“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə Ədəbiyyatımızı tanıdaq layihəsində bu gün sizlərə Əli Şirin Şükürlünün şeirləri təqdim ediləcək.
ƏDƏBİ SUPREMATİZM
Limit: yığılma nöqtəsi
Qış görkəmində ağac: altında əvvəlcə diri bildiyim,
üzü torpağa "ayaqüstə" ölən quş - hərəkətsiz,
heçliyə çevrilsə də,
sanki təzəcə qonub yoxluğu boyda torpağa.
Dayanıb bir mövcudolma
hələ ki formasını itirməsə də.
Dayanıb bir mövcudolma; ölən quş şəklində.
Hər yoxolmanın
öz forması olurmuş, demə.
Bütün ölümlər yerə doğru, quşcığaz,
bütün ölümlər yerə çəkir hər şeyi
və hər şeyin yığıldığı nöqtə var.
Səma olduğu kimi, quşcığaz,
qapqara, bambalaca yaranış,
ehtimal edirəm xəbərin yox, səma olduğu kimi
cızdığın və cızmadığın trayektoriyalarla birgə.
Nə yoxluq tam heçlikdi, nə heçlik tam yoxluq,
quşcığaz - balaca yaranış,
nəsə böyük bir sirr, bir məna var bilmədiyimiz,
anlaşılması çətin. Bircə, gümanım:
hər yoxluq heçliyə keçid,
hər heçlik yeni imkanlar çoxluğu,
ya xaos, ya nizam şəklində...
...bilirəm,
artıq təsəlliyə nə ehtiyac var,
elə-belə danışıram, lirika xatirinə...
Mən də
keçid edirəm heçliyə yavaş-yavaş,
yarımçıq qalmasın lirika:
Yer də olduğu kimi, quşcığaz,
yer də olduğu kimi, balaca yaranış,
üstündə son eniş və çoxlu keçid nöqtəsi;
bütün böyük, orta, kiçik uçuşların - cızılan və cızılmayan
düz, əyri, çarpaz xətlərin yığıldığı son məkan.
MONİZM
Kənd evimizdə yenə də payız,
payızda ağaclar, quşlarda payız.
Ağaclarda (quşlarda) zaman - nəsə dəyişib; axı
ağaclar daha çox tanıdar dəyişmələri.
(Bir də çiçəklər - onların öz zamanı
hamıdan fərqli; gündüz açıb, axşam solanlar).
Nəsə dəyişib deyəsən: yox olub(r) yaşıllıq,
dayanıb bir mövcudolma, yerində başqası.
Yaşıl sarıya çevrilib(r) - eyni ağaclar deyilmi
indi rəngini dəyişən?
Bəs yaşıl hanı? - sarıda gizlənib sadəcə.
Eyni cür dəyişmələr bildirir;
bütün ağaclar eyni ağacdır əslində,
Ümumi olandan qopub
tək-tək düşüblər torpağa
bir qədər fərqli formalarda.
İnsanlar da ağac kimidi elə,
heç kim inanmasa da,
mən dəqiq bilirəm; Bir olub
və ayrı düşüblər nə vaxtsa -
indi o Bir olan
Hamının içində.
FENOMENOLOGİYA
Tünd yaşıl, yaşıl, açıq yaşıl...
açıq sarı, sarı, tünd sarı...
açıq qırmızı, qırmızı, al qırmızı...
nə çox rəng varmış təbiətin payız şəklində;
hər rəng cürbəcür rəng yaradır özündən sanki -
sarı, qırmızı, yaşıl cürbəcür çalarlarıyla
bu canlı şəkil mənzərədə.
Bu canlı əsərdə quşlar; rəngdən-rəngə qonur,
birdən "pırr" edib qalxır səmaya,
çıxa bilmir cazibəsindən, qayıdır... dönə-dönə qayıdır
uçduğu şəklə - hər dəfə yeni sənət əsəri yaranır
rənglərin çoxritmli çalarlarında; musiqiyə bənzəyir həm də -
şəkillə musiqi bir-birinin içində; həyatın məna şəkillərindən biri.
"Nə gözəl imiş mövcudluq məna tapanda onda" -
olumla ölüm arasında çırpınan insan baxıb
evinin iri pəncərəsindən ilk dəfə görürmüş kimi
musiqi içində rənglərə bürünmüş bu canlı mənzərəni
vaz keçir romantikasının cazibəsindən çıxa bilmədiyi
intihar həvəsindən: eros - yaşamaq...
yalnız yaşamaq "həyatın məna şəklində"!
