idi. Ata sevinc içində körpəsini beşiyindən götürüb doyunca üzünə baxdı. Bu körpə o birilərindən xeyli fərqli idi. Yaz rəngli ala gözləri çox mənalı, ağıllı idi. Körpə doğma nəfəsi duyan kimi səsini çıxarmadan atasına baxdı. Ata onun gözlərində bir dahilik duydu. Elə zənn etdi ki, dünyaya gəldiyi bir gün ərzində balası həyatın bütün acısını da, şirinini də dadıb, bələkdə ikən artıq böyüyüb. Gözlərini balasından ayırmadı. Xeyli fikrə getdi. “Sənin necə hökmlü, ağıllı, mənalı baxışların var. Bəlkə sən hökmdar olacaqsan?!”- gülümsəyərək söylədi. Ana: ”Gəl, uşağın adını Heydər qoyaq. Qardaşımın adıdır. O da çox ağıllı, mərd, hünərli idi. Adını qoysaq, qardaşımı yaşatmış olaram.”- dedi. Ata razılaşdı: “Oğlum, adını Heydər qoydum. Yaşını Tanrı versin. Adına layiq oğul ol. Şir, aslan hünərli, cəsur, igid ol!” –dedi.
Az sonra ana öz balasına süd verdi, laylay çaldı. Laylay oxunduqca körpənin bənizindəki sarılıq yavaş-yavaş çəkildi, simasında həyat işartıları, gülüş duyuldu. Arabir yorulub dayansa da, yenidən aramla əmməyə başladı. İzzət dünyanın ən xoşbəxt anası idi. Laylay deyirdi... həm körpəsinə, həm də nakam qardaşına. Yadına ötən günləri saldı...
İzzət ana Zəngəzur mahalının Comərdli kəndindən idi. Bu kənd Zəngəzurun axar-baxarlı, bağlı-bağatlı, səfalı guşəsi olub, dağ kəndləri içərisində gözəlliyi ilə seçilirdi. Ulu yaradan bu kənddən heç nəyi əsirgəməmişdi. Kəndin özülünü İzzət ananın ulu babası Comərd qoymuşdu. İzzət xanım sayılıb-seçilən, böyük hörmət və nüfuz sahibi olan Comərdli nəslinin törəməsiydi. Comərdli kəndində yaşayanların hamısı onların tayfası hesab olunurdu. Dağlar qızı İzzət ana elə dağ kimi də uca, əzəmətli, vüqarlı idi. Füsunkar gözəlliyi, ağır təbiəti, utancaq qeyrəti ilə dövrün qız-gəlinlərindən fərqlənirdi. Erməni quldur dəstələrinin Zəngəzur torpağına olan təcavüzü nəticəsində minlərlə soydaşı ən qəddar üsullarla qətlə yetirilmiş, qalanları doğma torpaqlarından didərgin salınmışdı. Bu, ananın ömür kitabında gənclik xatirələrinin ən acı səhifələrindən idi. Öz dədə-baba torpağından didərgin düşənlər Naxçıvanın ətrafında olan kəndlərdə - Qazançı, İşıqlar, Cəhri və Milax kəndlərində məskunlaşmışdı. İzzət ananın çəkdiyi müsibətlərin hamısından ən dəhşətlisi ailəsi ilə Comərdlidən qaçarkən yolda gördüyü mənzərə olmuşdu. Çox sevdiyi, gözəlliyi, boy-buxunu ilə seçilən 23 yaşlı qardaşı Heydərin cəsədi... O, erməni qaniçənlərinin vəhşi qurbanı olmuşdu. Ananı qaçqın düşmək ağrısından daha çox sevimli qardaşının ölümü yandırırdı. Düz on beş il bacı-qardaşlarının sağ olub -olmamasından xəbər tuta bilmədi. Bir gün isə qardaşı övladlarının sağ olması xəbərini ona verəndə bütün dünya gözündə firlandı. Həyata elə bil ikinci dəfə gəldi. Qardaşlarının ətrini illər sonra tapdığı övladlarından aldı. Məsmə, Səkinə, Rzaqulu, Humay... Artıq yoxluğa çevrilmiş bacı-qardaş tapıntısına bərabər sevinc idi onlar... Ana xatırladığı ötən günlərin acısını unudaraq yeni doğulan körpəsinə laylay oxuyurdu.
Laylay beşiyim laylay,
Evim, eşiyim laylay.
Sən get şirin yuxuya,
Çəkim keşiyin laylay.
Laylay deyim boyunca
Baş yastığa qoyunca
Pardaxlan, qızıl gülüm
Bir iyləyim doyunca.
Laylay dedim yatasan,
Qızıl gülə batasan.
Qızılgül kölgəsində
Şirin yuxu tapasan.
Körpə sanki ananın səsindəki sehri anlamağa çalışırdı. Ətrafda hər şey susmuşdu. Elə bil təbiət də bu saf, yanıqlı səsin sehrinə düşmüşdü. Sanki pəncərədən düşən günəş şüaları altında kilimin üstündə yumurlanan pişik də, pəncərəyə qonan quşlar da ananın həzin səslə oxuduğu laylanı dinləyirdilər. Artıq körpə doymuş, yuxuya getmişdi.
Ürəkləri titrədən ana laylası tanrının xoş anında, xoş saatında yaranmış, gələcəkdə Azərbaycanın xilaskarı olan ulu öndərimiz Heydərə çalınırdı. Həqiqət budur ki, bütün dünyanı müharibələrdən cənnət ətirli ana laylası, ana nəğməsi xilas edəcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.05.2023)
