Leyla Səfərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Hamımız bütöv cisimdə yarımçıq insanlarıq. İyirmi, bəlkə otuz il ömür sürmüş yaşlı insanlar. Yaşadığımız bu boş çoxluqda hər kəs bir neçə cür boşluqdan əziyyət çəkir. Əfsus ki, gəncliyin böyük bir qisminin başında yerləşir sözü gedən boşluq. Dərk edə bilmədiyimiz kainatda dərk edə biləcəklərimizi belə dərk etmək istəmirik. Çünki bütöv şəkildə görünən cismimizin altında yarımçıq ruh yatır.

Yarım qalmaq, əksik olmaq. Necə ola bilər ki bu? Bütöv bir bədən var, onun öz ruhu var, öz qəlbi, öz beyni, duyğuları. Axı yarım qalmaq nədir, nəyə deyilir? Niyə olur? Qəlbimizdir yarım qalan? Yenə bir ton sualla qaldım başbaşa. Bəs necə tamamlayım mən əksik qalan ruhumu? Deyəsən mən də bir bütövlükdə yarım qalanlardanam...

Bölünən ruhlar... Əsrlər boyu ruh əkizliyi, bir-birini tanamlayan ruhlar, insanın öz yarım almasını tapmasıyla bağlı əfsanələr oxuduq. Hər kəsin diqqətini çəkdi bu mövzu. Bəs hər kəs həqiqətən axtardımı öz yarımçığını?

Yarımçıqların sadəcə kiçik bir qismi o yarım ruhu tamamlamağa çalışır. Digərləri isə ya qismətiylə barışır, ya vecsiz şəkildə həyata davam edir, ya da özləri kimi yarım insanların yolunda, ömrünün yarısını keçirirlər... Bəlkə də elə bizi yaradan ruhumuzu iki yerə bölüb və hərəsinə fərqli cisim verib. Sonra da hər iki yarımçığı bu "Böyük sıfıra", başqa dildə desək "Yer kürəsinə" yollayıb. 

Yarım alma... insanlar ruh ekizlərini tapanda yarım almamı tapdım deyirlər. Niyə alma deyildiyini düşünəndə Adəm və Həvva gəldi ağlıma. Qadağan almanı birlikdə dərən Adəm və Həvva. Bəlkə də insanın digər yarısı səhviylə, düzüylə hər işdə, hər yerdə bir yerdə olduğu insandır. Bəlkə də insanın digər yarısı uğruna hər şeyi gözə ala bildiyi həmin o adamdır.

Həyat o qədər qəribə və qarışıqdır ki, heç ummadığın anda hər şeyini itirə və ya dünyaları qazana bilər insan. Bir az da hədəflərindən, xəyallarından asılıdır bu. Qorxduğun, qaçdığın nə varsa hər zaman daha yaxınsan ona istədiklərindən. Həyatın 1 nömrəli qanunu elə budur deyəsən. Nədən qorxsan, nədən qaçsan o qədər yaxınlaşar, nəyi çox istəsən o qədər uzaqlaşarsan var olandan. Qorxan gözə çöp düşər misalı...

Bu qaranlıq aləmdə hər bir cismin öz göyqurşağı anlayışı onun ruhunda gizlənir. Yağış və günəş arasındakı bu incə, rəngarəng, bənzərsiz körpünü fərqli formalar, fərqi bədənlər, fərqli hislərin içində sığdırırıq qəlbimizə, cismimizə.

Mən həyatı boyunca rənglərə aşiq biri kimi qaçdım göyqurşağından. O qədər qaçdım ki, ardındakı xəzinəni düşünmədim belə. Unutdum. Həyatdakı hər şeyin bizim üçün, biz fanilər üçün olduğunu unutdum. O qədər qaçdım ki, ən çox qaçdığıma tutuldum, ən çox qaçdığıma vuruldum. Mən artıq göyurşağının özü olmuşdum.... Mənim göyqurşağımın sərt, amma titrək, zərif, amma ürkütücü rəngləri cəsarətdə toplanmışdı. Göyqurşağıma sığdırdığım hər duyğu, hər insan bir az cəsarət gözləyirdi məndən. Bir az cəsarət istəyirdi. Cəsarət... Hər birimizin göyqurşağının təməlini təşkil edən cəsarət. Sizin göyqurşağınızda hansı rənglər var? Mənimkində bəyaz yoxdur, qara var məsələn. Gördüyümüz ən qaranlıq gecələrdən daha qara. Qırmızı yerinə qəhvəyi var. Sevgi qəhvəyi rəngdir mənə görə. Hər nə isə. Var olan bütün rənglərimdə bir az qorxu, bir az cəsarət gizlənib. Mənim göyqurşağım həyatımın məhz özüdür. Yazdığım hər yazının baş obrazı olan ruhlar mavi rəngdir mənim dünyamda. Səmalara yüksələn, dənizlərdə boğulan o ruh başqa hansı rəng ola bilərdi ki?

Bir də göyqurşağından kənarda qalan rənglər var, hansı ki, boğulan ruhlar adlandırıram onları. Hansı ki, öz yarımını tapa bilmədiyindən bu dünyada özünə yer tapa bilməyən ruhlardır onlar. Okean dibinə qərq olaraq, içindəki xəzinələr oğurlanan sandıqlar, göylərə ucalaraq, qəlbimin hər qırıq parçasına ayna olan o ruhlar.

Mənim göyqurşağımın neçə rəngi var bilmirəm. Amma var olan hər rəng digərini tamamlayır. Qalibiyyətlə məğlubiyyət kimi. Varlıq və yoxluq kimi. Sevgi və nifrət kimi... Yarım ruhlar kimi...

Yazımı burada yekunlaşdıracağam. Bəlkə tamamlanar bir gün yarım qalan bütün ruhlar. Bəlkə bir gün mənim də ruhumu tamamlayan bir yarım ruh tapılar... Yarım ruhunuzdan muğayat olun. Ümid edirəm, onu ya artıq tamamalamısınız, ya da əlbət bir gün tamamlayacaq və dünyadakı yerinizi, vəzifənizi tam anlayacaqsınız.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.08.2023)