Azərbaycanın Yunanıstandakı səfiri Anar Hüseynovun Yunanıstanın aparıcı mətbuat orqanı “Etnos” xəbər agentliyində “Nizami Gəncəvi: Dialoq və tolerantlıq təbliğ edən azərbaycanlı şair və filosofun əsəri” sərlövhəli məqaləsi yayımlanıb.
Məqalədə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Sərəncamı ilə 2021-ci ildə görkəmli Azərbaycan şairi və filosofu, dünya şöhrətli klassik lirik şeirlərin müəllifi Nizami Gəncəvinin anadan olmasının 880-ci ildönümü münasibətilə "Nizami Gəncəvi İli" elan edilməsi ilə əlaqədar olaraq şairin həyat və yaradıcılığı ilə bağlı geniş məlumat verilib.
AzərTAC-ın Afina müxbirinin yaydığı məlumata görə, məqalədə Nizaminin
milli mənəviyyatımızın ayrılmaz hissəsinə çevrilmiş parlaq irsi əsrlərdən bəri Şərqin misilsiz mədəni sərvətlər xəzinəsində özünəməxsus layiqli yerini qoruduğu oxucuların diqqətinə çatdırılıb. Bildirilib ki, Nizami Gəncəvi ömrü boyu Şərqin mühüm mədəniyyət mərkəzi, eyni zamanda, Böyük Səlcuq imperiyası və Azərbaycan Atabəylər dövlətinin mühüm şəhərlərindən biri olan Gəncə şəhərində yaşayıb, Yaxın və Orta Şərq fəlsəfi-ictimai və bədii-estetik düşüncə tarixini zənginləşdirən ecazkar söz sənəti incilərini məhz qədim Azərbaycan şəhərində yazıb. Onun geniş şöhrət tapmış “Xəmsə”si dünya poetik-fəlsəfi fikrinin zirvəsində dayanmış, çox sayda davamçılarından ibarət böyük bir ədəbi məktəbin əsasını qoymuş və dünyanın ən məşhur kitabxana və muzeylərini bəzəyən əsərləri Şərq miniatür sənətinin inkişafına mühim töhvə verdiyi barədə məlumat verilib
Məqalədə N.Gəncəvinin yazdığı əsərlərdə bəşəriyyəti milli sərhədlərin hüdudlarından kənara qaldırdığı, əsas qəhrəmanlarının isə fars, ərəb, yunan və başqa millətlərin nümayəndələri olduğu vurğulanıb. Məlumat verilib ki, onun ədəbi yaradıcılığında məqsəd və ideyanın ən yüksək səviyyəsi öz əksini tapıb, qəhrəmanların seçimi ilə onlarla millətin təmsil olunması isə heç də təsadüfi seçilməyib. O, bunu bilərəkdən edib. Buna görə də, onun əsərləri dünyanın ən çox tərcümə olunan əsərlərindən biri hesab olunur. N.Gəncəvinin səkkiz əsr əvvəl irəli sürdüyü ideyaların bu gün də öz aktuallığını saxladığını, cəmiyyətdə görmək istədiyi bəşəri xüsusiyyətlərin təbliğ olunmaqla bəşəriyyətin yarandığı gündən bəri əldə etdiyi ümumi tərəqqidə öz töhvəsini verdiyi vurğulanıb.
Məqalədə “Xəmsə”yə daxil olan "İskəndərnamə" poemasında Zərdüşt dininin ənənələri, müsəlman inancları, Sasani salnamələri və qədim Yunan fəlsəfəsindən ibarət çoxşaxəli sujet xətti ilə sevgi və məhəbbət mövzuları, eləcə də varlığın fəlsəfi və həyatın mənaları ilə bağlı şairin düşüncələri təsvir edilib. Poemanın "Şərəfnamə" və "İqbalnamə” olmaqla iki hissəyə bölündüyü barədə məlumat verilib və "Şərəfnamə" adlı birinci hissədə İskəndər (Böyük İskəndər) ideallaşdırılıb, onun ədalətli bir sərkərdə, müdrik hökmdar, xalqını yoxsulluqdan və zülmdən qurtaran bir qəhraman kimi təqdim edilib. Eyni zamnada, məqalədə İsgəndərin Cənubi Qafqazı ziyarət etməsindən, Bərdə şəhərinin hökmdarı Nüşabə ilə görüşərək maraqlı söhbət etməsindən, eləcə də Azərbaycanın təbii gözəlliyi barədə məlumat verilib. Nüşabənin sözləri ilə şair yalnız xarici ölkələri işğal və qarət etmək üçün yaşayan sərkərdələrin qəddarlığı haqqında düşüncələrini çatdırıb. N.Gəncəvi poemanın "İqbalnamə” adlı ikinci hissəsində hökmdarı savadlı və fəlsəfi bir peyğəmbər kimi təsvir edib, istifadə edilmiş hadisə və əhvalatların xalqımızın fəlsəfi və əxlaqi düşüncələrindən qaynaqlandığı barədə məlumat verib. Məqalədə N.Gəncəvi yaradıcılığının poetik düşüncəsində ədalət ideyası, insanların xoşbəxtlik və firavanlıq naminə fəaliyyəti, elmin, fəlsəfənin, musiqinin və müxtəlif sənət növlərinin təbliğ olunduğu bir cəmiyyətin təsvir edildiyi bildirilib. Müəllif yazısında şair zəhmət adamının ağlını, müdrikliyini və ləyaqətini tərifləyib, bədii qəhrəmanların dərin bilikləri vasitəsilə elm və fəlsəfənin əhəmiyyətini vurğulayıb. Eyni zamanda, İskəndərin sarayında aparılan fəlsəfi müzakirələrdə iştirak edən yeddi böyük yunan filosofu - Aristotel, Milet Talesi ,Tyana Apollonius, Sokrat, Tir Porfiri, Hormus və Aflatun barədə məlumat verilib.
Məqalədə bəşər sivilizasiyasının müxtəlif mədəniyyətlərin qarşılıqlı əlaqəsi ilə zənginləşdiyini, yunan elminin, fəlsəfəsinin və mədəniyyətinin həmişə Şərqlə sıx təmasda olduğunu və hər iki mədəniyyətin bundan qarşılıqlı olaraq faydalandığı diqqətə çatdırılıb. Həmçinin, Yunan mədəniyyətinin şərq ilə qərb arasında körpü rolu oynadığı vurğulanıb. Bu baxımdan, N.Gəncəvinin "İsgəndərnamə" əsərinin, ən azından Azərbaycan üçün fərqli dinlər, mədəniyyətlər və xalqlar arasında dialoq, tolerantlıq və anlayış baxımından aktual olduğu ideyasını yunanıstanlı oxuculara çatdırıb. N.Gəncəvi fəlsəfəsinə və düşüncəsinə əsaslanan beynəlxalq əlaqələri təbliğ etməyin insanlığa, sülhə və inkişafa böyük bir töhfə olduğu vurğulanıb.