“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının DEBÜT rubrikasında tələbə Fatimə Sadıqovanın özü haqda təqdim etdiyi qısa məlumatı və “Melanxoliya” hekayəsini təqdim edirik.
Günümüzdə haqsızlıqlar az olmur. Bəs onlarla üzləşəndə nə etməli? Hekayənin qəhrəmanı məhz belə bir dilemma ilə qarşı-qarşıyadır.
MƏLUMAT
Mən Fatimə Sadıqova Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Tarix müəllimliyi ixtisası, dördüncü kurs tələbəsiyəm. Yaradıcılığa uşaq vaxtlarından şeir yazmaqla başlamışam, sonradan esse , hekayə, povestlə davam etdirirəm. Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin nəzdində fəaliyyət göstərən “Meh” Ədəbi Dərnəyinin Nasirlər bölməsinin sədri olaraq çalışır, eyni zamanda bədii qiraətlə məşğul oluram .
MELANXOLİYA
Qapı bərkdən döyülən zaman Samirə təlaşla qapıya tərəf gedib açdı.
- Hansı cəhənnəmdəsən? Səhərdən döyürəm qapını gəl aç da.
- Açdım.
- Yumruğu qoyacam başına, çay süz.
- Hazırdı.
- Hardan bilirsən mən bu vaxt gələcəm? Güdürsən məni?
- Ramal, həmişə deyirsən axı hər şeyi hazır qoyum, çay həmişə də hazır olur, dəmə qoyuram
- Gətir day, az danış, qızılları da qoyarsan.
- Nə qızıl?
- Dedim gətir, deməli gətir, əsəblərimlə oynama !
- Bəsdir, mən sənin pisliklərin üçün heç nəyimi verməyəcəm, yetər müflis etdin hamımızı, bəsdir
- Azz sən mənə səsini qaldırırsan ? Əlimdə qalarsan, sən nə vaxtdan mənim bir sözünü iki etmisən? Mənə gələndə heç belə dil çıxarmırdın, indi biraz əlim aşağıdı, budur sənin yoldaşlığın?
- Evdə körpə vare, sən necə insafsızsan , guya mən bilmirəm o "patı”dı nədi, ondan alıb satırsan?
- Qışqırma, boğaram səni.
- Canımı boğazıma yığmısan, bəsdi, bəsdi.
- Gedib özüm götürərəm.
Ramal Samirənin otağından qızıl qolbaq və boyunbağısını götürüb evdən çıxdı .
2 yaşlı körpənin və Samirənin ağlamaq səsi bütün otağı bürümüşdü. Körpə ana qucağı istərkən, Samirə də ata ocağını istəyirdi. Bura onun üçün cəhənnəmdən betər idi . Daha bacarmırdı. Ailə qurduğu 3 il onun ömründən nə qədər vaxtı almışdı. Ramal Samirənin qardaşı Elşənin dostu idi, evlərinə gedib gəlir, evin içindəki ailə üzvünə çevrilmişdi. Samirənin anası Mədinə xanım Ramalı öz oğlundan ayırmaz, hörmət , etibar edərdi. Qızı peşə liseyindən məzun olandan sonra Ramalın da qıza olan münasibətini gördükdən sonra " tanıdıqları" Ramalla evləndirmək istəyirdilər.
Samirə isə ailəsi necə məsləhət görürsə elə fikirlə onlarla razılaşdı. Ramalın təkcə nənəsi vardı, onu o böyüdüb boya-başa çatdırmışdı. Anası xəstəlikdən ölmüş, atası isə tikintidə işləyərkən başına beton daş düşdüyündən altında qalıb dünyasını dəyişmişdi. Valideynlərlərinin olmaması , nənənin ona çox nəzarət etməməsi, onu "küçə uşağına" , "avaraya" çevirmişdi. Nənəsini və özünü dolandırmaq üçün birtəhər işə düzələn Ramal Elşənlə də maşınqayırma zavodunda işləyərkən tanış olmuşdular. Vaxt keçdikcə "adam" olan Ramalın yavaş - yavaş əlinə gəlir gəlməyə başladı. Nənəsi Samirəni nəvəsi Ramala nişanlayandan sonra onda bir az "məsuliyyət" , bir az da "mədəniyyət" formalaşdı. Özünü məsum kürəkən kimi aparan Ramal içindəki şeytanla hesablaşmalı olurdu. Evləndikdən sonra bəzən iş adı ilə evə gəlmir, ya da gec gəlir , Samirəyə diqqət ayırmaz, bir sözünü təkrar ikinci dəfə dedirdərdi . Gəlin isə ağzını açıb bir kəlmə belə etməzdi.
