Bədii qəhrəmanların şərəfinə adlandırılan sindromlar – Çox maraqlıdır! Featured

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı ədəbiyyatşünas Sərvanə Dağtumasın Lamiyə Göycəyevaya istinadən yazdığı və redaksiyamıza təqdim etdiyi olduqca maraqlı yazını sizin ixtiyarınıza verir. Tarixdən bizə hansısa şəxsiyyətlərlə bağlı ifadələr bəllidir. Qordi düyünü, Axilles dabanı, Sizif əməyi və s. Sən demə, bu cür sindromlar bədii ədəbiyyat qəhrəmanları şərəfinə də adlandırılıb. Baxaq.

 

Emma Bovari sindromu.

İdeallaşdırılmış məhəbbət axtarışında olan, reallığı qəbul etməyən, reallıq hissəni itirən bir qadının faciəsi. Xroniki emosional məmnuniyyətsizlik, ağ atlı şahzadə axtarışı, istəkləri naminə hər şeyi qurban vermə.

Martin İden sindromu.

Uğur qazanmaq üçün çalışırsınız, məqsədinizə nail olmusunuz, lakin həyata marağınız itib. Bütün maneələri dəf edərək məqsədinizə çatsanız da, zövq ala bilmirsiniz, təhlükəli apatiya vəziyyətinə düşmüsünüz, hər şeyi təxirə salırsınız. İnsan böyük arzuların yanında kiçik arzuları da saxlamalıdır.

Dorian Qrey sindromu.

Xarici görünüşünüz, fiziki cəlbediciliyiniz sizdə maniakal narahatlıq yaradır, qocalığı qəbul etmirsiniz, qocalmaqdan çox qorxursunuz, bunu geyiminizlə, estetik əməliyyatlarla, kosmetoloji vasitələrlə kompensasiya etməyə çalışırsınız.

Piter Pen sindromu.

Böyümək istəmirlər, daha çox kişilər sindromdan əziyyət çəkirlər. Digər adı kidaltdır-“yetkin uşaq”. Uşaq kimi davranırlar. Ölkəmizdə belə kişilər çoxluq təşkil edir.

Vendi sindromu.

Uşaq olsalar da, yetkin kimi davranırlar, daha çox qadınlarda müşahidə olunur, ana mövqeyində çıxış edirlər, perfeksionistdirlər. Müdrik qadın obrazına ayaq uydurmağa çalışırlar. Rədd edilmə qorxusu buna səbəb ola bilər, ölkəmizdə qadınların çoxu bu sindromdan əziyyət çəkir.

Alisa möcüzələr diyarında sindromu.

İnsanlar ətradakı əşyaların proposiyasını dərk etməkdə çətinlik çəkirlər, həmin əşyalar onların gözünə ya çox böyük, ya da çox kiçik görsənir.

Plyuşkin sindromu.

Digər adları Diogen sindromu, sillaqamaniya, yığıcılıq vərdişi. Bu, qocaldıqca meydana çıxan kəmağıllılıq nəticəsində lazımsız əşyaları toplamaq vərdişidir. Bəzən belələrinin mənzillərində yaşamaq mümkün olmur.

Edip kompleksi.

Öz atasını öldürüb anası ilə evlənən Çar Ediplə əlaqəlidir. Ziqmund Freyd uşağın anası ilə seksual arzularını, atasını qısqanmağını bu cür adlandırırdı.

Elektra kompleksi.

Qızın atası ilə bağlı seksual arzularını Freyd bu cür adlandırırdı.

Verter effekti.

Hötenin “Gənc Verterin iztirabları” əsərindən götürülüb, “kütləvi intiharlar” bu cür adlanır.

Münhauzen sindromu.

Hazırda simulyativ pozuntu adlanır. Başqalarını xəstə olduqlarına inandırırlar.

Kvazimoda sindromu.

Dismorfobiya-özünü bəyənməmə xəstəliyi.

Lolita sindromu və ya nimfetka.

 Özlərini böyük kimi aparmağa can atırlar. 9-14 yaş arası uşaqlarda müşahidə olunur.

Otello sindromu.

Patoloji qısqanclıq. Müəllif qısqanclığı “yaşıl div” adlandırır.

Ofeliya sindromu.

 Yaddaş pozuntusu, hallüsinasiya, qarabasma, depressiya, intihar.

Kral Lir sindromu.

Əsər bir növ övladlarının xüsusi oldqularına, onların heç vaxt tərk etməyəcəyinə kor-koranə inanan valideynlərə nəsihət xarakteri daşıyır. Valideyn və övlad arasında bağın olmaması, uşaqların qullarına çevrilməsi, ləyaqətlərini, individuallıqlarını itimələri.

Ledi Maqbet sindromu və ya Ponti Pilat sindromu.

İnsan psixikasında mental və fiziki təmizliyin əlaqəsindən ibarətdir. Üst-başları təmizdirsə, insanlar elə bilirlər ki, içləri də təmizdir, günahlarını yumaq istəyirlər.

Sinderella sindromu.

Qurban kompleksli xanımlar - mütilik, fağırlıq, itaətkarlıq, fədakarlıq. Müstəqillikdən qorxurlar, indiki zamanda yaşamırlar. Möcüzəyə bəslədikləri inam passiv həyat tərzinə bəhanə olur. Analarının qoyduqları qayda-qanunların əsirinə çevrilirlər. Uğur qazanmaqdan qorxular, uşaqlıqda manipulyasiya olunurlar.

Yatmış gözəl sindromu və ya Kleyne-Levin sindromu. Hipersomniya.

Bu sindromdan əziyyət çəkənləri yuxudan oyandırmaq çətin olur, apatiya, səsə, işığa qarşı həssaslıq, hallüsinasiya, qeyri-sağlam, qidalanma, hiperseksuallıq, (daha çox kişilərdə) depressiya əlamətləridir.

Rapunzel sindromu.

Trixotillomaniya - saçını yolmaq, trixofagiya-qoparılan saçları yemək. (adətən, qadınlarda)

Haklberri Finn sindromu.

Məktəb dövründə itaətsizliklə başlayır, yetkinlik yaşına çatdıqdan sonra iş yerini tez-tez dəyişməklə, səbəbsizcə iş yerinə getməməklə müşahidə olunur. Boşluq hissindən əziyyət çəkirlər, o hissi doldurmaq üçün daim axtarışdadırlar. Heç vaxt heç kimlə özlərini rahat hiss etmirlər, məsuliyyətdən qaçırlar, ata fiqurları dağıdıcı olur, özünəhörmət hissi aşağıdır, stabilliklə problemləri olur.

Polianna sindromu.

 Təhlükəli optimizm. Ən pis hadisələrdə yaxşı şey axtarırlar. Həyata çəhrayı eynəkdən baxırlar, süni evinc, təhrif olunmuş reallıq sindroma xasdır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.03.2023)

 

 

 

 

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.