M“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan təmsilçisi Əli Çağlanın “Güneydən gələn səslər” rubrikasında ən diqqət çəkən şairlərdən biri Zaman Paşazadə olub. Diqqət etsək, bu şeirlərin dərin məzmunu, bir qədər metafizika, bir qədər abstraksiya gözə çarpar.
Zaman Paşazadə Xiyav əsillidir, 1979-cu ildə Kərəc şəhərində dünyaya göz açmışdır, elə uşaq çağlarında atasının işdən təqaüdə çıxdığına görə bir daha Xiyav şəhərinə dönmüşlər. Zaman 2005-ci ildə işi ilə bağlı Muğanın Parsabad şəhərinə köçmüşdür. Muğanda bir neçə dövrə Şəhriyar ədəbi dərnəyinin mərkəzi şurasının üzvü olaraq dərnəyin müdərrisi vəzifəsində çalışmış, bir neçə ədəbi yarışma, o cümlədən Mələkan şəhərində qurulan Yaylıq nəşriyyatının ədəbi yarışmasında seçilmişdir. Sonralar isə bir neçə ədəbi yarışmanın juri heyəti çərçivəsində öz ədəbi çalışmalarını davam etdirmişdir. 2020-ci ildə Zaman Paşazadənin ilk şeirlər toplusu “Aynada öl-dirilmək” ünvanıyla ışıq üzü görmüşdür.
SSENARİ ŞEİR
İNTİHAR
Kağızların üzərində uyumuşkən yazıçı,
Romandan baş qaldırıb çıxdı karakter
Divardan asılmış tüfəngi götürdü
Taraq
İntihar etdi…
Dik atıldı yazıçı
Qələmi götürüb beləcə bitirdi:
Divardan asılmış tüfəngi götürdü
Taraq
İntihar etdi…
Diskindi qəzetlər
Beləcə titr vurdular:
Divardan asılmış tüfəngi götürdü
Taraq
İntihar etdi…
Diskindi oxucu
Divardan asılmış tüfəngi götürdü
Taraq
İntihar etdi…
SSENARİ ŞEİR
DOĞUM
İçəri – gecə - doğum evi
Işıq izinsiz cumur gözlərimizə
Yenicə göz açmış kameradan zillənirik divardakı saata
Saat iyirmi dördü tələsir…
İçəri – gündüz – doğum evi
Çeşidli açıdan üzümüzə zillənir kameralar
Yaxınlaşdıqca dodaqları yekəlir
Öpülürük
Öyülürük
Öööö
Burnumuzdan gəlir ana südümüz
Zaman ağzımızın ağuz zamanı.
Mavi boyalı istamp güpsənir ayağımızın altına
Qaçarsaq, mavi, mavi, mavi qaçacağıq ağ döşəmələrin üzərində
Qaçarsaq, doğum evinin kameraları arxamızca qaçacaq…
Yoxlanılır təməl hüceyrələrimiz
Yoxlanılır sağlamlığımız
Yoxlanılır sağmallığımız
Yoxlanılır varlıq.
Içəri – gecə - ev
Zillənirik divardakı saata
Ağ bir pişikdir ağzını açmış bullayır sarğacını
Hipnoz edir gözlərimizi gedib-gələn quyruğu
Saat iyirmi dörd…
Geri, geri, geriyə dönür film
Kameralar itir dumanda.
Zamansız – içəri – iç
Cənində bir budda heykəliyik
Boynumuz da göbək bağından bir boyunbağı
Ayağımızın altında doğum çarpayısı
KLAUSTROFOBİYA
Qapıdan içəri keçən əşyaları alkollayıramsa
Pəncərədən sızan hər bir şeyi
Quşların səsini
Çiçəklərin qoxusunu
Havanı
Və uzaq keçmişdə öpüşdüyümü xatırlayıb alkollayıramsa
Fikir vasvasılığı deyil
Ardı kəsilməyən faciələrin normal qorxularıdır.
Hələ ayaqla görüşmək nədir ki,
Plastic geyimlə izolə sevişmək ehtimalı da var.
Bütün gücsüzləşdirən ölümcül viruslardan
Öldürməyib də gücləndirən kabuslara qədər
Dünya sonu sinemasının ssenari qaynağıdır qorxularımız.
Biz möcüzələrə inandığımız yerdə
Tanrının şapkasından bir dovşan çıxıb dişlərini ağardır
Acizliyimiz möcüzələrdən daha böyük
İnanmaq kələməsi daha kiçikdir.