Samirə hamilə ikən Ramalın nənəsi Samirənin qolları üstə can verdi, səbəb olaraq Ramal bunu gəlində görürdü, lakin yaşına və xəstəliyinə görə nənə dünyasını dəyişmişdi. Samirənin qara günləri sonradan başladı. Ramal həftələrlə evə gəlməz, evə heç nə almaz, gələndə də qızın nəyinisə götürüb aparardı. Samirə isə hər şeyin nə olduğunu anlamışdı. Bir dəfə evə gələndə Ramalın telefonuna "Fexi" adlı adamdan mesaj gəldi, telefon kilidli olduğundan mesajı telefonun üstündən oxuyandan "brat , mal almaq üçün pul lazımdır, pul tap, sabaha çatdır" yazılmışdı . Əvvəlcə anasına demək istəsə də , fikrindən daşınıb, bəlkə başqa şey üçün pul lazımdır deyib heç nə demədi.
Vaxt keçdikcə evdən bahalı əşyalar yoxa çıxırdı, Samirənin cehizlərindən əsər qalmamışdı. Evi Elşən dolandırır, uşağın yeməyini hər şeyini dayısı edirdi. Günlərdən yenə də Elşən bazarlıq edib bacısının evinə gələndə Samirənin üzündəki ləkəni görüb ondan nə olduğunu soruşdu. Başından etməyə çalışsa da qardaşının təkidindən sonra Samirə deməyə məcbur oldu .
- Qaqaş, mən daha dözə bilmirəm, sənin dostundu, sirdaşındı deyib evdəkilər ona etibar etdilər, məni ona verdilər, hayqırmamaq üçün özümü güclə tutmuşam. Uşağın da yeməyini sən aldıqdan sonra, öz övladına atalıq etmədikdən sonra mən nə edirəm onu ?
- Narahat olma, bacı, hər şey yaxşı olacaq.
- Başıma o qədər yumruq vurub ki az qalır huşumu itirəm, mənim körpə balam var, o da atasız, anasız böyüməsin, bizim səhvimizi o çəkməsin
- Dedim də bacı, narahat olma, danışaram onunla.
- Artıq dözə bilmirəm, hər əşyamı satıb "patı”dı nədi, ondan alıb satır, yetər, yetər
- ... sən hardan bilirsən ?
- Bilirəm də bilirəm , bir dəfə mesaj gəldi , bir dəfə də dostu Asim bizə gəldi, ağ toz kimi vasitə verdi ona, qapının arasından gördüm, vallah mən qorxuram (ağlayır)
- Asimin burda nə işi var ?
- Tanıyırsan?
- Yox...hə ... Bizdə işləyib əvvəl.
- Bilmirəm, qaqaş, mən evə gəlmək istəyirəm.
- Bir az da döz, qardaşın həll edəcək.
- Yeganə məsələsi nə yerdə qaldı ?
- Atagil gələn həftə elçi gedəcəklər
- İnşəallah, xeyirli olar, xoşbəxt ol, qaqaş (qucaqlayır).
- Özündən muğayat ol, nəsə olsa zəng elə.
- Sən də, sağ ol, oldu edərəm.
Elşən qapıdan çıxanda dünya başına fırlandı, ola bilməzdi, Asim necə Ramalın evinə gələ bilərdi? Asim ən şərəfsiz, ən murdar adam idi, hər şeydən maddiyat güdər, gənclərin həyatını məhv etmək və bundan gəlir əldə etmək üçün əlindən gələni edər, heç kəsə aman verməz, əksinə bundan ləzzət alardı. Ailə dağıtmaq, başqalarının namusu ilə oynamaq sevimli işi idi. 4 il əvvəl Elşənlə Ramal onun qurduğu tələyə düşmüş, işin içində pul var deyib oğlanları yolundan etmişdi. Asim Ramalı uşaq vaxtından avara kimi tanıyırdı, Elşəni də o yanında gətirmişdi. Gənclərin ən çox toplandığı yerdə təbliğat aparır, mallarını satıb pullarını qazanırdılar. Elşən borca " patı " satdıqca borcları çoxalır, Ramaldan borca pul alırdı, Ramal da bunun əvəzində ailəsinin "doğma adamı" olmasını , "yeznə” olacağını demişdi. Planlaşdırılan kimi də oldu, Ramal Mədinə xalanın və Eldar əminin sevimli "kürəkəni" oldu. Ramalı daxilən tanıyan Elşən idi, göz görə-görə bacısını bədbəxt eləmişdi.
Asimin işçiləri polis tərəfindən tutulmuş, Ramal isə onun izlərindən yaxa qurtara bilməmiş, ondan asılı qalmışdı.
Ramal Elşən gedəndən iki gün sonra evə gəldi . Nədənsə bu dəfə çox səmimi və şən görünürdü. Uşağı ilə oynayır, Samirəyə mehriban davranırdı. Gəlin də qardaşının ona qulaqburması verdiyini zənn edib istehza ilə ərinə baxırdı.
