İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Frans Kafka – dünyaşöhrətli bu yazıçı Azərbaycanda da kifayət qədər sevilir. Amma həyatı barədə çoxumuz məlumatsızıq. Halbuki, acılarla dolu bir həyat yaşayıb, sağlığında yazdıqlarına əhəmiyyət belə verməyiblər. Bu həyatda bir sınma nöqtəsi də olub – atası.

O, atasını əsla sevmirdi, çünki onunla münasibətləri çox gərgin və çətin idi. Kafka bu münasibətləri ən açıq şəkildə "Atama Məktub" ("Brief an den Vater") adlı əsərində təsvir etmişdi. Burada Kafka atasını avtoritar, tələbkar və emosional baxımdan soyuq bir insan kimi təqdim edir. Bunun əsas səbəbləri bunlar idi:

1. Qorxu və təzyiq: Kafka uşaqlıqdan atasından çox qorxurdu. Atası onun üzərində psixoloji təzyiq göstərirdi və onu daim tənqid edirdi, bu da Kafkanın özünəinamını zəiflətdi.

2. Anlaşılmazlıq: Ata ilə oğul arasında böyük bir düşüncə və dəyər fərqi var idi. Kafka incə ruhlu, həssas və yazıçı təbiətli biri idi, atası isə daha sərt, praktik və dünyəvi insan idi.

3. Tənqid və etinasızlıq: Atası onun yazıçı olmaq istəyini dəstəkləmirdi, onu zəif xarakterli hesab edir və daim uğursuzluqları ilə üzünə vururdu.

4. Sevgi çatışmazlığı: Kafka atasından nə istədiyi sevgini, nə də dəstəyi ala bilmədi. Bu sevgi boşluğu onun həm şəxsi həyatına, həm də yaradıcılığına dərin təsir göstərdi.

Kafka üçün atası bir növ avtoritet və qəddar sistemin simvoluna çevrilmişdi. Onun bir çox əsərində — məsələn, "Məhkəmə", "Qəsr", "Metamorfoz" — bu avtoritar fiqurun metaforik təzahürlərini görmək mümkündür.

Nəticə 

İnsan sevgi ve qayğını ilk öncə ailəsində hiss etməlidir. Atasının Kafkaya olan soyuq münasibəti, onun yazıçı olmaq düşüncəsinə və hisslərinə laqeyd olması, atasından istədiyi dəstəyi və sevgini görə bilməməsi də yaradacılığına təsir etmişdi. Kafka atasını sevmirdi, ona sadəcə nifrət edirdi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.04.2025)