SUPERPOZİSİYA PRİNSİPİ
Biz insanlar da
bir çox məkanda eyni zamanda varıq,
təkcə bir qədər fərqli versiyalarda,
başqa var olan hər şey - məsələn,
aləmə işıq paylayan fotonlar kimi -
hər yerdə olduğumuzdan,
"heç yerdə"yik həm də:
Superpozisiya prinsipi.
İnkar edən
heç bir elmi fakt olmasa da,
mən bunu sizdən sonra
daha çox anladım,
doğrusu, daha çox inandım buna;
sizi
hər yerdə olduğunuza inana-inana
tapa bilməyəndə.
Tapa bilməyəndə sizi,
axtarıb tapa bilmədiyim
bir çox gerçək olanlar -
məsələn, ən sadəsi, hamının
şahidi olduğu əriyən qar;
uşaqlıq illərindən
var olduğuna inana-inana
tapa bilmədim heç vaxt.
Kontinuum
Çəmənliyi
uzun-uzadı seyr etməyi xoşlayıram mən də,
ən çox da sərhədləri geniş və ya hüdudsuz olanda.
Sanki bir ayrılmazlıq, bir keçilməzlik var otlar arasında:
hər baxanda bir cür gözəllik yaradar
sıx-sıx sarılıb bir-birinə yaşayan bu zərif məxluqlar.
Hərdən astaca toxunuram çəmənliyə,
ürəyimdən keçir - ayırıb otları bir-birindən
nəvaziş göstərim, oxşayım onları;
nəyisə tam, bütov görmək
hələ onda olan hər şeyi görmək və duymaq
deyilmiş, anlayıram.
Sonra düşünürəm:
ayırsan otları bir-birindən, pozular nizam,
yox olar yavaş-yavaş tamlığın yaratdığı gözəllik,
itər çəmənlik adlı mahiyyət.
Otların, o zərif məxluqların
ayrılmazlığı, birindən o birinə qeyri-səlis,
kəsilməz keçididir elə çəmənlik: kontinuum set*.
Bütün bütövlüklərin
fəlsəfəsi eynidir əslində,
ya gözəllik doğursun, ya şər yaratsın,
ayrılıq gələndə pozular nizam,
xələl toxunar tamlıq adlı mənaya.
* - kontinuum çoxluq, kontinuum - latınca tərcümədən kəsilməz mənasını verib çoxluğun gücünü göstərir: bu mövzuya aid elmi-fəlsəfi mətnlərdə çəmənlik və bunabənzər nümunələrə rast gəlmək mümkündür
BÖYÜK ÇÖKÜŞ
Yanır şam, şam yanır, yanır şam, şam yanır...
yandıqca əriyir şam, əriyir şam yandıqca
əriyir şam, şam əriyir, əriyir şam, şam əriyir...
əridikcə azalır şam, şam azalır əridikcə
azalır şam, şam azalır, azalır şam, şam azalır...
azaldıqca tükənir şam, tükənir şam azaldıqca
tükənir şam, şam tükənir, tükənir şam, şam tükənir...
yanır öz-özünə şam, əriyir öz-özünə şam,
azalır öz-özünə şam, tükənir öz-özünə şam...
yanırmı öz-özünə şam, əriyirmi öz-özünə şam,
azalırmı öz-özünə şam, tükənirmi öz-özünə şam,
bitirirmi öz-özünü şam?..
yoxsa...
od var, var od, od var, var od -
var, var, var od, od var e, od var...
hər şey belədirmi - sona doğru
sıçrayış və enişlərlə
iradi və qeyri-iradi tələsmədə;
azalırmı öz-özünə, tükənirmi öz-özünə,
bitirirmi öz-özünü?..
yoxsa...
qurtuluş var, var qurtuluş -
var, var, qurtuluş var e, qurtuluş;
qurtuluş anı -
təzələnmə, təzələnmə, təzələnmə...
son vaxtlar yorur məni elə bil köhnə nə varsa,
təzə, özü də fərqli geyimlər almaq keçir könlümdən,
yeni "mall"ların gecəyarıya qədər işıqları sönməyən
bəzəkli salonları və şıx geyimli manikenləri
cəlb edir adamı.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(11.04.2025)