Biz qum saatının boğazında ilişən nisbilik nəzəriyyəsiyik
Biz hər səhər tanrının ümidi ilə yuxudan durub,
hər gecə ateist giririk yatağımıza
Bütün günü yuxuda gördüyümüz dörd divarı unutmağa çalışırıq.
İndi gəl “Evdə qal” çağırışına ləbbeyk de
İndi gəl qərəntinə trendinə qoşul
İndi gəl klaustrofobiyanı açıqla polislərə
Çörək klaustrofobiyası
Ev kirası klaustrofobiyası
Leylanın gözlərinin klaustrofobiyası
İndi gəl evdə qal və bütün fobiyalara yolux.
Gəlin, tanınmaq üçün maskalarımızı taxaq, əziz vətəndaşlar
Çünki “taclı adam yeyənlər” əli silahlı gəzir şəhərdə
Çünki ölüm maskalılara toxunmur.
Bir gün tanrı da yer kürəsini billiard topu kimi qara dəliyə salıb
Maskasını götürəcək üzündən
Biz o zaman tanıyacağıq tanrını
Və oyun bitəcək.
SADƏCƏ SƏN BİLİRSƏN…
Indi yerin boş olsa da
Önümdəki oturacaqda kapşenimi çiyninə atmışam
Və əllərimi gözlərində qızdırıram.
Sadəcə mən bilirəm bu kafedə gözlərinin rəngində bir içki serv olur
Yoxsa çoxları qəhvəni şəkərsiz içir.
Yoxsa çoxları Jak Brelin “məni tərk etmə” mahnısını
qəhvə ilə qarışdırır
mənasını bilmədən
Sadəcə sən bilirsən bütün mənaları
Və bir an öncə tərk etdin kafeni.
Sadəcə sən bilirsən taksilər yolları qısaltmaq deyil,
hadisə yerindən uzaqlaşmaq üçündür.
Sadəcə sən bilirsən caddələr gəlmək deyil,
tərk etmək üçündür.
Sadəcə mən bilirəm
Daha Sezen get mahnısını mələməyəcək
Get
Deyəcək
Get…
Amma hardasa, ürəyinə quraşdırdığım saatlı bomba partlayıb
Düyünlü yumruğunu barmaq-barmaq parçalayacaq
Və görüşə uzanacaq əlin.
İndi yerin boş olsa da
Gözlərinin rəngi üstümə dağılmış
Və kapşenimin cibini axtarır polislər.
Sadəcə sən bilirsən mən özümü öldürməmişəm
Və qatil soyuqqanlılıqla uzaqlaşır taksidə.
EVƏ QAYIDIRDIM…
Günəş saçmalamağa başladı
Durub özümü oyaqlığa vurdum
Məxmər darıxmalarım əynimdəykən şəhərə çıxdım
Nəbzini yoxladım
Hələ də yanıb-sönürdü trafik ışıqları
Bəlkə də inqiza tariximizi alnımızda yanlış oxumuşdu Nostradamus
Bəlkə də inqiraz tariximizi ertələmişdi Zeus
Öz yarasını yalayan pişik kimi idi şəhər
Divarlarında yazılan şeirdən bunu sezmək olurdu:
“Dinozavrların öldüyü çağda
Peyğəmbər yoldaykən
Mən sənin şairin idim.”
Neft dəkəllərinin zambi dişləri torpağa batıb-çıxdıqca
şeirə dolmuşdu
Bəraheni
Neft dəkəllərinin dalından
dinozavrların ölüm mədlulunu çıxarmışdı.
Amma unutmuşdu şairlərin nəsli kəsildikdə şeir doğulur
Özgürlüyə çıxır kələmələr.
Unutmuşdu Təbriz dəlixanalarında divarlarla öpüşən dəlilər
Ağrılarını öpüşlə yazırlar.
Amma Təbriz öz quyruğunu çalan ilan kimidir
Dolanbac küçələrində dolanıb özümlə qarşılaşarkən bunu anladım
Mən “Düşmənsiz bir savaşçı
Özümdən bir düş-mən kopiyalayıb savaşdım.”
Özümü uzaltdım bulvara
Nəbzimi yoxladı narkoman bir kişi;
Quş dedi quşsan rahatlayacaqsan
Barmağımı saldım boğazıma
Bir quş çıxartdım
Uç dedim, uçsan rahatlayacaqsan
Baxıb gülürdü şəhər
Durub özümü ağıllılığa vurdum
Pambıq dəliliyim əynimdəykən
Evə qayıdırdım…
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.10.2023)