Səhər Ramal heç yerə getmədi, evdə oğlu ilə vaxtını keçirirdi. Oğlu Ruslanın 3 yaşının olmasına az qalmışdı. Bəlkə ilk dəfə idi ki , uşaq atası ilə bu qədər belə yaxın olurdu . Amma bu da sonuncu yaxınlıq, bağlılıq oldu .
Evin içində başlı-başına qalan Ruslan atasının yerdə olan ayaqqabısı ilə oynayırdı, anası mətbəxtdə yemək bişirməklə məşğul idi, atası televizora baxırdı. Samirə yeməyi hazır edib ərinin qabağına qoydu, Ruslanın yanına getdi. Birdən evin giriş qapınsının yanında uşağı uzanmış, ağzı köpüklü halda görüncə ananın halı özündən getdi . Ramal " patı " nı ayaqqabısının içində gizlətmişdi. Ruslan da ayaqqabının içindən onu çıxararaq ağzına aparıbmış. Neçə dəqiqə sonra təsirini göstərib uşağı bu günə qoydu patı. Tez təcili yardıma zəng edib körpəni xəstəxanaya apardılar. Xəstəxanaya Mədinə xala və Elşən də gəldi. Həkim otaqdan çıxarkən " Allah rəhmət eləsin , xilas edə bilmədik " deyib soyuqqanlı şəkildə ordan uzaqlaşdıqda Samirə aldığı xəbərdən huşunu itirdi. Və qızın anası var gücü ilə qışqırıb haray- həşir salmağa başlayanda Elşən onu sakitləşdirmək istəsə də günahsız körpənin bu yaşda zir-zibil ucbatından ölməsi onu incidirdi. Ani olaraq " biz nə elədik?”, "Balaca körpə" , "Bacımın oğlu”, "patı" - beynində bu sözlər səs-səsə verirdi. Elşən xəstəxananın həyətində fikirli halda dayanıb ordan keçən uşaqlara baxırdı, həyətdən çıxıb polis idarəsinin həyətinə daxil oldu. Özü polisə təslim oldu , vaxtilə Asimin işçisi olduğu, Ramalın evdə narkotik vasitə saxlaması , körpə uşağın ölümü - hər şeyi anlatdı. Beyni donmuş , gözləri dolmuş və bərələ qalmış şəkildə , sifəti qıpqırmızı olmuşdu. Vicdanı onu incidirdi. Ramalın, özünün etdiyi səhvin əvəzini Ruslanın ölümü ödədi.
Ramal qaçmağın bir mənası olmadığını görüb həbsxanaya düşməmək üçün özünü həyətdəki tut ağacından asıb intihar etdi . Asim polisin aylarla, çətinliklə axtarış əməliyyatı sayəsində ölkədən qaçmağa cəhd edərkən, Elşən gənclər arasında narkotik vasitələrin yayılması və satışı ilə məşğul olduğu üçün həbs olundu, təəsüf ki , Asimin əlatılarının bəzilərini tapmaq mümkün olmadı, bəd xassəli şiş hüceyrələri kimi ətrafda yayıldıqlarından, hər küncdə - bucaqda göbələk kimi yetişdiklərindən, yaramazların hamısını tapmaq olmadı , Samirə isə bədbəxtliyə tuş oldu , gənclik həyatını qardaşının səhvinə, hərisinə, nəfsinə acı çəkərək qurban verməli oldu . Övladını göz önündə basdıraraq hüznü , kədəri, qəmi qəlbinin ən dərin yerlərinə basdırıb orda dəfn etdi . Samirənin ömrünün bahar açan vaxtlarında hər şey boz , solmuş , hüznlü - melanxoniyaya çevrilib vaxtından tez açan həyat çiçəyini soldurdu.
Bu günümüzün ən aktual məsələlərindən biri də narkomaniyaya qarşı mübarizədir. Narkomaniya fərdin, ailənin, cəmiyyətin, dünyanın mənəvi fəlakətidir.
Narkomaniyanı "xoşbəxtlik" bilənlər, təbliğ edənlər, onu satanlar, istifadə edənlər cəmiyyət tərəfindən "murdar" , "yaramaz" , " iyrənc " hesab edilir və onların öz "cəmiyyətlərində” yeri olsa da, insani keyfiyyətlərə sahib olan şəxsiyyət cəmiyyəti tərəfindən rədd edilir və qəbul edilmirlər . Cəmiyyətdə şəxsiyyətin formalaşmasında əsas nüanslardan: valideynlər öz övladlarına nəzarət etməli , düzgün tərbiyə verməli, ( mənəvi , əxlaqi , əqli, əmək ) dostluq, tanışlıq etdiyi ətrafa diqqət etməlidir. Narkomaniya "insanın" insana etdiyi "topsuz" "tüfəngsiz" mənəvi müharibədir!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(29.09.2023)
